Tổng thống Trump đã 'làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại' thế nào sau gần 1 năm?

Đối với nhiều người, nền kinh tế có thể được hình dung bằng một phép tính giản đơn: thu nhập trừ đi chi phí. Khi thu nhập tăng nhanh hơn giá cả, nền kinh tế được coi là phát triển; ngược lại, khi chi phí sinh hoạt vượt quá mức tăng thu nhập, cảm nhận chung là kinh tế đang đi xuống.

Tổng thống Donald Trump dường như lại nhìn vấn đề theo một cách khác.

Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Reuters

Thay vì tập trung vào chi phí sinh hoạt hay khả năng chi trả, ông Trump tập trung những con số doanh thu mà Bộ Tài chính Mỹ thu được từ thuế quan và dòng vốn đầu tư của doanh nghiệp. Ông thường nhấn mạnh các khoản tiền khổng lồ mà nước Mỹ đang “thu về”, đồng thời đối chiếu nền kinh tế mà ông mô tả là “phát triển nhất từ trước tới nay” với nền kinh tế bị ông cho là “suy tàn” dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden.

“Nếu suy nghĩ kỹ, chúng ta thực sự đang thu về hàng nghìn tỷ USD", ông Trump nói tại Phòng Bầu dục hôm 9/12. “Đây là dòng tiền chảy vào nước Mỹ để xây dựng các nhà máy ô tô, các trung tâm sản xuất trí tuệ nhân tạo. Chúng ta chỉ cần tiếp tục làm đúng những gì đang làm, bởi trong lịch sử thế giới chưa từng có điều gì như thế này".

Ông Trump nói gì?

Ông Trump thường xuyên lặp lại hai luận điểm cốt lõi khi nói về chính sách kinh tế của mình.

Thứ nhất, thuế quan cùng các sáng kiến khác đang mang lại cho ngân khố Mỹ hàng trăm tỷ USD doanh thu mới. Thứ hai, các tập đoàn lớn đã cam kết rót hàng nghìn tỷ USD đầu tư vào thị trường Mỹ.

“Để tôi nói cho các bạn biết nền kinh tế thực sự trông như thế nào. Đất nước này đang chứng kiến 18 nghìn tỷ USD đổ vào. Trong bốn năm, ông Biden chỉ mang về chưa đến 1 nghìn tỷ USD", ông Trump nói.

Trên thực tế, doanh thu từ thuế quan trong nhiệm kỳ của ông đã cao hơn hơn 200 tỷ USD so với thời ông Biden. Bên cạnh đó, hàng chục doanh nghiệp và quốc gia cũng đã đưa ra các cam kết đầu tư ngắn hạn và dài hạn theo những chính sách khuyến khích của ông Trump, với tổng giá trị được công bố lên tới hàng nghìn tỷ USD.

Ông Trump cũng vừa công bố loại visa “Thẻ Vàng” trị giá 1 triệu USD, được triển khai trong tuần qua và được kỳ vọng sẽ mang lại nguồn thu lớn cho nước Mỹ. Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick cho biết chương trình visa mới có thể giúp ngân khố Mỹ thu về tới 1 nghìn tỷ USD.

Ngoài ra, chính quyền Trump đã chi hàng tỷ USD tiền thuế để đầu tư vào những doanh nghiệp được coi là then chốt đối với an ninh quốc gia. Nhờ diễn biến tích cực của thị trường chứng khoán, ông Trump khẳng định các khoản đầu tư này đã làm gia tăng đáng kể giá trị tài sản của Mỹ.

“Giá cổ phiếu đã tăng vọt. Tôi đã kiếm được 40 triệu USD từ đó. Nhưng chẳng ai nói đến điều này cả", nhà lãnh đạo Mỹ nói.

Theo lý thuyết của chính quyền Trump, việc gia tăng nguồn thu đủ khả năng trang trải gói hỗ trợ 2.000 USD mà tổng thống nhiều lần đề xuất, cũng như các đợt cắt giảm thuế tốn kém đã được thông qua hồi đầu năm nay. Ông Trump thậm chí còn khẳng định rằng doanh thu từ thuế quan có thể thay thế hoàn toàn thuế thu nhập mà người dân Mỹ đang phải gánh chịu.

Xa hơn nữa, Nhà Trắng cho rằng thuế quan có thể trở thành công cụ để xử lý khối nợ công khổng lồ của nước Mỹ. Năm ngoái, Washington đã phải chi tới 1.200 tỷ USD chỉ để trả lãi và nghĩa vụ liên quan đến khoản nợ quốc gia vào khoảng 38.000 tỷ USD – con số đã vượt quá tổng quy mô nền kinh tế Mỹ. Theo lập luận này, nếu tăng thu để giảm nợ, chi phí tài chính sẽ giảm xuống, qua đó giải phóng nguồn lực cho các chương trình và phúc lợi nhằm cải thiện khả năng chi trả của người dân.

Ông Trump cho biết doanh thu từ thuế quan đã được sử dụng để tài trợ cho gói cứu trợ trị giá 12 tỷ USD mà chính quyền của ông vừa dành cho nông dân.

“Chúng tôi đã thu về rất nhiều tiền từ thuế quan, và đó là điều tuyệt vời", ông Trump nói. “Nếu không có nguồn thu này, chúng tôi đã không thể giúp đỡ các bạn. Giờ đây, chúng tôi là quốc gia giàu nhất thế giới".

Bên cạnh đó, ông Trump thường xuyên nhấn mạnh rằng các cam kết đầu tư của doanh nghiệp sẽ mang lại làn sóng việc làm mới trong lĩnh vực sản xuất và trí tuệ nhân tạo tại Mỹ. Theo ông, thuế quan đang tạo động lực để các tập đoàn đưa nhà máy và chuỗi cung ứng từng đặt ở nước ngoài quay trở lại trong nước.

“Những công ty sản xuất ô tô đã rời bỏ chúng ta từ nhiều năm trước nay đang quay lại. Trí tuệ nhân tạo phát triển với tốc độ chưa từng thấy. Các nhà máy đang mọc lên trên khắp đất nước. Và cuối cùng, điều đó dẫn đến điều gì? Việc làm. Nước Mỹ sẽ có nhiều việc làm hơn bao giờ hết", ông Trump nói.

Người dân Mỹ thấy điều gì?

Không thể phủ nhận rằng tăng doanh thu và mở rộng đầu tư mang lại lợi ích cho nền kinh tế Mỹ. Tuy nhiên, ông Trump và đảng Cộng hòa đang phải đối mặt với một rủi ro chính trị tiềm ẩn bắt nguồn không phải từ tăng trưởng kinh tế, mà từ chi phí sinh hoạt cao.

Trên thực tế, nền kinh tế Mỹ vẫn vận hành khá ổn. Điều này có thể khiến hàng triệu người Mỹ ngạc nhiên, bởi cảm nhận của họ về nền kinh tế bị chi phối mạnh mẽ bởi gánh nặng chi tiêu hằng ngày.

Về lý thuyết, tăng thu ngân sách và thúc đẩy hoạt động kinh doanh có thể giúp cải thiện khả năng chi trả. Nhưng việc biến những con số vĩ mô đó thành lợi ích cụ thể đối với đời sống người dân lại là điều không dễ. Thông điệp của ông Trump rằng “thực ra chúng ta đang rất giàu” vì thế khó thuyết phục được những người tiêu dùng đang mệt mỏi vì giá cả leo thang.

Những điểm yếu trong lý thuyết kinh tế của ông Trump thực ra khá rõ ràng. Các phép tính không khớp với thực tế và ngay cả những lợi ích tiềm năng trong tương lai cũng khó có thể giúp được những người Mỹ đang chật vật với chi phí sinh hoạt ngay lúc này.

Trong năm nay, chính quyền Trump đã thu về khoảng 200 tỷ USD từ các mức thuế quan mới. Đây không phải là con số nhỏ, nhưng trong một nền kinh tế trị giá khoảng 30.000 tỷ USD, nó chỉ như “muối bỏ bể”. Khoản thu này không đủ để tài trợ cho các gói hỗ trợ 2.000 USD cho mỗi hộ gia đình, càng không thể thay thế thuế thu nhập, và chắc chắn cũng không đủ để làm giảm đáng kể khối nợ công lên tới 38.000 tỷ USD.

Những cam kết đầu tư, dù nghe đầy hứa hẹn, về bản chất vẫn chỉ là lời hứa, thiếu các cơ chế ràng buộc để đảm bảo được thực hiện. Lịch sử cho thấy không ít tập đoàn sẵn sàng xuất hiện trong các lễ khởi công lớn cùng Tổng thống, rồi sau đó âm thầm rút lui như trường hợp Foxconn với dự án nhà máy ở Wisconsin được quảng bá rầm rộ trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump. Hơn nữa, nhiều báo cáo đầu tư hiện nay thực chất chỉ là sự lặp lại hoặc gộp chung những cam kết đã được đưa ra từ trước.

Ngay cả trong kịch bản lạc quan nhất, khi tất cả các cam kết đầu tư đều được hiện thực hóa, các nhà máy mới vẫn đối mặt với bài toán thiếu lao động có tay nghề hoặc sẵn sàng làm việc. Chưa rõ liệu những dự án này có thể thực sự khôi phục việc làm trong ngành sản xuất – lĩnh vực đã mất đi phần lớn lao động trong nhiều thập kỷ qua do tự động hóa, hay không.

Trong khi đó, việc tăng thuế đã làm suy giảm khả năng chi trả của người dân. Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Jerome Powell cho biết chính thuế quan của ông Trump là yếu tố duy nhất khiến lạm phát năm nay tăng nhanh hơn mục tiêu dài hạn 2% của Fed.

Diệp Thảo/VOV.VN Theo CNN, Politico