TP.HCM trước 'G' bỏ thuế khoán: Hàng trăm nghìn hộ kinh doanh được hỗ trợ gì?

Chỉ còn chưa đầy một tháng nữa, thời điểm xóa bỏ hoàn toàn thuế khoán sẽ chính thức diễn ra, và không khí tại nhiều khu chợ truyền thống của TP.HCM đang trở nên nặng nề hơn bao giờ hết. Ở chợ Bà Chiểu, tiểu thương liên tục hỏi nhau cách kê khai thuế, lo lắng rằng chỉ một sai sót nhỏ cũng có thể khiến họ phải chịu phạt. Tại chợ Bình Tây, người bán gạo, bán trái cây, bán quần áo đều thừa nhận họ chưa từng tiếp xúc với ứng dụng kê khai, thậm chí còn không biết “hóa đơn điện tử” thực sự là gì.

Thay đổi cách tiếp cận

Chia sẻ về vấn đề này tại cuộc họp báo về tình hình kinh tế - xã hội TP.HCM vào chiều 11.12, đại diện Cục Thuế TP.HCM cho biết: sau khi Bộ Tài chính ban hành Đề án 3389 cùng các văn bản hướng dẫn mới, Cục Thuế TP.HCM lập tức thành lập ban chỉ đạo, tổ hướng dẫn và triển khai kế hoạch “60 ngày cao điểm chuyển đổi mô hình từ thuế khoán sang kê khai”. Điểm đặc biệt của chiến dịch này nằm ở tính chất “tổng lực”: từ sở ngành đến từng phường, xã đều được huy động để bảo đảm người dân không gặp trở ngại khi áp dụng chính sách mới.

Tiểu thương TP.HCM chỉ còn chưa đầy 1 tháng nữa là phải chuyển từ thuê khoán sang thuế kê khai - Ảnh: minh họa

Không chỉ phát văn bản hay đăng thông báo, ngành thuế lần đầu tiên triển khai mô hình “đi từng ngõ, gõ từng nhà” để tiếp cận trực tiếp từng hộ kinh doanh.

“Các cán bộ thuế xuất hiện ở khắp các khu chợ, song hành cùng các nhà cung cấp giải pháp công nghệ, hướng dẫn từng thao tác cho tiểu thương, cho thấy quyết tâm của thành phố trong việc đặt người nộp thuế vào vị trí trung tâm. Đây là bước chuyển quan trọng, bởi trước đây người kinh doanh nhỏ lẻ thường phải tự tìm hiểu hoặc chờ giải thích khi có thay đổi về chính sách”, đại diện Cục Thuế TP.HCM nhấn mạnh.

Một trong những điểm nghẽn lớn nhất trước đây chính là việc người dân không nắm được thông tin. Nhưng lần này, ngành thuế đã tận dụng triệt để các nền tảng mà tiểu thương sử dụng hằng ngày.

Theo đại diện Cục Thuế TP.HCM – 100% hộ kinh doanh đã được tiếp cận tài liệu hướng dẫn qua Facebook, Zalo, infographic, mã QR và đặc biệt là mini app HCMtax – một kênh hỗ trợ 24/7 giúp họ không cảm thấy bị “bỏ mặc”. Điều này giúp giảm mạnh tình trạng “không biết – không hiểu – không thực hiện”, vốn là vấn đề kéo dài nhiều năm trong công tác quản lý thuế với hộ kinh doanh.

Nhờ chiến dịch truyền thông đồng bộ và liên tục, nhiều tiểu thương thừa nhận rằng dù vẫn còn lo lắng, họ đã “bỡ ngỡ ít hơn trước”.

Tiểu thương sợ sai, sợ bị phạt và sợ… công nghệ

Khi triển khai chiến dịch, Cục Thuế TP.HCM đặt mục tiêu bao phủ rộng nhất có thể. Và thực tế cho thấy mức độ tiếp cận đạt gần như tuyệt đối: 97,78% hộ kinh doanh đã được khảo sát, hơn 87% đã ký biên bản đồng ý chuyển đổi.

Ngoài ra, 100% hộ có doanh thu trên một tỉ đồng đã đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử – một yêu cầu tưởng chừng khó đối với các hộ kinh doanh lớn nhưng quen làm việc thủ công. Tính đến thời điểm này, đã có 25.214 hộ chuyển sang kê khai và thêm 640 hộ chuyển lên mô hình doanh nghiệp.

Con số này cho thấy tốc độ chuyển đổi đang diễn ra mạnh hơn nhiều so với dự đoán ban đầu của các chuyên gia.

Dù chuyển đổi đang đi đúng hướng, tâm lý tiểu thương vẫn là điều khiến cơ quan quản lý phải đặc biệt quan tâm. Nhiều người thừa nhận họ lo về việc kê khai sai số liệu và bị phạt, bởi trước đây mọi thứ đều cố định theo mức khoán, không cần ghi chép phức tạp. Nhiều tiểu thương lớn tuổi còn không quen dùng điện thoại thông minh, càng không biết cách lập hóa đơn điện tử.

Chính vì vậy, trong giai đoạn cuối của chiến dịch, ngành thuế đặt trọng tâm vào việc giải thích cặn kẽ những nội dung khiến hộ kinh doanh quan tâm nhất: hóa đơn điện tử là gì, cách xác định doanh thu ra sao, chi phí nào được tính hợp lệ và quy trình xử lý hàng tồn kho như thế nào. Đây là các khái niệm hoàn toàn xa lạ với nhiều tiểu thương trước đây, nhưng lại là yêu cầu bắt buộc khi chuyển sang phương pháp kê khai.

Một thay đổi quan trọng khác trong giai đoạn chuyển đổi chính là việc chuẩn hóa dữ liệu định danh của tất cả hộ kinh doanh trên địa bàn TP.HCM. Cơ quan thuế đặt mục tiêu hoàn thành 100% việc này trước ngày 31.12.2025 nhằm bảo đảm rằng không hộ nào gặp tình trạng sai thông tin khi kê khai, cũng như tránh tình trạng trùng lặp hoặc thất lạc dữ liệu.

Song song với đó, ngành thuế đề xuất Bộ Tài chính đơn giản hóa giao diện phần mềm, bổ sung tính năng tự đồng bộ thông tin để giảm tải các thao tác phức tạp. Điều này đặc biệt quan trọng đối với nhóm hộ sử dụng nhiều địa điểm kinh doanh, vốn dễ bị sai sót khi nhập liệu thủ công.

Khi cả hệ thống cùng vào cuộc

Để bảo đảm chính sách được thực hiện một cách đồng bộ, TP.HCM đã triển khai sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan thuế và chính quyền cơ sở. UBND các phường, xã và đặc khu ký kết quy chế phối hợp trong quản lý hộ kinh doanh sau khi bỏ thuế khoán. Không ít địa phương lập điểm hỗ trợ trực tiếp ngay tại chợ, để tiểu thương có thể mang điện thoại đến và được hướng dẫn tận tay.

Bên cạnh đó, các đơn vị công nghệ cũng tham gia sâu bằng việc cung cấp giải pháp kỹ thuật, xây dựng công cụ hỗ trợ và trực tiếp hướng dẫn người dùng. Các cơ quan báo chí – truyền thông đẩy mạnh tuyên truyền để tạo sự đồng thuận xã hội, giúp người dân hiểu rõ bản chất của chính sách và lý do tại sao nó cần thiết trong bối cảnh kinh tế hiện đại.

Việc bỏ thuế khoán không chỉ là thay đổi cách thu thuế mà là thay đổi cách thức vận hành của hàng trăm nghìn hộ kinh doanh. Với phương pháp kê khai, hộ kinh doanh sẽ có ghi nhận doanh thu rõ ràng, chi phí minh bạch và hoạt động tài chính chuẩn mực hơn. Điều này sẽ giúp họ dễ dàng tiếp cận vốn ngân hàng, mở rộng quy mô, hoặc chuyển lên doanh nghiệp nếu mong muốn.

Bên cạnh đó, việc áp dụng hóa đơn điện tử và phần mềm quản lý sẽ giúp ngành thuế theo dõi sát tình hình hoạt động của từng hộ, từ đó giảm thiểu tình trạng thất thu, đồng thời tạo sân chơi công bằng hơn giữa các mô hình kinh doanh. Đối với thành phố, đây là bước đi quan trọng nhằm hiện đại hóa hệ thống thuế và phù hợp với xu hướng số hóa hiện nay.

Bắt đầu từ ngày 1.1.2026, toàn bộ hộ kinh doanh trên địa bàn TP.HCM sẽ chính thức chuyển sang phương pháp kê khai. Thuế khoán – một cơ chế đã tồn tại hàng thập kỷ – sẽ chính thức khép lại, nhường chỗ cho một mô hình quản lý hiện đại và minh bạch hơn.

Dẫu còn nhiều lo lắng và thách thức, nhưng những nỗ lực của cơ quan thuế trong 60 ngày cao điểm và sự vào cuộc mạnh mẽ của toàn hệ thống chính trị cho thấy thành phố quyết tâm không để bất kỳ hộ kinh doanh nào bị “rơi rớt” trong quá trình chuyển đổi. Điều quan trọng hơn cả là mục tiêu mà TP.HCM hướng đến: tạo ra môi trường kinh doanh bình đẳng, ổn định và bền vững cho cộng đồng kinh doanh nhỏ lẻ – nhóm vốn được xem là xương sống của nền kinh tế đô thị.

Hồ Quang