'Trả nợ' rừng để giữ lấy ấm no

Mô hình trồng cây dược liệu và nuôi ong lấy mật dưới tán rừng Động Châu - khe Nước Trong - Ảnh: V.M

Từ “lâm tặc” trở thành nhân viên giữ rừng

Đưa tay chỉ vào một vạt rừng già ở ngọn núi cao phía trước mặt, anh Vương Công Thuyết, Trạm trưởng Trạm Bảo vệ rừng số 2 Cầu Khỉ (thuộc Ban Quản lý Khu dự trữ thiên nhiên (KDTTN) Động Châu - khe Nước Trong) kể: Cách đây hơn 5 năm, trạm nhận được nguồn tin có một nhóm “lâm tặc” đang thực hiện cưa xẻ một cây gỗ gõ có đường kính thân cây to gần 1 mét. Ngay lập tức, lãnh đạo trạm điện báo đơn vị tăng cường lực lượng đến chi viện, đồng thời cử 2 nhân viên sớm tiếp cận hiện trường nhằm xử lý vụ việc.

Nhìn bằng mắt thường từ trạm đến khu vực đó tưởng chừng rất gần, nhưng để tiếp cận được hiện trường, nhân viên của trạm phải mất gần 3 giờ đồng hồ leo núi. Khi tiếp cận được hiện trường, 2 nhân viên của trạm đã bị nhóm “lâm tặc” dùng cưa xăng chống trả quyết liệt. Nhờ lực lượng của các đơn vị ứng cứu kịp thời, cả 3 đối tượng này đã bị khống chế để đưa về xử lý.

Trước đây, do áp lực của “miếng cơm manh áo” hàng ngày, vật liệu làm nhà ở, lán trại chăn nuôi..., nên việc “lâm tặc” là người địa phương thường xuyên theo dõi, chống đối nhân viên bảo vệ rừng xảy ra như “cơm bữa”. Đã có trường hợp nhân viên giữ rừng của Trạm Bảo vệ rừng số 2 Cầu Khỉ bị “lâm tặc” đánh đập rồi trói tay ngay tại khu vực chốt trực khi nhân viên của trạm kiên quyết xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm. Kể từ khi chứng kiến “lâm tặc” là người địa phương bị xử phạt tù nghiêm khắc, rất nhiều người Vân Kiều ở xã Kim Ngân đã dần nhận ra hành vi sai trái của mình. Nhiều hộ từ bỏ hẳn việc xâm hại rừng trái phép, tham gia tích cực vào các tổ bảo vệ rừng cộng đồng.

Ban Quản lý KDTTN Động Châu - khe Nước Trong còn tiếp nhận hàng chục trường hợp người Vân Kiều ở địa phương vào làm việc tại đơn vị, trong đó có cả những “lâm tặc” từng một thời khét tiếng. Khi được nhận vào làm hợp đồng tại đơn vị, những nhân viên giữ rừng người bản địa đã tận dụng được các thế mạnh của mình như thông thuộc địa hình, biết nói tiếng đồng bào nên dễ dàng vận động được đông đảo bà con trong dòng tộc, các làng bản xung quanh cùng tham gia giữ rừng. Nhờ đó, họ luôn hoàn thành xuất sắc công việc...

“Rừng ngày càng được bảo vệ tốt, cộng đồng người Vân Kiều của xã Kim Ngân đã có thêm cơ hội “trả nợ” cho rừng, gia tăng nguồn thu nhập bền vững thông qua việc chung tay giữ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học. Các địa phương lân cận được hưởng lợi nhờ môi trường không ngừng được cải thiện, tình trạng lũ ống, lũ quét, sạt lở đất... được hạn chế tối đa nhờ vào “lá chắn xanh” của rừng...”, Giám đốc Ban Quản lý KDTTN Động Châu - khe Nước Trong Bạch Thanh Hải chia sẻ thêm.

Giữ rừng là giữ lấy ấm no bền vững

Hồ Văn Vàng, Bí thư Chi bộ bản Rum Ho, xã Kim Ngân phấn khởi: "Bản hiện có 120 hộ, 372 nhân khẩu, hầu hết đều là người Bru - Vân Kiều. Nhờ được cấp trên quan tâm bố trí giao khoán bảo vệ rừng đặc dụng với diện tích 1.840ha, từ năm 2024 đến nay, các hộ dân trong bản đã được nhận tiền chi trả tín chỉ carbon rừng ở nhiều đợt, tổng cộng cũng hơn chục triệu đồng/hộ/năm."

Một góc Trạm Bảo vệ rừng số 2 Cầu Khỉ - Ảnh: V.M

Ngoài khoản tiền nói trên, bản Rum Ho còn được hỗ trợ thêm các mô hình sinh kế như bò giống sinh sản, gà, lợn, khai thác du lịch cộng đồng từ homestay, tham gia nuôi ong lấy mật, trồng cây dược liệu dưới tán rừng... Nhờ có khoản kinh phí bảo vệ rừng, người dân trong bản đã có thêm chi phí trang trải sinh hoạt, nuôi con ăn học, mua thêm cây, con giống nhằm tăng gia sản xuất. Giờ đây, mỗi một người dân trong bản Rum Ho đều nhận thức được rằng, chung tay giữ rừng thật tốt chính là giữ lấy sự ấm no bền vững cho bản làng, không những cho đời nay mà cả đời con cháu sau này...

Giám đốc Ban Quản lý KDTTN Động Châu - khe Nước Trong Bạch Thanh Hải chia sẻ: Đơn vị hiện được Nhà nước giao nhiệm vụ quản lý, bảo vệ và phát triển rừng, bảo tồn đa dạng sinh học, lưu giữ và phát triển các nguồn gen động thực vật quý hiếm với tổng diện tích đất rừng trên 34.207ha.

Nhờ được hưởng lợi từ các chương trình mục tiêu phát triển lâm nghiệp bền vững, thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung bộ..., những năm qua, cộng đồng người Vân Kiều các bản Rum Ho, Mít Cát, Trung Đoàn, An Bai, Hà Lẹc, Bạch Đàn ở xã Kim Ngân đã có thêm cơ hội nâng cao chất lượng cuộc sống thông qua việc phối hợp nhận giao khoán bảo vệ rừng và phòng cháy, chữa cháy rừng, bảo vệ động vật hoang dã, bảo tồn đa dạng sinh học, phát triển sinh kế từ chăn nuôi, trồng trọt, du lịch cộng đồng và sinh thái... Đặc biệt, ngoài lực lượng hiện có, đơn vị đã ký hợp đồng bảo vệ rừng với 34 người, trong đó có nhiều người Bru - Vân Kiều, mức lương từ 7 - 10 triệu đồng/lao động/tháng.

Văn Minh