Tranh cãi phủ bóng đàm phán Mỹ - Trung

Mỹ và Trung Quốc tiến hành vòng đàm phán mới tại thủ đô Madrid - Tây Ban Nha từ ngày 14 đến 17-9, tập trung thảo luận về những vướng mắc thương mại tồn tại lâu nay. Đại diện phía Mỹ tiếp tục là Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent và Đại diện Thương mại Jamieson Greer. Trong khi đó, dẫn đầu phái đoàn Trung Quốc là Phó Thủ tướng Hà Lập Phong.

Theo AP, Bộ Tài chính Mỹ cho biết nội dung thảo luận là thuế quan và các vấn đề an ninh quốc gia liên quan chuyện sở hữu mạng xã hội TikTok. Trong khi đó, Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết vòng đàm phán tập trung vào các vấn đề kinh tế và thương mại, như thuế quan của Mỹ, việc "lạm dụng" các biện pháp kiểm soát xuất khẩu và tương lai của TikTok.

Vòng đàm phán mới nhất diễn ra trong bối cảnh cả hai thời hạn chót liên quan thuế quan và TikTok đều nhiều lần bị trì hoãn. Ông Donald Trump hồi tháng trước đã gia hạn các mức thuế hiện hành của Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc đến ngày 10-11, với tổng mức khoảng 55%. Trong khi đó, ngày 17-9 là hạn chót để hãng ByteDance (Trung Quốc) phải thoái vốn khỏi TikTok tại Mỹ nếu không muốn mạng xã hội này bị cấm ở đó.

Các chuyên gia thương mại nhận định khả năng Mỹ và Trung Quốc đạt được đột phá về vấn đề thuế quan tại cuộc đàm phán là không cao. Một kết quả khả dĩ hơn là hạn chót liên quan TikTok tiếp tục được gia hạn.

Một nhà máy của hãng sản xuất chip Semiconductor Manufacturing International Corp tại thủ đô Bắc Kinh - Trung QuốcẢnh: Tân Hoa Xã

Vòng đàm phán lần này bị phủ bóng bởi một loạt diễn biến kém tích cực. Hôm 13-9, Bộ Thương mại Trung Quốc thông báo mở 2 cuộc điều tra liên quan đến Mỹ. Cuộc điều tra đầu tiên xem xét liệu Mỹ có phân biệt đối xử với các công ty Trung Quốc trong chính sách thương mại chip hay không. Cuộc điều tra còn lại tập trung vào nghi vấn bán phá giá đối với một số loại chip analog nhập khẩu từ Mỹ.

Tuyên bố của Bộ Thương mại Trung Quốc cáo buộc Mỹ những năm gần đây đã áp đặt hàng loạt hạn chế đối với Trung Quốc về chip, trong đó có các cuộc điều tra phân biệt đối xử thương mại và các biện pháp kiểm soát xuất khẩu. Những biện pháp "bảo hộ" như thế bị nghi là nhằm phân biệt đối xử với Trung Quốc, đồng thời có mục đích kìm hãm sự phát triển các ngành công nghiệp công nghệ cao của Bắc Kinh, như chip điện toán tiên tiến và trí tuệ nhân tạo.

Bộ Thương mại Trung Quốc còn chỉ trích việc Mỹ trừng phạt các công ty nước này trước thềm vòng đàm phán mới nhất. Tuyên bố của bộ này nhấn mạnh Bắc Kinh sẽ "kiên quyết bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp" của các doanh nghiệp Trung Quốc.

Trước đó, hôm 12-9, Mỹ bổ sung 32 thực thể, bao gồm 23 thực thể ở Trung Quốc, vào danh sách hạn chế thương mại của Bộ Thương mại. Trong số này, 2 công ty Trung Quốc bị cáo buộc đã mua thiết bị sản xuất chip của Mỹ cho nhà sản xuất chip hàng đầu Trung Quốc là Semiconductor Manufacturing International Corp.

Tổng thống Donald Trump hôm 13-9 còn đề xuất NATO, với tư cách là một khối, áp mức thuế quan từ 50%-100% đối với Trung Quốc nhằm làm suy yếu ảnh hưởng kinh tế của nước này với Nga. Nhà lãnh đạo Mỹ cho rằng bước đi này sẽ "giúp ích rất nhiều" trong việc chấm dứt xung đột Nga - Ukraine.

Đáp lại, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị nhấn mạnh Bắc Kinh không tham gia hoặc lên kế hoạch cho các cuộc xung đột. Theo ông Vương Nghị, điều nước này làm là "khuyến khích đối thoại hòa bình và thúc đẩy giải pháp chính trị cho các điểm nóng thông qua đối thoại".

Hoàng Phương