Tri ân Đức Thánh Tản Viên Sơn - gìn giữ giá trị văn hóa tâm linh Ba Vì

Sáng 25/12 (tức ngày 6/11 âm lịch), Đảng ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam xã Ba Vì (thành phố Hà Nội) long trọng tổ chức lễ dâng hương tưởng niệm ngày hóa (giỗ) Đức Thánh Tản Viên Sơn tại di tích đền Hạ (thôn Phú Lội). Buổi lễ diễn ra trong không khí trang nghiêm, thành kính, là dịp để tri ân công đức vị Thánh đứng đầu “Tứ bất tử” trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam, đồng thời khẳng định giá trị bền vững của di sản văn hóa – tâm linh trong đời sống đương đại của Thủ đô.

Tri ân công đức Đức Thánh Tản Viên – gìn giữ không gian tín ngưỡng vùng đất thiêng

Theo truyền thuyết dân gian, Đức Thánh Tản Viên sinh ngày Rằm tháng Giêng, hóa Thánh vào ngày mùng 6/11 âm lịch tại đỉnh núi Tản Viên. Nơi Ngài hóa Thánh sau này được nhân dân lập đền thờ, hình thành hệ thống di tích Đền Thượng - Đền Trung - Đền Hạ. Trải qua bao thế hệ, cụm di tích này trở thành trung tâm sinh hoạt tín ngưỡng quan trọng của vùng Xứ Đoài, là không gian văn hóa tâm linh gắn bó mật thiết với đời sống tinh thần của nhân dân.

Lãnh đạo Trung ương, xã Ba Vì và nhân dân thực hiện nghi lễ dâng hương tưởng niệm ngày hóa Đức Thánh Tản Viên Sơn sáng ngày 25/12/2025.

Phát biểu khai mạc buổi lễ, Bí thư Đảng ủy xã Ba Vì Lê Văn Quân nhấn mạnh, lễ dâng hương tưởng niệm ngày hóa Đức Thánh Tản Viên Sơn là sự kiện có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, lòng tri ân sâu sắc của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân địa phương đối với vị Thánh đã có công phù hộ, độ trì cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, đất nước thái bình, thịnh trị.

Theo ông Lê Văn Quân, núi Ba Vì được coi là ngọn chủ sơn của nước Việt, là nơi phát tích của truyền thuyết Sơn Tinh - Thủy Tinh, gắn liền với hình tượng Đức Thánh Tản Viên - vị thần đứng đầu “Tứ bất tử” trong thần điện Việt Nam. Trải qua chiều dài lịch sử, Đức Thánh Tản Viên không chỉ được tôn thờ là Thành hoàng bảo trợ cho làng xã mà còn được nhân dân suy tôn là Phúc Thần, Thượng đẳng tối linh thần, là anh hùng trị thủy, anh hùng văn hóa, anh hùng dân tộc từ buổi đầu mở mang bờ cõi.

Chia sẻ tại buổi lễ, chị Lương Thị Lý (xã Yên Bài, Hà Nội) bày tỏ: “Được hòa mình trong không gian linh thiêng của Ba Vì, tôi thực sự xúc động. Buổi lễ được tổ chức trang nghiêm, ấm áp, giúp mỗi người dân thêm gắn bó với cội nguồn, với những giá trị văn hóa, tín ngưỡng truyền thống của dân tộc.”

Cùng chung cảm xúc, anh Bùi Huy Giáp (xã Suối Hai, Hà Nội) cho biết: “Tôi rất tự hào khi các giá trị văn hóa tâm linh của quê hương được gìn giữ và phát huy. Điều đó nhắc nhở mỗi người dân chúng tôi về trách nhiệm chung tay bảo tồn di tích, xây dựng Ba Vì ngày càng văn minh, giàu đẹp.”

Lan tỏa giá trị văn hóa - tâm linh Ba Vì trong đời sống đương đại

Tham dự buổi lễ, ông Phan Vũ, Phó Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo Hà Nội cho rằng, Ba Vì là vùng đất linh thiêng, gắn liền với hình tượng Đức Thánh Tản Viên Sơn - biểu tượng cho ý chí chinh phục thiên nhiên, bảo vệ cuộc sống bình yên của nhân dân. Những truyền thuyết về cuộc đấu tranh chống lại các thế lực thủy thần không chỉ mang giá trị tâm linh sâu sắc mà còn phản ánh khát vọng muôn đời của dân tộc về sự hài hòa giữa con người với thiên nhiên, giữa con người với đất trời.

Theo ông Phan Vũ, lễ dâng hương tưởng niệm ngày hóa Đức Thánh Tản Viên Sơn là dịp để nhân dân hướng về cội nguồn, thể hiện rõ nét sự gắn bó, đồng thuận giữa chính quyền và nhân dân trong việc gìn giữ, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Ba Vì là địa bàn có sự giao thoa văn hóa của nhiều dân tộc anh em, nhiều tín ngưỡng tôn giáo, song tất cả đều cùng hướng tới mục tiêu chung là củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, đóng góp vào sự phát triển chung của Thủ đô văn minh, hiện đại.

Ở góc độ người trực tiếp gìn giữ di tích, bà Đặng Thị Mát, Thủ nhang đền Thượng (xã Ba Vì) cho biết, lễ dâng hương tưởng niệm ngày hóa Đức Thánh Tản Viên Sơn là nghi lễ linh thiêng đã được nhân dân gìn giữ, trao truyền qua nhiều thế hệ. Buổi lễ không chỉ là dịp để bày tỏ lòng thành kính, tri ân công đức của Đức Thánh mà còn nhắc nhở các thế hệ hôm nay về trách nhiệm bảo tồn di tích, giữ gìn đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, cầu mong quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, đời sống ấm no, hạnh phúc.

Tiết mục diễn xướng Chầu văn tại Lễ dâng hương tưởng niệm ngày hóa Đức Thánh Tản Viên Sơn chiều ngày 25/12/2025.

Năm 2025 là năm đầu tiên xã Ba Vì trực tiếp đảm nhiệm công tác tổ chức lễ dâng hương, thay cho cấp huyện như trước đây. Chủ tịch UBND xã Ba Vì Nguyễn Giáp Đông cho biết, với sự chủ động, trách nhiệm cao của cấp ủy, chính quyền cùng sự đồng thuận của nhân dân, các nghi lễ được tổ chức chu đáo, trang nghiêm, đúng quy định, bảo đảm gìn giữ các giá trị văn hóa, tín ngưỡng truyền thống.

Theo ông Nguyễn Giáp Đông, trong những năm qua, huyện Ba Vì (trước khi sắp xếp đơn vị hành chính) đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị các di tích lịch sử - văn hóa trên địa bàn, trong đó có cụm di tích Đền Thượng - Đền Trung - Đền Hạ. Tiếp nối những kết quả đó, xã Ba Vì mới xác định tiếp tục phát huy trách nhiệm trong công tác bảo tồn di sản, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa, tâm linh của nhân dân và từng bước khai thác hiệu quả giá trị di tích gắn với phát triển du lịch văn hóa - tâm linh của Thủ đô.

Lễ dâng hương tưởng niệm ngày hóa Đức Thánh Tản Viên Sơn năm 2025 không chỉ là hoạt động tín ngưỡng truyền thống mà còn là dịp để khẳng định vai trò, vị trí của văn hóa tâm linh trong đời sống xã hội hiện đại. Qua đó, góp phần tăng cường sự gắn kết cộng đồng, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng và chính quyền, đồng thời tạo động lực để địa phương tiếp tục bảo tồn, phát huy giá trị di sản gắn với phát triển du lịch văn hóa - tâm linh bền vững.

Khiếu Hương