Triển vọng hòa bình Ukraine sau thượng đỉnh Trump-Zelensky-châu Âu

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 18-8 đã có các cuộc họp thượng đỉnh với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cùng nhiều lãnh đạo châu Âu khi ông tìm cách đàm phán để chấm dứt xung đột Nga-Ukraine.

Dù chưa rõ về tác động ngay lập tức của cuộc gặp đối với cuộc chiến ở Ukraine, nhưng thượng đỉnh Trump-Zelensky-châu Âu được cho là đã mở ra cơ hội đối thoại giữa các bên, đặc biệt sau thượng đỉnh giữa Tổng thống Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Alaska tuần trước.

Những điểm chính từ thượng đỉnh Trump-Zelensky-châu Âu

Trọng tâm của cuộc thảo luận ngày 18-8 là về vai trò của Mỹ trong các bảo đảm an ninh cho Ukraine, theo đài CNN. Các lãnh đạo châu Âu và ông Zelensky muốn biết Mỹ sẽ cam kết nguồn lực gì cho an ninh Ukraine sau khi có một thỏa thuận hòa bình tiềm năng.

Tổng thống Donald Trump, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và các nhà lãnh đạo châu Âu tại Nhà Trắng ngày 18-8 tại Mỹ. Ảnh: TOM BRENNER/THE WASHINGTON POST

Phát biểu tại Phòng Bầu dục, ông Trump không loại trừ khả năng đưa binh sĩ Mỹ tới Ukraine để duy trì hòa bình nhưng nói rằng vấn đề “ai sẽ làm gì” sẽ được bàn bạc với các lãnh đạo châu Âu.

“Tổng thống Putin đã đồng ý rằng Nga sẽ chấp nhận các bảo đảm an ninh cho Ukraine. Đây là một trong những điểm then chốt mà chúng ta cần xem xét, và chúng ta sẽ đưa ra thảo luận trên bàn đàm phán. Tôi lạc quan rằng tập thể chúng ta có thể đạt được một thỏa thuận ngăn chặn bất kỳ cuộc tấn công nào vào Ukraine trong tương lai” - ông Trump nói.

Trong thông điệp đăng trên mạng xã hội Truth Social tối 18-8, Tổng thống Trump viết rằng các bảo đảm an ninh “sẽ được cung cấp bởi nhiều quốc gia châu Âu, có sự phối hợp với Mỹ”.

Một chủ đề quan trọng khác của hội nghị, và cũng là một trong những mục tiêu lớn nhất của ông Trump, chính là đưa ông Zelensky và ông Putin cùng ngồi vào bàn đàm phán.

Khi ngày làm việc khép lại, tổng thống Mỹ cho biết ông đã bắt đầu thu xếp một cuộc gặp giữa ông Putin và ông Zelensky, kèm theo một cuộc gặp thứ hai có sự tham dự của chính ông nhưng chưa đưa ra chi tiết cụ thể về thời điểm có thể diễn ra cuộc gặp.

“Kết thúc các cuộc họp, tôi đã gọi điện cho Tổng thống Putin và bắt đầu sắp xếp một cuộc gặp, tại địa điểm sẽ được xác định, giữa ông Putin và ông Zelensky. Sau cuộc gặp đó, sẽ có một cuộc họp ba bên giữa tôi và hai vị ấy” - ông Trump nhấn mạnh.

Hãng AFP sau đó dẫn lời Thủ tướng Đức Friedrich Merz, người cũng tham dự thượng đỉnh tại Nhà Trắng, rằng ông Putin nói với ông Trump sẽ sẵn sàng gặp ông Zelensky trong vòng hai tuần. Ông Zelensky sau đó cũng nói rằng đã sẵn sàng cho cuộc gặp.

Theo tờ The Washington Post, các nhà lãnh đạo tại thượng đỉnh hôm 18-8 đã thể hiện một mặt trận tương đối thống nhất và chủ yếu nhấn mạnh vào những điểm chung, tuy nhiên, một vài khác biệt vẫn bộc lộ.

Sự đảo ngược gần đây của ông Trump về tính cấp thiết của một lệnh ngừng bắn ngay lập tức ở Ukraine đã khiến các lãnh đạo châu Âu bất ngờ. “Tất cả chúng ta dĩ nhiên đều muốn có một lệnh ngừng bắn ngay lập tức trong khi tìm kiếm hòa bình lâu dài. Nhưng tại thời điểm này, điều đó chưa xảy ra” - ông Trump nói với các nhà lãnh đạo châu Âu.

Thủ tướng Merz của Đức đã khuyến khích ông Trump suy nghĩ lại. “Tôi không thể tưởng tượng cuộc gặp tiếp theo sẽ diễn ra mà không có ngừng bắn. Vậy hãy cùng nỗ lực vì điều đó” - ông Merz nói

Tổng thống Mỹ sau đó đã khéo léo gạt đi gợi ý này bằng một cái nhún vai.

Tích cực nhưng còn rào cản

Theo giới quan sát, nhìn chung, bầu không khí của cuộc gặp vừa qua mang tính hợp tác nhiều hơn hẳn so với màn đối đầu căng thẳng khi ông Zelensky đến Nhà Trắng hồi tháng 2. Các chuyên gia cho rằng phía Ukraine đã chú trọng nhiều để bảo đảm cuộc thảo luận không trật khỏi quỹ đạo.

Dù chưa rõ kết quả cụ thể từ thượng đỉnh nhưng cuộc gặp này rõ ràng đã mở ra cơ hội để Ukraine và các đồng minh châu Âu trình bày lập trường của họ với Tổng thống Mỹ.

Ông Trump sau đó đã có cuộc điện đàm với ông Putin để “tìm kiếm một giải pháp lâu dài cho khủng hoảng Ukraine”, theo trợ lý Điện Kremlin - ông Yury Ushakov. “Hai nhà lãnh đạo cũng nhất trí duy trì tiếp xúc chặt chẽ về vấn đề Ukraine cũng như các vấn đề quốc tế và song phương cấp bách khác” - hãng thông tấn TASS dẫn lời ông Ushakov.

Tổng thống Mỹ Donald Trump trong cuộc điện đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 18-8. Ảnh: NHÀ TRẮNG

Hầu hết các lãnh đạo châu Âu đều rời Nhà Trắng với những nhận xét tích cực về kết quả của cuộc gặp.

Tổng Thư ký NATO Mark Rutte mô tả cuộc gặp là “tuyệt vời” và cho biết không hề có bàn thảo nào về khả năng trao đổi lãnh thổ của Ukraine. “Chúng tôi chưa thảo luận về vấn đề đó. Mọi người đều rõ, kể cả ông Trump, rằng liên quan đến lãnh thổ thì Tổng thống Ukraine phải trực tiếp trao đổi trong các cuộc đối thoại ba bên, và có lẽ là nhiều cuộc trao đổi khác sau đó với ông Putin” - ông Rutte nói với đài Fox News.

Thủ tướng Anh Keir Starmer cho biết sau cuộc họp rằng đã có “tiến triển thực sự” và “một cảm nhận rõ rệt về sự thống nhất”.

Trước khi các lãnh đạo châu Âu họp kín tại Nhà Trắng, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen khẳng định tất cả các bên đang cùng nhau hướng tới “một nền hòa bình công bằng và bền vững”.

Giữ thái độ thận trọng hơn, Thủ tướng Merz cho rằng “con đường đã rộng mở” để chấm dứt giao tranh, nhưng các bước tiếp theo sẽ “phức tạp hơn nhiều”.

Giới quan sát phần lớn đồng tình với quan điểm thận trọng của thủ tướng Đức. Các chuyên gia chỉ ra rằng còn nhiều điểm chưa được giải quyết, bao gồm những lằn ranh đỏ vốn không thể dung hòa như việc Ukraine có chấp nhận nhượng bộ lãnh thổ cho Nga hay không, tương lai của quân đội Ukraine, và liệu đảm bảo an ninh của Ukraine sẽ được triển khai như thế nào và kéo dài bao lâu.

Khi các lãnh đạo châu Âu tập trung tại Nhà Trắng, Nga ngày 18-8 đã ra tuyên bố nhấn mạnh lập trường của Moscow về các cuộc đàm phán hòa bình, trong đó bác bỏ khả năng triển khai lực lượng NATO tại Ukraine như một phần của các bảo đảm an ninh, theo TASS.

Tuyên bố cũng chỉ trích Anh vì đã thúc đẩy ý tưởng này. “Chúng tôi tái khẳng định lập trường đã được nhắc đi nhắc lại nhiều lần rằng kiên quyết bác bỏ mọi kịch bản có sự hiện diện của lực lượng quân sự đến từ các quốc gia NATO trên lãnh thổ Ukraine” - theo tuyên bố của Bộ Ngoại giao Nga.

THẢO VY