Triều cường tăng cao: TP.HCM sẽ chống ngập ra sao?

Những đợt triều cường chạm mốc kỷ lục vào cuối tháng 10.2025 đã khiến nhiều tuyến đường, khu dân cư tại TP.HCM chìm trong nước, thậm chí có nơi nước ngập kéo dài nhiều ngày liền, đã uy hiếp cuộc sống của người dân nơi đây.

Xây dựng chiến lược chống ngập dài hạn đến năm 2045

Chia sẻ về điều này, chiều 30.10, ông Hoàng Phúc Dũng - Phó Phòng Hạ tầng Kỹ thuật (Sở Xây dựng TP.HCM) cho biết TP.HCM nằm trong vùng hạ lưu hệ thống sông Đồng Nai – Sài Gòn, giáp biển Đông và có cao độ nền đất thấp. Chỉ cần triều cường dâng thêm vài chục cm nhiều khu vực đã rơi vào tình trạng ngập nặng.

Nước ngập sâu trên đường Trần Xuân Soạn (phường Tân Hưng, TP.HCM) gây khó khăn cho cuộc sống của người dân nơi đây - Ảnh: PV

Theo các chuyên gia khí tượng thủy văn, từ năm 2010 đến 2025, mực nước triều tại trạm Phú An và Nhà Bè liên tục tăng, và đã nhiều lần phá ngưỡng lịch sử. Đặc biệt, đợt triều cuối tháng 10.2025 đạt mốc +1,82m, gây ngập sâu tại hàng loạt tuyến đường như Trần Xuân Soạn, Bến Phú Định, Đào Trí và khu Nam Sài Gòn.

Điều này, kéo theo hàng loạt hệ lụy: Giao thông tê liệt vào giờ cao điểm; nước tràn vào nhà dân, cơ sở kinh doanh, gây thiệt hại tài sản; ô nhiễm nguồn nước, tăng rác thải trôi nổi; nguy cơ bùng phát bệnh truyền nhiễm vào mùa mưa.

Nhưng đáng lo hơn: ngập đang dần trở thành đặc tính của đô thị, không chỉ xảy ra khi mưa lớn mà ngay cả trong điều kiện trời nắng bình thường – chỉ vì triều cường và hạ tầng thoát nước không theo kịp nhịp phát triển.

Ông Hoàng Phúc Dũng cho biết trên cơ sở Đề án Chống ngập và xử lý nước thải giai đoạn 2020–2045 và các chương trình giai đoạn 2021–2025, sau khi sáp nhập, TP đang tiến hành rà soát lại toàn bộ hệ thống kênh rạch, hồ điều tiết, trạm bơm; bổ sung cập nhật dữ liệu hạ tầng của Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu; tích hợp quy hoạch liên kết vùng theo hướng điều tiết nước theo lưu vực, không chia cắt hành chính; ứng dụng công nghệ thông tin và mô hình dự báo thủy văn – khí tượng thông minh.

“Mục tiêu chính trong giai đoạn 2025-2030 phải giảm 60–70% điểm ngập cục bộ; giai đoạn 2030–2045 tạo hệ thống thoát nước bền vững theo tiêu chuẩn quốc tế”, ông Dũng cho biết thêm.

Thành phố nhấn mạnh ưu tiên đầu tư công trình trọng điểm, song song với huy động nguồn lực xã hội hóa và ODA.

Đẩy nhanh các công trình trọng điểm giải quyết ngập

Để giải quyết tình hình ngập nước do triều, ông Dũng cho biết TP đã hoàn thành các dự án và đưa vào vận hành các Cống kiểm soát triều như: Bình Lợi – Bình Triệu – Rạch Lăng, Nhiêu Lộc – Thị Nghè, rạch Nhảy – Ruột Ngựa, 5 cống Kiểm soát triều khu vực Thủ Đức, cống Ba Thôn, Đá Hàn. Sau khi đưa vào vận hành, tình trạng ngập do triều thuộc phạm vi dự án đã góp phần phát huy tác dụng, giảm ngập triều trong đợt triều cường đạt mức +1.82m vừa qua vào ngày 24.10 vừa qua.

Hiện TP đang triển khai hàng loạt dự án chống ngập trọng điểm. Trong đó, Dự án giải quyết ngập do triều (giai đoạn 1). Đây là dự án quy mô lớn có tính quyết định đối với khả năng kiểm soát triều của khu vực phía Nam Thành phố (quận 7, quận 8, Nhà Bè và một phần Bình Chánh (cũ). Dự án này được kỳ vọng sẽ ngăn triều từ sông Sài Gòn và hệ thống kênh rạch lớn, tăng khả năng tiêu thoát nước đô thị khi mưa lớn và bảo vệ hàng triệu người dân vùng trũng thấp.

Dự án cải tạo và xây dựng hệ thống thoát nước Kênh Tham Lương – Bến Cát – Rạch Nước Lên được kết nối liên tỉnh với Long An, Bình Dương (cũ), Đồng Nai nhằm tạo trục thoát nước chiến lược theo hướng Bắc – Nam. Khi hoàn thành, khu vực Gò Vấp – Tân Bình – Bình Tân (cũ) sẽ giảm đáng kể tình trạng ngập nặng sau mưa lớn.

Ngoài ra, còn có các dự án cải thiện lưu vực Tây Sài Gòn; Dự án cải tạo môi trường và hạ tầng rạch Xuyên Tâm; Cải tạo kênh Hy Vọng, kênh Đôi, Văn Thánh, Xóm Củi, Bà Lớn…

Một số dự án giải quyết ngập trên địa bàn Gò Vấp, Thảo Điền - Quốc Hương và chợ Thủ Đức đang và sẽ triển khai nhằm góp phần giảm ngập cho các khu vực nóng hiện nay trên địa bàn TP.

“Mục tiêu là không còn cảnh người dân phải “sống chung với ngập” mỗi khi trời mưa hoặc triều dâng”, ông Dũng nói.

Triều cường và ngập nước không chỉ là bài toán kỹ thuật, mà còn là vấn đề phát triển đô thị bền vững. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khắc nghiệt, TP.HCM buộc phải lựa chọn hướng đi quyết đoán, đồng bộ và lâu dài.

Bình Thuận