Trình Quốc hội chủ trương đầu tư Chương trình Mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo

Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, Chương trình do Bộ GDĐT là Cơ quan chủ trì; đối tượng thụ hưởng của Chương trình gồm các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học công lập (không bao gồm các trường hữu nghị T78, T80, Phổ thông vùng cao Việt Bắc, trường Dự bị đại học và trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú được đầu tư trong Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội khu vực miền núi và dân tộc thiểu số); trẻ em, học sinh, sinh viên, người học, nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục trong các cơ sở giáo dục; các tổ chức, cá nhân có liên quan thuộc các cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục.

Chương trình được thực hiện trên phạm vi cả nước, trong thời gian 10 năm, từ năm 2026 đến năm 2035, chia làm 2 giai đoạn.

Trong đó, giai đoạn 2026 - 2030 tập trung giải quyết các vấn đề hạn chế, thách thức đặt ra trong thời gian qua; thực hiện và hoàn thành toàn bộ hoặc hoàn thành một phần một số mục tiêu chủ yếu cần hỗ trợ từ ngân sách nhà nước được đề ra đến năm 2030 tại Nghị quyết số 71-NQ/TW và các quy định có liên quan. Giai đoạn 2031 – 2035 tiếp tục xây dựng và triển khai các nhiệm vụ, mục tiêu đặt ra đến 2035.

Chương trình hướng tới mục tiêu tổng quát là chuẩn hóa, hiện đại hóa toàn diện hệ thống GDĐT, tạo bước chuyển căn bản, mạnh mẽ về chất lượng GDĐT; mở rộng cơ hội học tập cho mọi người dân, bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục, quyền được học tập suốt đời; đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu nhân lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao, cho sự nghiệp phát triển nhanh và bền vững của đất nước trong bối cảnh toàn cầu hóa, khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Tổng các nguồn lực huy động để thực hiện Chương trình giai đoạn 2026-2035 khoảng 580.133 tỷ đồng, bao gồm vốn ngân sách Trung ương khoảng (NSTW) khoảng 349.113 tỷ đồng (chiếm 60,2%); vốn ngân sách địa phương (NSĐP) là khoảng 115.773 tỷ đồng (chiếm 19,9%); vốn đối ứng của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học là khoảng 89.073 tỷ đồng (chiếm 15,4%); vốn huy động hợp pháp khác dự kiến 26.173 tỷ đồng (chiếm 4,5%).

Tổng các nguồn lực huy động để thực hiện Chương trình giai đoạn 2026 - 2030 tối thiểu 174.673 tỷ đồng. Dự kiến tổng các nguồn lực huy động để thực hiện Chương trình giai đoạn giai đoạn 2031 - 2035 khoảng 405.460 tỷ đồng.

Trình bày Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đức Vinh cho biết, Ủy ban tán thành với sự cần thiết đầu tư Chương trình để thể chế hóa chủ trương của Đảng về phát triển và đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục đào tạo. Hồ sơ Chương trình được chuẩn bị đầy đủ, công phu; bảo đảm phù hợp với quy định về chương trình mục tiêu quốc gia theo Luật Đầu tư công.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đức Vinh trình bày báo cáo thẩm tra.

Ủy ban đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát Chương trình, đối chiếu với các Chương trình mục tiêu quốc gia đang triển khai và các Chương trình mục tiêu Quốc gia sẽ được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư tại Kỳ họp thứ 10 để bảo đảm không trùng lắp hoạt động, chồng chéo nhiệm vụ; đồng thời rút kinh nghiệm khi thiết kế và triển khai Chương trình này.

Sớm chuẩn bị các văn bản hướng dẫn thực hiện Chương trình bảo đảm chất lượng, kịp thời, tổ chức thực hiện hiệu lực, hiệu quả. Bổ sung báo cáo ý kiến của Kiểm toán nhà nước về Chương trình theo Nội quy Kỳ họp Quốc hội.

Về một số nội dung cụ thể, về mục tiêu của Chương trình đến năm 2030 và 2035, Ủy ban tán thành mục tiêu chung với hai vấn đề lớn là hiện đại hóa toàn diện hệ thống giáo dục quốc dân, tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng giáo dục và đào tạo; bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục.

Về mục tiêu cụ thể, Cơ quan thẩm tra cho rằng cần nghiên cứu, tính toán kỹ lưỡng điều kiện bảo đảm tính khả thi để cân nhắc các chỉ tiêu 30% (đến năm 2030) và 100% (đến năm 2035) số cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông thực hiện đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học (bao gồm cơ sở vật chất, nguồn cung cấp đội ngũ giáo viên giảng dạy các môn học bằng tiếng Anh).

Mục tiêu về cơ sở vật chất ở bậc giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông nên xác định theo tiêu chí đủ phòng học kiên cố hóa, đạt chuẩn theo quy định của Bộ; trang bị đầy đủ thiết bị dạy học tối thiểu. Đối với mục tiêu về người học, người dạy, cần có chỉ tiêu về số lượng người được cử đi đào tạo tại các cơ sở giáo dục đại học uy tín, chất lượng ở nước ngoài bằng ngân sách nhà nước.

Về dự kiến nguồn lực thực hiện Chương trình, về nguồn vốn ngân sách trung ương, Ủy ban đề nghị ưu tiên đầu tư trọng tâm, trọng điểm; bố trí vốn sát với mục tiêu và khả năng giải ngân, bảo đảm khả thi, hiệu quả.

Về ngân sách địa phương, cần làm rõ căn cứ xác định tỉ lệ, cơ cấu vốn đối ứng từ ngân sách địa phương; khuyến khích các địa phương có nguồn thu ngân sách cao chủ động bố trí đầu tư cho giáo dục.

Về vốn đối ứng của các trường đại học và dạy nghề, theo Cơ quan thẩm tra, tỉ lệ theo đề xuất của Chính phủ là rất lớn, chưa hợp lý, cần làm rõ cơ sở đề xuất.

Về nguồn vốn khác, đề nghị làm rõ căn cứ và tính khả thi của việc xác định tổng nguồn vốn huy động hợp pháp khác thực hiện Chương trình; tăng cường huy động nguồn vốn khác để giảm áp lực cho ngân sách nhà nước.

Tường Minh