Trừng phạt Iran: Bước đi cứng rắn của E3 và bài toán ngoại giao toàn cầu

Trong khi đó, Nga, Trung Quốc và chính Iran cũng phản đối mạnh mẽ, cảnh báo nguy cơ leo thang và đổ vỡ thỏa thuận hạt nhân năm 2015. Quyết định của nhóm E3 được cho sẽ kích hoạt cơ chế tái áp đặt trừng phạt Iran đã làm dấy lên căng thẳng ngoại giao mới quanh chương trình hạt nhân của Iran,khoét sâu chia rẽ trong cộng đồng quốc tế.

Ngày 28/8, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio khẳng định Mỹ sẵn sàng đối thoại trực tiếp với Iran để thu hẹp khác biệt, đồng thời nhấn mạnh cơ chế “tái áp đặt trừng phạt” của E3 không mâu thuẫn với nỗ lực ngoại giao của Mỹ.

Ảnh minh họa: Reuters

Đại diện cấp cao EU về chính sách an ninh và đối ngoại Kaja Kallas cùng ngày cũng kêu gọi tận dụng “30 ngày cơ hội” để đạt thỏa thuận ngoại giao, trong khi Ngoại trưởng Pháp Jean-Noel Barrot khẳng định việc kích hoạt cơ chế này không đồng nghĩa “chấm dứt đàm phán”.

Ở chiều ngược lại, Nga và Trung Quốc chỉ trích mạnh mẽ động thái của E3, cho rằng việc tái áp đặt trừng phạt có thể phá hủy nỗ lực chính trị, đẩy nguy cơ leo thang căng thẳng. Bộ Ngoại giao Nga cảnh báo quyết định này có thể gây “hậu quả không thể khắc phục” và kêu gọi các bên kiềm chế.

Phát biểu tại họp báo, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova nêu rõ: “Chúng tôi lên án mạnh mẽ những hành động này của các nước châu Âu và kêu gọi cộng đồng quốc tế lên án. Những hành động như vậy không thể gây ra bất kỳ nghĩa vụ nào cho các quốc gia khác. Lá thư trên của các đại diện cấp cao của chính quyền Anh, Đức và Pháp gửi tới Panama, nước đang giữ chức Chủ tịch Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, là một phần của chiến dịch lâu dài mà họ đang tiến hành nhằm đánh lừa các quốc gia khác, nhằm hợp pháp hóa tuyên bố sử dụng cơ chế "phục hồi" để giải quyết các bất đồng chính trị với Iran”.

Về phía Iran, nước cộng hòa Hồi giáo này cũng đáp trả bằng việc soạn thảo kế hoạch rút khỏi Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT), dự kiến xem xét trong hôm nay (30/8). Tuy nhiên, phía Iran cũng khẳng định nước này sẵn sàng đàm phán “công bằng và thiện chí”, đồng thời nhấn mạnh Iran sẽ không khuất phục trước sức ép chính trị.

Đại sứ Iran tại Liên Hợp Quốc Amir Saeid Iravani nhấn mạnh: "Điều này sẽ vấp phải phản ứng quyết liệt và tương xứng. Iran sẵn sàng hợp tác xây dựng với các thành viên cam kết ngoại giao, công bằng và hòa bình. Iran cam kết ngoại giao nhưng sẽ không đàm phán dưới sự đe dọa hoặc ép buộc. Các chiến thuật gây sức ép được thiết kế để áp đặt, ra lệnh, chứ không phải để giải quyết vấn đề và Iran sẽ không bao giờ khuất phục trước chúng. Chúng tôi tin rằng Nghị quyết 2231 phải được thực hiện theo đúng các điều khoản ban đầu mà không bị thao túng chính trị. Iran vẫn cam kết phát triển năng lượng hạt nhân hòa bình và tham gia quốc tế, nhưng sẽ kiên quyết bảo vệ quyền lợi của mình”.

Thỏa thuận hạt nhân năm 2015 từng cho phép Iran được dỡ bỏ trừng phạt để đổi lấy việc hạn chế chương trình hạt nhân, nhưng sụp đổ sau khi Mỹ rút khỏi năm 2018 và tái áp đặt cấm vận. Động thái của E3 nhằm khôi phục các lệnh trừng phạt trước khi quyền áp dụng cơ chế “tái áp đặt lệnh trừng phát” hết hạn vào tháng 10 tới.

Theo đánh giá của giới quan sát, động thái kích hoạt cơ chế trừng phạt của E3 không chỉ đẩy vấn đề hạt nhân Iran trở thành tâm điểm căng thẳng mới, mà còn phản ánh sự rạn nứt sâu sắc giữa các cường quốc trong việc duy trì an ninh hạt nhân toàn cầu. Khi các bên đều giữ lập trường cứng rắn, triển vọng khôi phục thỏa thuận hạt nhân năm 2015 ngày càng mong manh, đặt ra yêu cầu cấp thiết về một lộ trình ngoại giao linh hoạt và cân bằng lợi ích để tránh nguy cơ khủng hoảng vượt ngoài tầm kiểm soát.

Hồng Nhung/VOV1 Tổng hợp