Trung Quốc muốn biến xe điện thành mạng lưới pin khổng lồ
Nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới đang đặt cược vào một công nghệ vốn chưa thể triển khai thành công tại hàng chục quốc gia khác trong suốt thập kỷ qua.
Trung Quốc – quốc gia sở hữu lượng xe điện lớn nhất thế giới – đang đặt cược vào một công nghệ mới mang tên Vehicle-to-Grid (V2G), cho phép xe điện không chỉ nạp điện mà còn trả điện ngược về lưới trong giờ cao điểm.
Công nghệ này được kỳ vọng biến hàng chục triệu xe điện thành một mạng lưới pin khổng lồ, giúp ổn định nguồn cung và giảm phụ thuộc vào than đá.
Hiện tại, Trung Quốc đã xây dựng khoảng 30 trạm V2G tại 9 thành phố lớn, với kế hoạch mở rộng lên 5.000 trạm vào năm 2027. Nếu triển khai thành công, đến năm 2030, quốc gia này có thể khai thác tới 1 tỷ kW công suất từ khoảng 100 triệu chiếc xe điện theo dự kiến.
Đây là một bước đi đầy tham vọng, nhưng cũng đặt ra nhiều câu hỏi về khả năng thương mại hóa và tính bền vững của mô hình.
Trạm sạc 2 chiều lớn nhất Trung Quốc có thể đồng thời cung cấp điện của 50 xe điện vào lưới điện. (Nguồn: Xinhua)
V2G không mới, nhưng khó triển khai
Trong hơn một thập kỷ qua, hơn 150 dự án V2G tại 27 quốc gia, bao gồm Nhật Bản, Hàn Quốc, Anh và Mỹ, vẫn chỉ dừng lại ở quy mô thử nghiệm nhỏ lẻ.
Nguyên nhân chính nằm ở chi phí hạ tầng quá cao: Một trạm sạc 2 chiều có giá từ 2.100 đến 2.800 USD, gấp đôi hoặc gấp 3 lần so với trạm sạc thông thường. Ngoài ra, hệ thống giá điện thiếu nhất quán khiến việc mua bán điện khó mang lại lợi nhuận ổn định cho người dùng.
Tại nhiều quốc gia, giá điện biến động theo thị trường nhưng chưa đủ hấp dẫn để khuyến khích chủ xe tham gia.
Một rào cản khác là tâm lý người tiêu dùng. Chủ xe lo ngại việc sạc và xả liên tục sẽ làm giảm tuổi thọ pin – bộ phận đắt đỏ nhất của xe điện. Báo cáo của Fortune Business Insights đã chỉ ra rằng nỗi lo về sự xuống cấp của pin là một trong những nguyên nhân chính khiến V2G khó được chấp nhận rộng rãi.
Chính vì vậy, dù công nghệ V2G có tiềm năng lớn trên lý thuyết, các quốc gia phát triển vẫn chưa thể đưa nó vượt qua giai đoạn thử nghiệm.
Một trạm sạc xe điện tại Trung Quốc (Nguồn: Electrive)
Rào cản của Trung Quốc
Trung Quốc có lợi thế về quy mô thị trường và sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Chính phủ, song nước này vẫn đối mặt với nhiều thách thức.
Trước hết, số lượng xe tương thích với V2G còn hạn chế. Các hãng như BYD, Nio hay GAC Aion mới chỉ tung ra một vài mẫu xe hỗ trợ công nghệ này, khiến khả năng mở rộng bị giới hạn.
Thứ hai, chi phí đầu tư hạ tầng vẫn là gánh nặng, khi giá trạm sạc 2 chiều cao gấp nhiều lần trạm thường. Ông Mo Ke, nhà sáng lập RealLi Research, nhận định: “Điểm khó khăn thực sự nằm ở mô hình kinh doanh còn thiếu sót. Tất cả các dự án hiện nay đều phụ thuộc vào trợ cấp và chưa thể thương mại hóa".
Ngoài ra, cơ chế giá điện do Nhà nước kiểm soát cũng là một rào cản lớn. Khác với California (Mỹ) – nơi giá điện biến động theo thị trường, Trung Quốc vẫn duy trì mức giá ổn định, khiến việc mua điện rẻ và bán lại vào giờ cao điểm khó mang lại lợi nhuận thực sự.
Jiawei Li, một chủ sở hữu xe điện ở Thâm Quyến, chia sẻ với Rest of World rằng anh đã kiếm được 1.400 nhân dân tệ (197 USD) từ tín dụng sạc sau khi để xe trong bãi đậu xe hỗ trợ V2G trong 2 ngày. Số tiền anh kiếm được đủ để trang trải chi phí sạc trong cả năm.
Tuy nhiên, bãi đậu xe mà Li sử dụng là nơi các công ty điện lực, ô tô và chính quyền địa phương thử nghiệm dịch vụ mua lại với mức giá khuyến mại. Mức giá này có thể sẽ không còn cao như vậy trong tương lai.
Hàng loạt xe điện được tung ra thị trường Trung Quốc, minh chứng cho nhu cầu hạ tầng sạc ngày càng tăng. (Nguồn: SCMP)
Alan Jenn, chuyên gia tại Đại học California, Davis, cho rằng: “Trung Quốc rõ ràng dẫn đầu toàn cầu về xe điện, nhưng việc triển khai V2G vẫn còn ở giai đoạn đầu. Chính phủ nước này sẵn sàng đầu tư quy mô lớn hơn hầu hết các quốc gia khác".
Dù vậy, Bắc Kinh bắt đầu đưa ra các tiêu chuẩn kỹ thuật cho V2G và thử nghiệm cơ chế định giá theo hướng thị trường. Một số người lạc quan tin rằng V2G sẽ sớm trở thành bước tiến quan trọng, giống như cách xe điện từng phát triển mạnh mẽ tại Trung Quốc.
Tuy nhiên, các nhà quan sát khác vẫn thận trọng, cho rằng công nghệ này cần thêm nhiều năm trợ cấp và cải cách chính sách trước khi có thể cất cánh.
