Trường THCS Nguyễn Du (phường Yên Bái) dạy kỹ năng sống số cho học sinh
Chuyển đổi số và internet đã trở thành phần không thể thiếu trong đời sống, đặc biệt là trong lĩnh vực giáo dục. Vì vậy, việc trang bị cho học sinh những kỹ năng sống số trở thành một nhu cầu cấp thiết. Thời gian qua, Trường THCS Nguyễn Du (phường Yên Bái) đã triển khai những giải pháp nhằm dạy kỹ năng sống số cho học sinh, giúp các em trở thành công dân số thông thái, tự bảo vệ mình và tận dụng tốt cơ hội học tập, sáng tạo trên nền tảng số.
Trong giờ Tin học của lớp 7A với bài học "Mạng xã hội và một số kênh trao đổi thông tin", cô giáo Nguyễn Thị Phương Thảo đã nhấn mạnh đến những mối nguy hại tiềm ẩn khi kết bạn với người lạ hoặc đăng tải thông tin cá nhân lên mạng xã hội… Bằng hình thức hỏi - đáp cởi mở, cô giúp học sinh nhận diện rủi ro và cách ứng phó trên mạng xã hội; đồng thời hướng dẫn các em khai thác hiệu quả nguồn tin chính thống.
Em Nguyễn Trường Nhật Đăng, lớp 7A chia sẻ: Em sẽ không kết bạn, nói chuyện với những người không quen biết; không đăng tải lịch trình của bản thân lên mạng xã hội.
Lồng ghép kỹ năng sống số trong những tiết học.
Những năm gần đây, thay vì chỉ dạy các thao tác kỹ thuật, Trường THCS Nguyễn Du đã xây dựng chương trình tích hợp các nội dung như giáo dục đạo đức số, an toàn thông tin, kỹ năng quản lý thời gian trên mạng, phương pháp xử lý thông tin trực tuyến và xây dựng hình ảnh cá nhân có trách nhiệm. Các tiết học lý thuyết được xen kẽ với thảo luận, sân chơi, dự án nhóm và tư vấn trực tiếp từ chuyên gia.
Chương trình được chia theo ba trục chính: kiến thức cơ bản về môi trường số, kỹ năng phòng ngừa rủi ro và kỹ năng ứng dụng số trong học tập, sáng tạo.
Cụ thể, học sinh lớp 6 được làm quen với môi trường mạng và nguyên tắc chia sẻ thông tin; lớp 7 tập trung nhận diện tin giả (fake news), quản lý hình ảnh cá nhân, xử lý bắt nạt trực tuyến; lớp 8 và 9 được học sâu hơn về bảo mật tài khoản, kỹ năng học trực tuyến và tạo nội dung số có trách nhiệm.
Trong các buổi học nhận diện tin sai lệch, giáo viên hướng dẫn học sinh kiểm tra nguồn tin, đối chiếu nhiều nguồn, sử dụng công cụ tra cứu và thảo luận về động cơ tạo tin giả cũng như hậu quả của việc lan truyền thông tin chưa được kiểm chứng. Các bài tập yêu cầu học sinh trình bày kết quả kiểm chứng một “tin nóng” trong ngày và giải thích phương pháp xác thực.
Các em được bày tỏ quan điểm cá nhân nhằm nâng cao kĩ năng trước những thông tin giả, sai lệch.
Tại Trường THCS Nguyễn Du, phương pháp dạy học mang tính trải nghiệm được áp dụng thường xuyên: mô phỏng tình huống, dự án nhóm, thảo luận phản biện. Ngoài tiết học chính khóa, nhà trường còn tổ chức câu lạc bộ công nghệ, cuộc thi sáng tạo nội dung số an toàn, các buổi ngoại khóa có phụ huynh tham gia để tăng sự phối hợp giữa nhà trường và gia đình.
Những dự án nhỏ như làm vlog về an toàn mạng, thiết kế poster tuyên truyền hay dựng tiểu phẩm về hậu quả của bắt nạt trực tuyến đều thu hút sự tham gia hào hứng của học sinh.
Các buổi thảo luận về công nghệ số cho giáo viên được tổ chức thường xuyên.
Để đảm bảo chất lượng giảng dạy, nhà trường chú trọng bồi dưỡng giáo viên về kỹ năng công nghệ, phương pháp sư phạm và tâm lý lứa tuổi vị thành niên để xử lý các tình huống nhạy cảm. Nhiều thầy cô cho biết, quá trình học hỏi từ chuyên gia và chính học sinh, đặc biệt là các em có khả năng công nghệ tốt, giúp họ hiểu rõ hơn cách tiếp cận mới trong dạy học kỹ năng số.
Nhờ được giáo dục kỹ năng số, học sinh Trường THCS Nguyễn Du đã biết cách cài đặt chế độ riêng tư trên mạng xã hội, hiểu được hậu quả của việc chia sẻ hình ảnh nhạy cảm, và có ý thức hơn trong việc kiểm chứng thông tin trước khi chia sẻ. Một số lớp giảm đáng kể các mâu thuẫn, hiểu nhầm do lan truyền thông tin chưa đúng.
Phụ huynh cũng đánh giá cao chương trình khi được nhà trường hướng dẫn kỹ năng giám sát con trên môi trường số mà vẫn tôn trọng quyền riêng tư.
Chị Lê Thị Hậu, phụ huynh học sinh lớp 7, chia sẻ: Khi con biết tự thiết lập mật khẩu an toàn và biết cách xử lý khi gặp bình luận khiếm nhã, gia đình cảm thấy yên tâm hơn.
Học sinh tham gia các buổi học kỹ năng số cũng cảm thấy chương trình thực tế và hữu ích. Em Tạ Phương Thảo, lớp 7A chia sẻ: Em đã biết cách phân biệt nguồn tin, hạn chế thời gian lướt mạng vô bổ và tận dụng Internet cho việc học.
Trước sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số, nhà trường xác định rủi ro mới sẽ liên tục xuất hiện, đòi hỏi giáo viên phải cập nhật thường xuyên. Bên cạnh đó, sự phối hợp giữa nhà trường và gia đình trong quản lý, định hướng việc sử dụng Internet cho học sinh vẫn chưa đồng bộ, khi nhiều phụ huynh còn thiếu thời gian hoặc kỹ năng để đồng hành cùng con.
Để khắc phục, Ban Giám hiệu dự kiến sẽ hợp tác với các tổ chức có chuyên môn sâu về công nghệ để triển khai các chuyên đề về an ninh mạng, đạo đức AI và quản lý danh tính số, đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền cho phụ huynh qua nhóm Zalo lớp và các buổi họp chuyên đề.
Việc Trường THCS Nguyễn Du triển khai dạy kỹ năng sống số cho học sinh là một minh chứng cho việc đổi mới giáo dục, góp phần xây dựng nền tảng cho thế hệ trẻ biết sử dụng Internet an toàn, hiệu quả và có trách nhiệm.
