Từ các vụ trẻ dậy thì bỏ nhà đi: Cha mẹ cần làm gì để con mình không phải là nạn nhân tiếp theo?

Nhiều trẻ tuổi dậy thì bỏ nhà đi khiến các bậc phụ huynh hoang mang, lo lắng. Ảnh minh họa

Những ngày gần đây, mạng xã hội cũng lan truyền lời kêu cứu tìm kiếm bé B.H (sinh năm 2012, ở Hải Phòng) sau khi cháu rời khỏi nhà nghỉ cùng 2 người lạ vào tối 22/7 và mất liên lạc từ đó. Cùng ngày, một trường hợp khác là bé gái sinh năm 2008 cũng bỏ nhà đi và mất liên lạc sau mâu thuẫn với người thân.

Những câu chuyện này đặt ra câu hỏi lớn: Vì sao ngày càng nhiều trẻ vị thành niên, đặc biệt là ở tuổi dậy thì, lại lựa chọn rời bỏ gia đình? Và làm thế nào để cha mẹ có thể bảo vệ con trước những cám dỗ và nguy hiểm tiềm ẩn?

ThS. Nguyễn Viết Hiền - Giảng viên Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội, thành viên Ban chấp hành Hội Tâm lý trị liệu Việt Nam - đã có những chia sẻ về vấn đề này.

ThS. Nguyễn Viết Hiền – Giảng viên Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội

Mạng xã hội và những mối quan hệ ảo: Con dao hai lưỡi

ThS. Nguyễn Viết Hiền nhấn mạnh, ở tuổi dậy thì, trẻ có sự thay đổi rất lớn về sinh lý và tâm lý, trở nên mong manh nhưng cũng bốc đồng, dễ bị tác động. Trẻ có nhu cầu được công nhận, được thể hiện bản thân và môi trường mạng xã hội đáp ứng rất nhanh những nhu cầu này qua lượt thích, bình luận, tin nhắn riêng. "Bên cạnh cảm xúc thỏa mãn với những lời khen, ghi nhận từ cộng đồng, các em cũng có thể gánh chịu cảm xúc tiêu cực, thay đổi nhận thức qua những thông tin tiêu cực, chỉ trích, hay bắt nạt trên không gian mạng", ThS. Hiền phân tích.

Điều đáng lưu ý là các mối quan hệ trên mạng thường diễn ra nhanh, dễ thân mật một cách phi thực tế, khiến trẻ nhầm lẫn giữa sự quan tâm thật sự và sự thao túng tâm lý. "Kẻ xấu đã lợi dụng điều này để dụ dỗ, lôi kéo trẻ bỏ nhà đi bằng những lời hứa hẹn hấp dẫn hoặc những thủ đoạn thao túng tinh vi", chuyên gia cảnh báo.

Vậy làm thế nào để cha mẹ nhận biết sớm những bất ổn về tâm lý hoặc những tác động xấu từ môi trường bên ngoài đang ảnh hưởng đến con? ThS. Nguyễn Viết Hiền chỉ ra một số dấu hiệu cha mẹ cần đặc biệt lưu ý:

Thay đổi rõ rệt trong hành vi: Trẻ trở nên thu mình, hay giấu điện thoại, thức khuya, cáu gắt hoặc im lặng bất thường.

Rối loạn giấc ngủ hoặc ăn uống: Thường xuyên mệt mỏi, thiếu sức sống.

Xa cách với gia đình: Tỏ ra không hào hứng hoặc từ chối các sự kiện gia đình, không muốn tham gia các hoạt động cùng người thân, ít quan tâm đến cha mẹ và anh chị em, mâu thuẫn xung đột với các thành viên trong gia đình.

Dành thời gian quá nhiều cho mạng xã hội: Có biểu hiện che giấu nội dung trên điện thoại hoặc máy tính. Lịch sử nội dung truy cập trên mạng xã hội, internet là các nội dung tiêu cực, chứa đựng các yếu tố nguy cơ.

Suy nghĩ tiêu cực: Than vãn cuộc sống, tỏ ra không còn muốn gắn bó với gia đình hoặc chán nản với học tập, cuộc sống; Kết quả học tập giảm sút.

ThS. Hiền nhấn mạnh: "Nếu những dấu hiệu này xuất hiện kéo dài, cha mẹ nên chủ động trò chuyện một cách nhẹ nhàng và thấu hiểu để kịp thời can thiệp".

Ảnh minh họa

Gia đình luôn là nơi an toàn và sẵn sàng chờ con trở về

Khi phát hiện con có những biểu hiện như thu mình, bướng bỉnh, hoặc bí mật sử dụng mạng xã hội quá mức, cách ứng xử của cha mẹ đóng vai trò then chốt. ThS. Nguyễn Viết Hiền khuyên rằng, điều đầu tiên là không nên thể hiện định kiến với trẻ.

"Chúng ta thường thấy cha mẹ sẽ yêu cầu hoặc cưỡng bức việc kiểm tra điện thoại của con, cấm đoán sử dụng thiết bị điện tử, trách mắng gay gắt… Nhưng những hành vi này chỉ khiến trẻ đóng kín hơn và khoảng cách giữa con cái với cha mẹ ngày càng xa", ThS. Hiền giải thích.

Thay vào đó, cha mẹ hãy lắng nghe và đồng hành cùng con. Chuyên gia gợi ý một cách tiếp cận nhẹ nhàng: "Mẹ thấy gần đây con hơi trầm hơn mọi khi, có chuyện gì xảy ra với con đúng không?". Khi trẻ cảm nhận được rằng mình không bị kiểm soát mà đang được quan tâm, các em sẽ dễ mở lòng hơn. Sau khi thiết lập được niềm tin, con sẽ cởi mở chia sẻ. Cha mẹ cần lắng nghe không phán xét để nhận thức được những nguy cơ đang đến với con. Trong quá trình đó, cha mẹ nên khéo léo dẫn dắt con cái để con tự nhận thức, rút ra bài học kinh nghiệm cho bản thân và cùng cha mẹ xây dựng chiến lược ứng phó. Đồng thời, cha mẹ cũng nên tham gia các ứng dụng mạng xã hội phổ biến mà con đang sử dụng để hiểu môi trường con đang tiếp xúc.

Để con cảm thấy tin tưởng và sẵn sàng chia sẻ, thay vì chọn cách rời bỏ gia đình khi gặp khủng hoảng tâm lý, ThS. Nguyễn Viết Hiền cho rằng một mối quan hệ lành mạnh với con cần được xây dựng trên 3 yếu tố cốt lõi: Tôn trọng - Lắng nghe - Đồng hành.

Cha mẹ cần tôn trọng, lắng nghe và đồng hành cùng con. Ảnh minh họa: iStock

Cha mẹ nên tránh áp đặt, coi con là "trẻ con không biết gì". Khi con được tôn trọng, các em sẽ cảm thấy được công nhận, bớt phản kháng. Bên cạnh đó, thay vì đưa ra lời khuyên hay lời phán xét ngay lập tức, cha mẹ hãy lắng nghe con trước. Cha mẹ nên cùng con thảo luận về các vấn đề đang xảy ra và cùng con tháo gỡ. Hãy cùng con thiết lập các nguyên tắc sử dụng mạng xã hội, giờ giấc, học tập… và thực hiện theo các thỏa thuận đã đưa ra.

Sự việc con cái bỏ nhà đi có thể để lại hậu quả nghiêm trọng về thể chất và tâm lý cho các em. Đối với những em được gia đình tìm thấy trong tình trạng an toàn, cha mẹ cũng cần hết sức lưu tâm. ThS. Hiền chia sẻ: "Sự việc diễn ra dễ khiến cha mẹ lo lắng, bất an khi nghĩ "đi được 1 lần sẽ có thể đi tiếp lần sau", hoặc việc vô tình "dán nhãn" của cộng đồng dành cho các em qua các bình luận tiêu cực trên mạng xã hội khiến các em khó có thể hòa nhập một cách bình thường như trước trong gia đình và các môi trường trẻ sinh hoạt, học tập".

Vì vậy, cha mẹ không nên vội vã đổ lỗi hay nhắc lại sai lầm của con, mà hãy đặt mình vào vị trí của con để hiểu lý do sâu xa. ThS. Hiền cho biết, trước tiên, cha mẹ cần bình tĩnh đón nhận con trở về, thể hiện sự quan tâm thật lòng, không phán xét. Nếu nhận thấy các dấu hiệu nguy cơ về sức khỏe tâm thần, cha mẹ cần tìm kiếm sự trợ giúp từ chuyên gia tâm lý. Đồng thời, cần xây dựng lại sự gắn kết của cha mẹ và con cái qua một số hoạt động như cùng ăn tối, đi dạo, xem phim, tâm sự….

"Điều quan trọng nhất là cha mẹ giúp con hiểu: Dù con đã đi đâu, làm gì, gia đình vẫn luôn là nơi an toàn và sẵn sàng chờ con trở về", ThS. Nguyễn Viết Hiền nhấn mạnh.

Những câu chuyện về trẻ tuổi dậy thì bỏ nhà đi là lời nhắc nhở sâu sắc cho mỗi gia đình về tầm quan trọng của việc thấu hiểu, đồng hành và xây dựng một môi trường an toàn, tin cậy cho con cái trong hành trình trưởng thành đầy biến động.

N.Minh