Từ lá phiếu dân chủ đến khát vọng tự do của dân tộc Việt Nam

Ngày toàn dân làm chủ vận mệnh đất nước

Phát biểu đề dẫn tọa đàm, Đại tá, TS Đỗ Xuân Đoài, Phó chủ nhiệm Khoa Nhà nước và Pháp luật, Học viện Chính trị nêu rõ: Gần 80 năm đã trôi qua, nhưng mỗi khi nhắc đến Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội nước Việt Nam (6-1-1946), lịch sử dân tộc lại hiện lên bản hùng ca về ý chí độc lập, khát vọng dân chủ và niềm tin son sắt của nhân dân đối với Đảng, với Chủ tịch Hồ Chí Minh. Sự kiện trọng đại ấy không chỉ đặt nền móng cho Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa-Nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á, mà còn mở ra một thời kỳ mới, khi lần đầu tiên trong lịch sử, người dân Việt Nam được trực tiếp cầm lá phiếu, lựa chọn những người đại diện cho mình gánh vác việc nước.

Đại tá, TS Đỗ Xuân Đoài, Phó chủ nhiệm Khoa Nhà nước và Pháp luật, Học viện Chính trị phát biểu đề dẫn tọa đàm.

Với sự chuẩn bị công phu, nghiêm túc, Tọa đàm góp phần làm sâu sắc hơn giá trị lý luận và thực tiễn của ngày lịch sử đặc biệt này.

Các đại biểu tham dự Tọa đàm.

Theo Đại tá, PGS, TS Bùi Quang Huy, Chủ nhiệm Khoa Nhà nước và Pháp luật, Trường Sĩ quan Chính trị, ý nghĩa to lớn của Cuộc tổng tuyển cử 6-1 đã ghi một dấu mốc lịch sử về quyền làm chủ của nhân dân lao động. Từ thành thị đến nông thôn, từ miền xuôi đến miền ngược, từ vùng tự do đến những nơi bom đạn kẻ thù còn cày xới, nhân dân Việt Nam đã nô nức đi bầu cử. Lá phiếu khi ấy không chỉ là quyền công dân, mà còn là lời khẳng định đanh thép trước quốc dân và thế giới về một dân tộc đã giành được độc lập và “quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy”.

Đại tá, PGS, TS Bùi Quang Huy, Chủ nhiệm Khoa Nhà nước và Pháp luật, Trường Sĩ quan Chính trị.

Các tham luận tại Tọa đàm đã làm nổi bật giá trị lịch sử pháp lý đặc biệt của sự kiện Ngày tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Đại tá, ThS Nguyễn Thị Đắc Hương, Chủ nhiệm Bộ môn Luật học, Khoa Nhà nước và Pháp luật, Học viện Chính trị, khẳng định: “Cuộc Tổng tuyển cử bầu Quốc hội đầu tiên ngày 6-1-1946 là một sự kiện chính trị pháp lý đặc biệt, không chỉ khai sinh nền dân chủ mới mà còn là nguồn giá trị bền vững, tiếp tục soi sáng quá trình xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam hiện nay”.

Đại tá, Thạc sĩ Nguyễn Thị Đắc Hương, Chủ nhiệm Bộ môn Luật học, Khoa Nhà nước và Pháp luật, Học viện Chính trị trình bày tham luận.

Thực tế lịch sử cho thấy, thắng lợi của cuộc Tổng tuyển cử không phải ngẫu nhiên. Đó là kết quả của sự chuẩn bị chặt chẽ, khoa học từ Trung ương đến cơ sở; của việc thành lập các ban bầu cử, niêm yết công khai danh sách cử tri, ứng cử viên; của không khí thảo luận dân chủ, sôi nổi trong nhân dân. Đặc biệt, dưới làn bom đạn ác liệt của kẻ thù ở Nam Bộ, Nam Trung Bộ, Tây Nguyên, nhiều cử tri sẵn sàng hy sinh tính mạng để bảo vệ thùng phiếu, biểu tượng thiêng liêng của quyền làm chủ.

Những con số lịch sử tự thân đã nói lên tất cả: Gần 90% cử tri cả nước đi bỏ phiếu. Cuộc Tổng tuyển cử đã bầu được 333 đại biểu, trong đó có 57% số đại biểu thuộc các đảng phái khác nhau; 43% số đại biểu không đảng phái; 87% số đại biểu là công nhân, nông dân, chiến sĩ cách mạng; 10 đại biểu nữ và 34 đại biểu dân tộc thiểu số. Trong thành phần của Quốc hội có đại biểu đại diện cho cả 3 miền Bắc - Trung - Nam, các giới từ những nhà cách mạng lão thành, thương gia, nhân sĩ trí thức và các nhà hoạt động văn hóa, đến đại biểu các thành phần tôn giáo, những người không đảng phái và các đảng phái chính trị. Quốc hội đầu tiên của nước Việt Nam độc lập ra đời, trở thành cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, đại diện cho ý chí và nguyện vọng của toàn dân.

Từ giá trị lịch sử đến bài học thời đại

Không chỉ dừng lại ở việc tái hiện một sự kiện lịch sử, Tọa đàm còn hướng tới việc luận giải những bài học có giá trị bền vững đối với công cuộc xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam giai đoạn hiện nay.

Tham luận của các học giả, nhà khoa học, nhà nghiên cứu đến từ Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh; Học viện Chính trị; Trường Sĩ quan Chính trị; Học viện Báo chí và Tuyên truyền cùng thống nhất nhận định: Cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên bầu Quốc hội nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là minh chứng sinh động cho mối quan hệ gắn bó máu thịt giữa Đảng với nhân dân, khẳng định “ý Đảng, lòng dân” hòa quyện làm một. Trong hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, Đảng ta vẫn tin tưởng tuyệt đối vào nhân dân và nhân dân đã đáp lại bằng sự ủng hộ, đồng lòng hiếm có trong lịch sử. Giá trị lớn nhất của ngày 6-1-1946 không chỉ nằm ở kết quả bầu cử, mà ở chỗ nó khơi dậy và khẳng định quyền làm chủ của nhân dân, tạo nền tảng chính trị, pháp lý vững chắc cho Nhà nước Việt Nam mới.

Một bài học quan trọng khác được các học giả, nhà khoa học phân tích sâu là bài học đại đoàn kết toàn dân tộc. Quốc hội khóa I không chỉ quy tụ đại biểu của 3 miền Bắc- Trung-Nam, mà còn đại diện cho nhiều giai tầng xã hội, tôn giáo, dân tộc, vùng miền khác nhau. Chính tinh thần bao dung, đoàn kết ấy đã giúp cách mạng Việt Nam vượt qua những thử thách cam go trong những năm đầu kháng chiến, kiến quốc.

Tọa đàm cũng dành nhiều thời gian liên hệ thực tiễn hiện nay, nhất là trong bối cảnh Đảng ta đang lãnh đạo xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phát huy dân chủ, bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân.

TS Vũ Thị Thu Quyên, Trưởng Khoa Nhà nước và Pháp luật, Học viện Báo chí và Tuyên truyền trình bày tham luận.

Bàn về nội dung này, TS Vũ Thị Thu Quyên, Trưởng Khoa Nhà nước và Pháp luật, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, khẳng định: “Giá trị lịch sử của cuộc Tổng tuyển cử bầu Quốc hội đầu tiên năm 1946 đã và đang được kế thừa, phát huy sinh động trong các chỉ thị, kết luận của Bộ Chính trị về công tác bầu cử đại biểu Quốc hội và HĐND các cấp. Những văn bản này đều quán triệt sâu sắc quan điểm “dân là gốc”, đề cao quyền làm chủ của nhân dân, coi việc bảo đảm dân chủ, công khai, minh bạch trong toàn bộ quy trình bầu cử là yêu cầu xuyên suốt. Qua đó, lựa chọn được những đại biểu thực sự tiêu biểu về phẩm chất đạo đức, năng lực, uy tín, “có đức, có tài”, xứng đáng đại diện cho ý chí, nguyện vọng và niềm tin của cử tri cả nước”.

Các đại biểu tham gia Tọa đàm.

Đáng chú ý, trong không khí học thuật nghiêm túc, nhiều ý kiến đã gợi mở nhiều vấn đề thiết thực đối với Quân đội nhân dân Việt Nam, như phát huy quyền làm chủ của quân nhân, gắn giáo dục truyền thống với đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch xuyên tạc lịch sử, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng và ý nghĩa của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.

Đại tá, TS Đỗ Xuân Đoài kết luận Tọa đàm.

Có thể khẳng định, với sự chuẩn bị chu đáo từ nội dung đến tổ chức, Tọa đàm khoa học do Khoa Nhà nước và Pháp luật, Học viện Chính trị chủ trì phối hợp tổ chức đã góp phần làm sáng rõ hơn tầm vóc, ý nghĩa và giá trị thời đại của Ngày Tổng tuyển cử bầu Quốc hội đầu tiên. Đây không chỉ là hoạt động khoa học có ý nghĩa thiết thực đối với công tác giảng dạy, nghiên cứu, mà còn là dịp để mỗi cán bộ, giảng viên, học viên thêm tự hào, thêm trách nhiệm trong việc gìn giữ và phát huy những giá trị dân chủ mà cha ông đã dày công vun đắp bằng biết bao mồ hôi, xương máu.

Trên cơ sở kết quả Tọa đàm, có thể khẳng định, từ lá phiếu lịch sử ngày 6-1-1946 đến những cuộc bầu cử hôm nay của nhân dân Việt Nam là một hành trình liên tục của dân chủ, của niềm tin và trách nhiệm công dân. Hành trình ấy càng được soi sáng khi lịch sử được nhìn nhận đúng đắn, khoa học và đầy tâm huyết, như tinh thần mà Tọa đàm khoa học tại Học viện Chính trị đã lan tỏa./.