Từ nền tảng tinh thần đến sức mạnh mềm quốc gia

Sự kiện thu hút đông đảo các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý, những người hoạt động thực tiễn trong lĩnh vực văn hóa – nghệ thuật tham dự, cùng trao đổi, góp ý nhằm hoàn thiện Dự thảo Văn kiện, hướng tới mục tiêu hiện thực hóa tầm nhìn của Đảng về phát triển văn hóa và con người Việt Nam toàn diện, bền vững trong thời kỳ mới.

Quang cảnh Hội thảo khoa học “Những quan điểm của Đảng về xây dựng và phát triển văn hóa trong Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIV”

Cụ thể hóa chủ trương, đường lối bằng hành động rõ ràng, minh bạch

Phát biểu đề dẫn hội thảo, ông Hoàng Hà – Tổng Biên tập Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật cho biết, Ban Tổ chức đã nhận được 21 tham luận từ các chuyên gia, nhà khoa học, những người thực hành văn hóa nhiều kinh nghiệm trong các lĩnh vực liên quan đến văn hóa và phát triển.

Các tham luận tập trung vào 5 nhóm chủ đề trọng tâm: Vai trò, vị thế của văn hóa – “Hệ điều tiết” ngang hàng với chính trị, kinh tế, xã hội.

Thể chế hóa hệ giá trị – Hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình, chuẩn mực con người.

Kinh tế văn hóa và chuyển đổi số – Công nghiệp văn hóa, văn hóa số, sức mạnh mềm.

Kinh tế di sản và bảo tồn – Gắn di sản với phát triển kinh tế bền vững.

Nguồn nhân lực văn hóa nghệ thuật – Đào tạo, phát triển đội ngũ.

Ban Tổ chức đề nghị các đại biểu tập trung thảo luận làm rõ các nội hàm mới trong Dự thảo Văn kiện, như khái niệm “hệ điều tiết” (văn hóa trở thành yếu tố dẫn dắt, điều hòa, định hướng cho đời sống xã hội) và cách giải quyết mối quan hệ giữa “điều tiết văn hóa” và “điều chỉnh pháp luật” để xây dựng xã hội văn minh, phát triển bền vững.

Hội thảo cũng dành thời gian làm rõ nội hàm hệ giá trị quốc gia – văn hóa – gia đình – chuẩn mực con người, đồng thời đề xuất giải pháp cụ thể để những giá trị này thấm sâu vào đời sống xã hội, trở thành chuẩn mực ứng xử hàng ngày, góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Với 21 tham luận, Hội thảo tập trung vào những vấn đề trọng tâm như:

Cơ chế chuyển hóa sức mạnh mềm thành năng lực cạnh tranh quốc gia: đề xuất giải pháp đột phá để công nghiệp văn hóa trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, có khả năng cạnh tranh quốc tế trong các lĩnh vực như điện ảnh, âm nhạc, thiết kế, du lịch văn hóa.

Phát triển kinh tế di sản: tìm lời giải cho mối quan hệ hài hòa giữa bảo tồn và phát triển, hướng tới mô hình quản trị tiên tiến, ứng dụng chuyển đổi số.

Ông Hoàng Hà – Tổng Biên tập Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật phát biểu đề dẫn Hội thảo

Giải pháp cho nhân lực văn hóa – nghệ thuật: khắc phục tình trạng khủng hoảng nhân lực trong đào tạo nghệ thuật chuyên sâu, xây dựng chính sách đãi ngộ, trọng dụng văn nghệ sĩ tài năng, đặc biệt ở cơ sở.

Hội thảo nhằm tổng hợp ý kiến đóng góp của các chuyên gia, nhà nghiên cứu, nhà khoa học, nhà quản lý để báo cáo Bộ VHTTDL tham mưu, đề xuất với Đảng và Nhà nước trong quá trình hoàn thiện Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV, đồng thời xây dựng kế hoạch, chương trình hành động triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội.

Mục tiêu hướng tới là hiện thực hóa định hướng chiến lược của Đảng, đảm bảo văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh thần, nguồn lực nội sinh, động lực to lớn và hệ điều tiết cho phát triển nhanh, bền vững đất nước.

GS.TS Phạm Duy Đức, nguyên Viện trưởng Viện Văn hóa và Phát triển (Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) khẳng định, Dự thảo Chương trình hành động của Ban Chấp hành Trung ương thực hiện Nghị quyết Đại hội XIV thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ của Đảng, cụ thể hóa các chủ trương, đường lối bằng hành động rõ ràng, minh bạch.

GS.TS Phạm Duy Đức phát biểu tại Hội thảo

GS.TS Phạm Duy Đức nhấn mạnh: Trên lĩnh vực văn hóa và con người, Đảng đề cao nhiệm vụ hoàn thiện thể chế phát triển văn hóa và con người Việt Nam, trong đó bao gồm việc ban hành hệ giá trị quốc gia, văn hóa, gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam, tích hợp sâu vào giáo dục, truyền thông và hoạt động văn hóa cơ sở.

Dự thảo cũng xác định 5 nhiệm vụ trọng tâm: Hoàn thiện, ban hành và tổ chức thực hiện các hệ giá trị và chuẩn mực con người Việt Nam; Thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa; Xây dựng cơ chế đột phá cho phát triển văn hóa, nghệ thuật dân tộc gắn với công nghiệp văn hóa, công nghiệp giải trí; Thúc đẩy phong trào văn hóa cơ sở, lấy người dân làm chủ thể; Xây dựng công trình văn hóa, thể thao tầm khu vực và quốc tế, biểu tượng của thời đại Hồ Chí Minh.

Từ những định hướng mới của Dự thảo, PGS.TS Lê Quý Đức đề xuất: Về lý luận: Làm rõ cấu trúc và mối quan hệ giữa hệ giá trị quốc gia – văn hóa – gia đình – con người, hình thành khung lý thuyết giá trị học Việt Nam hiện đại.

Về thực tiễn: Xây dựng chỉ số phát triển văn hóa và con người Việt Nam (Cultural Development Index) để lượng hóa hiệu quả chính sách.

Về chính sách: Thể chế hóa các đổi mới trong Chiến lược quốc gia về phát triển văn hóa đến 2030, gắn với công nghiệp văn hóa, chuyển đổi số và phát triển con người.

Về giáo dục – truyền thông: Đẩy mạnh giáo dục văn hóa công dân, truyền thông giá trị, khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc, lan tỏa sức mạnh mềm Việt Nam ra quốc tế.

Các đại biểu chủ trì Hội thảo

Văn hóa – sức mạnh mềm chiến lược của quốc gia

PGS.TS Nguyễn Toàn Thắng cho rằng Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV tiếp tục khẳng định quan điểm “xây dựng và phát triển toàn diện văn hóa và con người Việt Nam” với nội hàm sâu sắc hơn.

Ông dẫn lại tầm nhìn chiến lược đến năm 2045 – khi Việt Nam trở thành nước phát triển, thu nhập cao, nhấn mạnh con người là trung tâm, chủ thể của phát triển, đòi hỏi phải bồi dưỡng chuẩn mực giá trị văn hóa cao đẹp.

Dự thảo nêu rõ yêu cầu phát triển toàn diện con người Việt Nam về đạo đức, trí tuệ, thể lực, thẩm mỹ, kỹ năng sống, trách nhiệm công dân; đồng thời đề cao vai trò tiên phong của đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ, doanh nhân.

Một điểm nhấn mới là định hướng xây dựng nền giáo dục quốc dân hiện đại, xã hội học tập suốt đời, coi đó là nền tảng để phát triển con người Việt Nam toàn diện trong thời đại mới.

GS.TS Từ Thị Loan, nguyên Quyền Viện trưởng Viện Văn hóa Nghệ thuật quốc gia Việt Nam, nhận định: Những quan điểm mới trong Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV cho thấy bước tiến quan trọng trong tư duy lý luận văn hóa của Đảng – từ việc coi văn hóa là nền tảng tinh thần và nguồn lực nội sinh, đến việc xác định rõ văn hóa là “sức mạnh mềm chiến lược”, yếu tố then chốt nâng cao vị thế, uy tín quốc gia trong hội nhập quốc tế.

GS.TS Từ Thị Loan phát biểu tại Hội thảo

GS.TS Từ Thị Loan nhấn mạnh yêu cầu phát triển mạnh công nghiệp văn hóa, tạo ra sản phẩm, loại hình văn hóa độc đáo có sức lan tỏa toàn cầu; đồng thời chủ động quảng bá hình ảnh, giá trị văn hóa và con người Việt Nam ra thế giới.

Theo bà, xây dựng và phát huy sức mạnh mềm văn hóa Việt Nam không chỉ là mục tiêu mà còn là con đường để khẳng định bản lĩnh, trí tuệ và tầm vóc dân tộc Việt Nam trong thời đại mới. Khi văn hóa trở thành nguồn lực nội sinh và sức mạnh mềm quốc gia, Việt Nam sẽ có nền tảng vững chắc để phát triển nhanh, bền vững và khẳng định vị thế tích cực trong khu vực và thế giới.

Hội thảo không chỉ là diễn đàn trao đổi học thuật, mà còn là bước chuẩn bị quan trọng để cụ thể hóa tư duy đổi mới của Đảng trong lĩnh vực văn hóa – con người.

Những quan điểm mới được đưa ra trong Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV đã cho thấy tầm nhìn chiến lược: từ việc coi văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, đến việc khẳng định văn hóa là sức mạnh mềm chiến lược, nâng tầm vị thế và bản lĩnh dân tộc Việt Nam trong thời đại hội nhập.

Khi văn hóa trở thành nguồn lực nội sinh của phát triển, Việt Nam sẽ có thêm động lực để tiến bước vững vàng trên con đường xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

AN AN