Từ Nghị quyết 66-NQ/TW đến thực tiễn cấp xã: Bài cuối: Đồng bộ bốn 'mắt xích', tạo dựng niềm tin bền vững từ cơ sở

Từ quyết sách đến thực thi ở cơ sở

Trong cơ chế 2 cấp chính quyền địa phương, HĐND xã là cơ quan quyền lực, đại diện cho Nhân dân, ban hành các quyết sách phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; còn UBND xã là cơ quan tổ chức thực thi, biến nghị quyết của HĐND thành kết quả cụ thể. Thực tế lâu nay cho thấy, khâu yếu nhất lại nằm ở việc chậm đưa chính sách vào cuộc sống: có nghị quyết đúng nhưng triển khai ì ạch, thiếu hiệu quả, làm giảm lòng tin của người dân.

Sân khấu hóa phổ biến, giáo dục pháp luật tại CLB Phụ nữ với pháp luật: phường Nam Hồng Lĩnh, Hà Tĩnh - giải pháp thiết thực đưa pháp luật đi vào cuộc sống. Ảnh: B. Nguyên

Trong bối cảnh chính quyền địa phương vận hành theo mô hình 2 cấp và tinh thần Nghị quyết 66-NQ/TW được quán triệt, nhiều địa phương đã cho thấy những chuyển động tích cực trong tổ chức thi hành. Theo thống kê cuối tháng 8/2025, Thanh Hóa đứng thứ 3/34 tỉnh, thành phố về cải cách hành chính. Với phương châm “lấy người dân làm trung tâm phục vụ”, 100% thủ tục hành chính được tiếp nhận, giải quyết, trả kết quả đúng hạn; nhiều thủ tục trước đây thuộc thẩm quyền cấp huyện nay đã thực hiện ngay tại xã, phường; ông Hà Văn Dũng, một cử tri xã Quý Lương chia sẻ: “Trước đây, muốn làm thủ tục đất đai hay bảo hiểm, chúng tôi phải lên tận huyện, mất cả ngày đi lại; nay làm ngay tại xã, nhanh gọn, cán bộ lại hướng dẫn tận tình, bà con rất phấn khởi”.

Tại phường Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh, các tổ tự quản về môi trường, an ninh trật tự đã phát huy hiệu quả, giữ bình yên từ những việc tưởng chừng nhỏ nhặt như xử lý rác thải, tiếng ồn, đến việc lớn hơn là tạo sự đồng thuận với các dự án quy hoạch; bà Lê Vân - cử tri phường Thủ Đức khẳng định: “Khi người dân chúng tôi thấy pháp luật được thực hiện công bằng, minh bạch trong cả việc nhỏ thì sẽ tin tưởng hơn ở những quyết định lớn”.

Phản biện xã hội - điểm tựa của niềm tin

Nếu HĐND quyết nghị, UBND tổ chức thực thi, thì Mặt trận tổ quốc (MTTQ) và các đoàn thể chính trị - xã hội ở cấp xã chính là “người soi gương” thông qua giám sát và phản biện xã hội. Nghị quyết số 66 của Bộ Chính trị đã dành hẳn một nhiệm vụ đối với MTTQ Việt Nam: đó là lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng chương trình, kế hoạch hướng dẫn, vận động Nhân dân thực hiện nghị quyết, phát huy vai trò giám sát, phản biện xã hội, tham gia xây dựng và thi hành pháp luật, xây dựng văn hóa tuân thủ pháp luật.

Để Nghị quyết 66 đi vào cuộc sống, cùng với vai trò của HĐND và UBND, MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã cần thực sự trở thành “cầu nối” giữa chính quyền và Nhân dân. Không chỉ vận động, tuyên truyền, MTTQ phải xây dựng kế hoạch giám sát, phản biện xã hội gắn chặt với những vấn đề dân sinh cụ thể; phối hợp UBND tổ chức “Ngày pháp luật”, duy trì các câu lạc bộ, nhóm nòng cốt để người dân, đoàn viên, hội viên dễ tiếp cận chính sách.

“Ở nhiều nơi, trước khi UBND xã trình HĐND quyết định chủ trương đầu tư, MTTQ xã tổ chức hội nghị lấy ý kiến cử tri, giúp chính quyền điều chỉnh, để nghị quyết đi đúng hướng. Ngoài phản biện xã hội, chính HĐND cũng phải giám sát, MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội đồng hành, chỉ rõ những bất cập trong thực thi để có điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp. Không chỉ chính sách của HĐND mà luật, nghị định, các văn bản pháp quy của cấp trên, quy định hồ sơ, thủ tục hành chính cũng cần phải được kiểm soát và phản hồi từ chính cơ sở. Có như vậy, tiếng nói của người dân - đối tượng trực tiếp thực thi, chịu tác động và thụ hưởng mới đến được cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền để điều chỉnh cho phù hợp” - ông Lê Văn Dũng, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam xã Thạch Lạc, tỉnh Hà Tĩnh nhấn mạnh.

Từ thực tiễn cơ sở có thể khẳng định, Nghị quyết 66-NQ/TW hòa quyện trong một chỉnh thể đồng bộ với những nghị quyết lớn khác của Bộ Chính trị: từ Nghị quyết 57 về đột phá khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Nghị quyết 59 về hội nhập quốc tế; Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân; Nghị quyết 70 về an ninh năng lượng; Nghị quyết 71 về giáo dục - đào tạo; đến Nghị quyết 72 về bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe nhân dân. Tất cả hợp thành những trụ cột, tạo thế và lực mới để đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển. Trong đó, thể chế theo tinh thần Nghị quyết 66 chính là “đột phá của đột phá”, mở đường và tạo khuôn khổ pháp lý cho các lĩnh vực khác cất cánh.

Và cũng từ nền móng cấp xã - nơi pháp luật chạm tới từng giao dịch, từng quyết định đời sống thường nhật - khi bốn “mắt xích” HĐND quyết nghị, UBND tổ chức thực thi, MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội giám sát, phản biện được vận hành đồng bộ, pháp luật mới thật sự “sống” trong lòng dân; niềm tin được bồi đắp từ cơ sở, nghị quyết của Đảng được hiện thực hóa trong cuộc sống hàng ngày, góp phần hiện thực hóa khát vọng đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, hùng cường, thịnh vượng vào giữa thế kỷ XXI.

Hồng Minh