Từ vụ án vợ sát hại chồng ở Phú Thọ: 'Quả bom nổ chậm' từ những bất đồng thường nhật

Theo xác định ban đầu của cơ quan điều tra, sau khi hai vợ chồng cùng đi liên hoan và có sử dụng bia rượu, khi trở về nhà đã xảy ra mâu thuẫn. Đến nửa đêm thì xảy ra sự việc được cho là người vợ đã dùng dao đâm chồng tử vong. Nhiều ý kiến cho rằng, có thể cặp vợ chồng này đã có những bất đồng, mâu thuẫn chưa thể giải quyết từ trước đó và việc sử dụng rượu bia đã làm căng thẳng bị đẩy lên đỉnh điểm, dẫn đến hành vi mất kiểm soát.

"Quả bom nổ chậm" từ những bất đồng thường nhật

Trao đổi với PV Báo Sức khỏe và Đời sống, ThS Tâm lý lâm sàng Nguyễn Thị Sơn, Trung tâm Sức khỏe tâm thần – Bệnh viện Đa khoa số 1 tỉnh Lào Cai cho biết, mâu thuẫn vợ chồng thường bắt đầu từ những điều rất nhỏ như chi tiêu, phân chia việc nhà, giao tiếp, thói quen sinh hoạt… Khi không được giải quyết đúng cách, những bất đồng này tích tụ dần, trở thành những "quả bom nổ chậm".

Trong trạng thái cảm xúc bị kích thích, đặc biệt khi có rượu bia - yếu tố làm giảm khả năng kiểm soát hành vi và tăng phản ứng bốc đồng thì con người dễ mất kiểm soát và có hành vi cực đoan. Ở góc độ khoa học thần kinh, đây là hiện tượng "mất điều tiết cảm xúc tạm thời", khi cảm xúc bản năng lấn át lý trí.

Hiện trường vụ án mạng đau lòng ở Phú Thọ. Ảnh cắt từ clip.

Ngoài ra, các áp lực xã hội như mất việc làm, khó khăn kinh tế, mối quan hệ phức tạp với họ hàng… cũng khiến khả năng chịu đựng của mỗi người suy giảm, dễ dẫn tới bùng phát bạo lực.

Theo ThS Sơn, hành vi bạo lực không xuất hiện đột ngột, mà thường là kết quả của quá trình căng thẳng tích tụ lâu dài. Những yếu tố như ghen tuông, áp lực nuôi dạy con cái, nghi ngờ ngoại tình… khiến cá nhân rơi vào trạng thái căng thẳng mạn tính.

Rượu bia, các buổi họp lớp, tiệc tùng… không phải nguyên nhân gốc rễ, nhưng lại là "giọt nước tràn ly", làm bùng phát xung đột. Trong những tình huống ấy, người trong cuộc dễ hành động bốc đồng, không còn khả năng suy xét hậu quả. Đặc biệt, những người nóng nảy, thiếu kỹ năng kiểm soát cảm xúc, hoặc từng chứng kiến bạo lực gia đình khi còn nhỏ, càng dễ rơi vào vòng xoáy mất kiểm soát.

Dấu hiệu cảnh báo sớm trong gia đình

ThS Tâm lý lâm sàng Nguyễn Thị Sơn chỉ ra rằng, một gia đình tiềm ẩn nguy cơ bạo lực thường có những biểu hiện sau:

Cãi vã triền miên, ngay cả vì chuyện nhỏ.
Khoảng cách tình cảm ngày càng xa, thiếu sự tôn trọng.
Hành vi kiểm soát, ghen tuông cực đoan.
Xúc phạm nhân cách, đe dọa, phá đồ đạc.
Gia đình thiếu gắn kết, không còn bữa cơm chung, không chia sẻ.

"Đây là những tín hiệu cảnh báo sớm cho thấy mối quan hệ đã rạn nứt sâu sắc. Nếu không được can thiệp kịp thời, xung đột rất dễ leo thang thành bạo lực", ThS Sơn nhấn mạnh.

Theo ThS Sơn, trong xã hội Việt Nam, nhiều người vẫn giữ tâm lý "chuyện nhà đóng cửa bảo nhau", quan niệm "xấu chàng hổ ai" nên ngại chia sẻ với bên ngoài. Điều này khiến không ít phụ nữ phải chịu đựng bạo hành trong im lặng. Tình trạng "cô lập tâm lý" kéo dài khiến nạn nhân mất khả năng đánh giá khách quan, tự trách mình, thậm chí chấp nhận bạo lực như một phần tất yếu. Việc không chia sẻ cũng khiến cộng đồng và chuyên gia khó tiếp cận, hỗ trợ.

Trong tâm lý học, đây là hiện tượng "tự đóng khung", khiến người chịu đựng rơi vào vòng lặp tiêu cực và mất phương hướng hành động. Ngoài ra, nhiều người còn sợ bị đánh giá, sợ con cái xấu hổ, hoặc không biết chia sẻ với ai cho đúng. Điều này càng khiến họ bị kẹt trong hoàn cảnh đầy rủi ro và dễ đi đến hậu quả nghiêm trọng.

ThS Tâm lý lâm sàng Nguyễn Thị Sơn đang điều trị tâm lý cho một bệnh nhi. Ảnh: NVCC.

Những đứa trẻ là nạn nhân âm thầm...

ThS Tâm lý lâm sàng Nguyễn Thị Sơn cho rằng, trẻ em là đối tượng dễ bị tổn thương nhất khi sống trong môi trường gia đình có bạo lực. Những xung đột liên tục, tiếng la hét, thậm chí hình ảnh một trong hai cha mẹ bị đánh đập hoặc làm tổn thương sẽ để lại những vết hằn tâm lý nghiêm trọng.

Trẻ có thể phát triển cảm giác bất an, sợ hãi, mất niềm tin vào người lớn, từ đó hình thành rối loạn lo âu, trầm cảm, giảm khả năng giao tiếp xã hội. Nguy hiểm hơn nữa là trẻ còn có thể học và sao chép mô hình hành vi của cha mẹ, dẫn đến việc coi bạo lực là cách giải quyết xung đột trong tương lai. Bởi vậy trẻ em chứng kiến cha mẹ đánh nhau có nguy cơ cao hơn về tự sát hoặc trở thành nạn nhân bị ảnh hưởng tâm lý mãi về sau.

Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng, trẻ sống trong môi trường thường xuyên xảy ra bạo lực sẽ có thành tích học tập kém hơn, tỷ lệ rối loạn hành vi cao hơn và dễ tái hiện hành vi bạo lực trong quan hệ tình cảm sau này. Không ít trường hợp trẻ bị rối loạn giấc ngủ, ám ảnh trường diễn, và khó hình thành cảm giác an toàn trong mối quan hệ sau này.

"Môi trường gia đình không chỉ là nơi nuôi dưỡng thể chất mà còn là nền tảng hình thành nhân cách. Nếu nơi đó đầy mâu thuẫn và bạo lực thì con cái sẽ mang theo những tổn thương ấy đến suốt đời", ThS Sơn nhấn mạnh.

Giải pháp nào để ngăn chặn những sự việc đáng tiếc?

Theo ThS Tâm lý lâm sàng Nguyễn Thị Sơn, để ngăn mâu thuẫn vợ chồng biến thành bạo lực, mỗi cá nhân cần học cách tự nhận diện cảm xúc và điều tiết hành vi. Khi cãi vã, nên tạm dừng, tránh tranh luận trong lúc nóng giận. Những khóa học về giao tiếp không bạo lực, kỹ năng lắng nghe và giải quyết xung đột cũng rất cần thiết.

Về phía cộng đồng, tổ dân phố, hội phụ nữ, chính quyền cơ sở cần chủ động phát hiện sớm dấu hiệu bất ổn trong gia đình, tổ chức các mô hình "gia đình không bạo lực", "tổ tư vấn hôn nhân", đồng thời duy trì các đường dây nóng hỗ trợ pháp lý và tâm lý.

"Chỉ khi cả xã hội cùng quan tâm, từ nhà trường, y tế, đến chính quyền,... thì việc phòng ngừa bạo lực gia đình mới thực sự hiệu quả và bền vững", ThS Sơn khẳng định.

Ngọc Khánh