Tuần 1 kỳ họp thứ 10: Tăng trưởng bền vững phụ thuộc vào thể chế kiến tạo kịp thời

Kỳ họp thứ 10, kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XV không chỉ mang tính tổng kết nhiệm kỳ mà còn là bước khởi đầu cho thời kỳ phát triển mới. Đây là nhấn mạnh của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn ngay trong phiên khai mạc kỳ họp.

Tinh thần đó được cảm nhận rõ nét ngay trong tuần làm việc đầu tiên qua các phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội cũng như các dự án luật. Nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng, để chất lượng tăng trưởng bền vững, thể chế không chỉ cần kiến tạo, phù hợp mà cần kịp thời đáp ứng yêu cầu của thực tiễn cuộc sống luôn biến động.

Kỳ họp thứ 10, kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa XV.

Ngay trong tuần làm việc đầu tiên, Quốc hội đã tiến hành công tác nhân sự, nhằm kiện toàn bộ máy lãnh đạo các cơ quan của Quốc hội, Chính phủ. Trên cơ sở quyết định của Trung ương và tờ trình của các cơ quan có thẩm quyền, Quốc hội đã phê chuẩn bổ nhiệm bà Phạm Thị Thanh Trà và ông Hồ Quốc Dũng, Ủy viên Trung ương Đảng khóa XIII giữ chức Phó Thủ tướng Chính phủ nhiệm kỳ 2021-2026; phê chuẩn bổ nhiệm ông Lê Hoài Trung giữ chức Bộ trưởng Bộ Ngoại giao, ông Trần Đức Thắng giữ chức Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường và ông Đỗ Thanh Bình giữ chức Bộ trưởng Bộ Nội vụ.

Quốc hội bầu ông Lê Quang Mạnh giữ chức Tổng thư ký, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội; bà Nguyễn Thanh Hải giữ chức Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học công nghệ và môi trường; ông Nguyễn Hữu Đông được bầu làm Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu.

Quốc hội đã phê chuẩn bổ nhiệm bà Phạm Thị Thanh Trà và ông Hồ Quốc Dũng, Ủy viên Trung ương Đảng khóa XIII giữ chức Phó Thủ tướng Chính phủ nhiệm kỳ 2021-2026.

Kỳ họp thứ 10 là kỳ họp cuối cùng của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV nhưng có ý nghĩa “tổng kết để mở đường”, định hình chiến lược cho giai đoạn phát triển mới trong nhiệm kỳ mới. Với nhiệm vụ lớn lao đó, yêu cầu về tính kiến tạo, dẫn dắt, mở đường kịp thời của thể chế, “đột phá của đột phá” được nhắc đến mạnh mẽ hơn.

Ngay tại phiên khai mạc, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, khối lượng công tác lập pháp lớn nhất trong lịch sử các kỳ họp Quốc hội, là minh chứng sinh động cho tinh thần pháp luật phải đi trước một bước, mở đường cho đổi mới sáng tạo, lấy cuộc sống và lợi ích của nhân dân làm thước đo của chính sách. Các dự án luật bao quát hầu hết các lĩnh vực trọng yếu, nhiều vấn đề mới, biến động liên tục; kịp thời thể chế hóa các chủ trương, nghị quyết mới của Đảng.

Thể chế được đổi mới mạnh mẽ với tư duy xây dựng pháp luật chuyển từ “quản lý” sang “kiến tạo phát triển”, từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”, tập trung tháo gỡ “điểm nghẽn”, “nút thắt” về cơ chế là dấu ấn trong hoạt động của Quốc hội, Chính phủ nhiệm kỳ qua được nhiều đại biểu Quốc hội khẳng định khi cho ý kiến về báo cáo tổng kết nhiệm kỳ của 2 cơ quan này. Song các đại biểu cũng tâm tư bởi sự quyết tâm, quyết liệt đó chưa tạo được nhiều chuyển biến tích cực vì độ trễ và sự chậm nhịp của việc ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành.

Trong phiên thảo luận tại tổ về tình hình kinh tế xã hội, đại biểu Phan Đức Hiếu (đoàn Hưng Yên) dẫn chứng, ngay sau khi có Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, trong 12 ngày đêm, Quốc hội thể chế hóa thành Nghị quyết 198. Doanh nghiệp cảm nhận rõ về tinh thần và các cơ chế đột phá nhưng chưa cảm nhận được rõ về những tác động rõ ràng trong thực tế.

“Chúng ta đã rất khẩn trương, quyết liệt rồi nhưng phải hơn nữa, để thực sự đưa những giải pháp, chính sách vào cuộc sống, vì đối với doanh nghiệp, thời gian là rất quan trọng. Chỉ cần sớm một ngày, sớm một tuần, kết quả và tác động đã khác; chỉ cần chậm 1 tháng, chậm 6 tháng, tình hình đã khác. Rất mong thực thi Nghị quyết 68 phải thực sự quyết liệt hơn. Cần phải kiểm đếm những kết quả thực sự chứ không nên chỉ dừng lại ta đang làm gì”, đại biểu Phan Đức Hiếu nói.

Thể chế pháp luật không chỉ cần kịp thời mà còn cần phù hợp với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp và đòi hỏi của thực tiễn. Theo báo cáo của Chính phủ, hiện có 14 bộ, ngành đã rà soát và dự kiến cắt giảm hơn 1.000 thủ tục cùng hàng nghìn điều kiện kinh doanh, đây là nỗ lực rất đáng ghi nhận nhưng đại biểu cũng nêu từ ý kiến của doanh nghiệp, nhiều khi vướng mắc mà doanh nghiệp thực sự mong muốn được gỡ bỏ chưa chắc đã nằm trong danh mục thủ tục đã được cắt giảm.

Bổ sung kỹ hơn khó khăn, vướng mắc khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp

Các đại biểu đánh giá cao điểm sáng trong bức tranh kinh tế xã hội của đất nước trong một nhiệm kỳ 2021-2026 nhiều khó khăn, thách thức với tăng trưởng GDP năm 2024 đạt gần 7,1%, năm 2025 đạt khoảng 8% nhưng chất lượng tăng trưởng bền vững vẫn là điều quan trọng hơn cả.

Đại biểu Trần Anh Tuấn (đoàn TP.HCM) nhận định, tăng trưởng tốt, cao nhưng chất lượng tăng trưởng qua các chỉ số liên quan đến năng suất lao động, trong các khu vực đang tập trung như công nghiệp chế biến, chế tạo, AI, các ngành chuyển đổi hóa thì cần đánh giá cụ thể. Thể chế hóa những vấn đề phát sinh trong cuộc sống đang diễn ra còn chậm, mất cơ hội cho doanh nghiệp và gây thủ tục phiền hà. Những vấn đề vận hành như vậy cần sự chuyển động nhanh và tính chịu trách nhiệm khi phân cấp mạnh mẽ hơn thì sự chuyển dịch trong hoạt động kinh tế của đất nước sẽ nhanh hơn.

Cùng với thể chế pháp luật kiến tạo, kịp thời, sự vận hành của nền công vụ trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là các yếu tố tác động trực tiếp đến chất lượng tăng trưởng.

Phiên thảo luận tổ của Đoàn Đại biểu TP.HCM.

Đại biểu Trần Thị Hồng Thanh (đoàn Ninh Bình) đề nghị báo cáo đánh giá bổ sung kỹ hơn khó khăn, vướng mắc khi vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp là về vấn đề thủ tục hành chính, nhất là trong lĩnh vực đất đai, xây dựng, đầu tư công, kế toán, tài chính, tư pháp. Mặc dù Chính phủ đã kịp thời ban hành 28 nghị định, tuy nhiên, còn có những nhiệm vụ chưa thực sự được rõ về mặt thẩm quyền cũng như vấn đề về thủ tục hành chính.

Đại biểu Trần Văn Sáu (đoàn Đồng Tháp) lấy ví dụ có những xã quy mô dân số mười mấy nghìn người, song có những xã, phường khác quy mô dân số lên tới hàng trăm nghìn. Cho nên chỗ này cũng cần phải nghiên cứu kỹ để phân loại các xã, thuận tiện cho việc phân bổ ngân sách, bố trí cán bộ hợp lý.

“Cán bộ xã có chỗ thì thừa, chỗ thì thiếu, chỗ này cũng cần phải được xem xét cân nhắc để có tập huấn, bồi dưỡng, bố trí hợp lý”, đại biểu nêu ý kiến.

Cần hoàn thiện thể chế pháp luật như thế nào để đảm bảo kiến tạo kịp thời cũng được các đại biểu quan tâm khi cho ý kiến vào các dự thảo luật được thảo luận trong tuần qua như dự thảo luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (sửa đổi), Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Luật Giáo dục đại học (sửa đổi); Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), Luật Viên chức (sửa đổi); dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi); Luật Phòng bệnh; Luật Phá sản (sửa đổi); Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi).

Vân Hồng/VOV1