Tuổi thọ người Việt tăng, nhưng mô hình bệnh tật thay đổi

Đây là những chia sẻ của TS.BS Trương Hồng Sơn, Phó Tổng thư ký Tổng hội Y học Việt Nam, Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam tại Tọa đàm "Chăm sóc sức khỏe cộng đồng - giải pháp bền vững cho sự phát triển" do Báo Nhân dân tổ chức sáng 18/9.

Theo BS Sơn, nếu như 50 năm trước, tuổi thọ người Việt rất thấp và chủ yếu tử vong do bệnh nhiễm trùng (bệnh tả, lỵ, các bệnh nhiễm trùng khác), thì hiện nay, tuổi thọ người Việt đã tăng lên 74 tuổi, nhưng mô hình bệnh tật thay đổi.

Tuổi thọ trung bình của người Việt Nam nâng lên 74 tuổi, gần bằng các nước, nhưng số năm sống khỏe mạnh lại thấp - 64 tuổi. Trung bình người cao tuổi ở Việt Nam mắc 3 bệnh mãn tính.

TS.BS Trương Hồng Sơn (thứ hai từ phải qua) và các chuyên gia tham gia tọa đàm.

Trong khi đó, người Nhật tuổi thọ cao hơn, là 86 tuổi và tuổi sức khỏe của họ cao hơn rất nhiều. Người Nhật có thể sống khỏe mạnh đến 80 tuổi. "Chúng ta đã có những bước tiến nhưng sức khỏe người Việt còn nhiều vấn đề, cần phải tập trung nâng cao sức khỏe, bảo đảm tuổi sức khỏe tốt hơn thì mới nâng được chất lượng sống".

Nghị quyết 72-NQ/TW của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, đưa ra mục tiêu vào năm 2030 tuổi thọ trung bình đạt 75,5 tuổi, trong đó số năm sống khỏe mạnh đạt tối thiểu 68 năm; vào năm 2045, tuổi thọ trung bình đạt trên 80 tuổi, trong đó số năm sống khỏe mạnh tăng lên trên 71 tuổi.

Để làm được điều này, theo BS Sơn cần có chiến lược toàn diện, đó là người dân phải được theo dõi và chăm sóc sức khỏe ban đầu tốt, khám sức khỏe định kỳ để chủ động phòng bệnh. Ngoài nâng cao kiến thức phòng bệnh, người dân còn phải chú ý tới chăm sóc sức khỏe, duy trì lối sống lành mạnh và chế độ dinh dưỡng khoa học, đủ vi chất.

"Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết 72 và tới đây có Luật Phòng bệnh đều nhấn mạnh đến công tác phòng bệnh. Điều này để bảo đảm cho người dân ít phải tiếp xúc với nguồn lây nhiễm và nâng cao thể chất bản thân", BS Sơn nói.

Theo Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam, hiện nay, bệnh không lây nhiễm là nguyên nhân hàng đầu gây ra tử vong, nhưng một trong những nguyên nhân quan trọng nữa là dinh dưỡng và lối sống. Hiện đang có tình trạng "gánh nặng kép" về dinh dưỡng, tức là bên cạnh đối diện suy dinh dưỡng thì lại thừa cân, béo phì.

TS.BS Phan Bích Nga chia sẻ tại tọa đàm.

Chia sẻ tại tọa đàm, TS.BS Phan Bích Nga - Trưởng khoa Khám Dinh dưỡng trẻ em, Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho biết, tỷ lệ suy dinh dưỡng ở nước ta đã giảm nhưng so với các nước trong khu vực vẫn thuộc loại cao. Bên cạnh đó thừa cân béo phì và thiếu vi chất dinh dưỡng lại đang gia tăng. Kiến thức về dinh dưỡng cũng như phòng bệnh về dinh dưỡng cũng chưa được quan tâm đúng mức.

"Ở trong cộng đồng, theo một số kết quả nghiên cứu ở một số vùng miền cụ thể, không chỉ có tình trạng suy dinh dưỡng mà còn có cả thừa cân, béo phì. Tình trạng này kéo dài và đang có ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, như bệnh về rối loạn chuyển hóa, thiếu vitamin A, thiếu Omega 3... Một số chương trình bổ sung vi chất dinh dưỡng đã thực hiện, có chương trình từ những năm 1980, nhưng cũng rất khó triển khai. Tình trạng thiếu máu, thiếu sắt tương đối cao. Tình trạng thiếu vitamin A cũng vậy, nhưng hiện nay đã có chương trình phòng chống thiếu vitamin A cho nên tỷ lệ thiếu vitamin A đã giảm", BS Nga thông tin.

Theo Nghị quyết 72, mục tiêu đến năm 2030 tăng chiều cao trung bình của trẻ em và thanh thiếu niên từ 1-18 tuổi thêm tối thiểu 1,5cm; đến năm 2045 tầm vóc, thể lực, chiều cao trung bình của thanh niên tương đương các quốc gia có cùng mức phát triển.

Để đảm bảo nâng cao tầm vóc của người Việt Nam, theo BS Nga, trước hết trẻ phải đủ chất sinh năng lượng (không để trẻ gầy), phải đủ vi chất dinh dưỡng; thực phẩm sử dụng cho phải tươi mới, tránh sử dụng thực phẩm cũ (vi chất dinh dưỡng sẽ thấp). Các món ăn cần chế biến đơn giản (hấp, xào, luộc) mới giữ được nhiều vitamin và khoáng chất.

BS Nga cũng nhấn mạnh, bữa ăn học đường đóng vai trò quan trọng, chiếm 50% khẩu phần ăn hàng ngày của trẻ, nên phải đảm bảo đầy đủ vi chất dinh dưỡng cho sự phát triển thể lực cũng như trí tuệ của cho. Để hạn chế trẻ bị thừa cân, béo phì, hay suy dinh dưỡng, cô giáo, người nuôi ăn cần có kiến thức về dinh dưỡng hướng dẫn cho trẻ béo phì tự bớt cơm, bớt ăn thức ăn dầu mỡ, hạn chế trái cây ngọt. Đối với trẻ suy dinh dưỡng hướng dẫn các con cố ăn nhiều tinh bột, tăng thức ăn đạm, thịt, trứng, dầu mỡ và chất béo.

Bên cạnh chế độ ăn, các gia đình cần bổ sung cho con sữa tươi an toàn để thêm canxi. Với trẻ dưới 2 tuổi khuyến nghị sử dụng sữa mẹ là tốt nhất; trẻ trên 2 tuổi khuyến nghị sử dụng sữa tươi để tốt cho phát triển chiều cao. Nếu khẩu phần sữa tại nhà trường khoảng 200ml/ngày, về nhà phụ huynh bổ sung thêm cho con khoảng hơn 100ml là đủ. "Trẻ thường ít ăn thủy hải sản, đây là nguồn dinh dưỡng cung cấp canxi và vi khoáng lớn, cần uống bù sữa và các chế phẩm của sữa để phát triển chiều cao", BS Nga chia sẻ.

BS cũng khuyến cáo đến các bậc phụ huynh, để phát triển chiều cao cần phải phụ thuộc vào 5 loại vitamin và khoảng chất cơ bản quan trọng: Vitamin D, vitamin A, canxi sắt, kẽm. Những vi chất này giàu trong thực phẩm tự nhiên như các loại thịt, trứng, tôm, cá, rau, của quả và sữa.

Trần Hằng