Tượng đài tưởng niệm nạn nhân Covid-19: Lời tri ân giữa lòng thành phố

TP.HCM đang lấy ý kiến rộng rãi từ các tầng lớp nhân dân và giới chuyên gia cho công trình Đài tưởng niệm nạn nhân Covid-19, dự kiến xây dựng tại số 1 Lý Thái Tổ, phường Vườn Lài. Đây không chỉ là một biểu tượng kiến trúc, mà còn là nơi để thành phố tri ân, tưởng nhớ và hàn gắn sau những mất mát sâu sắc của đại dịch.

Trong quá trình tiếp nhận ý kiến, Tri Thức - Znews ghi nhận nhiều chia sẻ xúc động từ những người từng trực tiếp chiến đấu ở tuyến đầu, những cán bộ y tế gắn bó với giai đoạn khốc liệt nhất của Covid-19.

Nơi người dân dừng lại, tưởng niệm và suy ngẫm

"Công trình này không chỉ dành cho những người đã ra đi, mà còn là nơi để những người ở lại được an ủi, được nói lời xin lỗi và cảm ơn", bác sĩ Nguyễn Duy Long, Giám đốc Trung tâm Cấp cứu 115 TP.HCM, chia sẻ với Tri thức - Znews về chủ trương xây dựng Đài tưởng niệm nạn nhân Covid-19.

Trong sự xúc động, bác sĩ Long nhớ lại khoảng thời gian cao điểm của đại dịch Covid-19 tại TP.HCM. Lúc đó, trung tâm Cấp cứu 115 TP.HCM là một trong những đơn vị gánh trọng trách nặng nề nhất. Khi thành phố giãn cách nghiêm ngặt, đường phố vắng lặng, những chiếc xe cứu thương trở thành “huyết mạch” duy nhất nối người dân với các bệnh viện dã chiến.

Ngay từ đầu dịch, trung tâm đã được giao nhiệm vụ vận chuyển người nhiễm Covid-19 đến khu cách ly. Đến năm 2021, khi số ca bệnh tăng vọt, áp lực đè nặng lên từng nhân viên. Tổng đài 115 hoạt động 24/7, huy động thêm sinh viên y, tình nguyện viên và nhiều tổ chức xã hội tham gia tiếp nhận cuộc gọi, điều phối xe.

Những con đường vắng bóng người ở TP.HCM vào thời điểm dịch Covid-19, xe cứu thương trở thành “huyết mạch” duy nhất nối người dân với các bệnh viện dã chiến. Ảnh: Thuận Thắng.

"Xe cứu thương ít, mà ca bệnh thì liên tục. Anh em chia nhau túc trực tại 5 cửa ngõ ra vào thành phố, lập trạm cấp cứu dã chiến. Có những hôm, chúng tôi chạy liên tục 20 giờ liền", bác sĩ Nguyễn Duy Long, Giám đốc Trung tâm Cấp cứu 115 TP.HCM kể lại.

Để kịp thời cứu người, khoảng 200 xe taxi Mai Linh được hoán cải thành “taxi cấp cứu”, trang bị bình oxy, dụng cụ y tế và lái bởi đội ngũ tài xế tình nguyện. Nhiều doanh nghiệp, đoàn thể và mạnh thường quân cũng góp sức, từ bình oxy, khẩu trang đến xe cứu thương mới.

"Mỗi khi có xe mới, chúng tôi phải gấp rút tìm bình oxy, lắp thiết bị rồi cho xe chạy ngay. Mọi việc đều khẩn trương, không ai dừng lại dù chỉ một ngày", bác sĩ Long nói.

Trên khắp các tuyến đường, chỉ còn tiếng còi hú vang vọng. Đó là âm thanh của sự sống, cũng là ký ức không bao giờ quên.

Nhân viên y tế tranh thủ ngủ trên ghế đá trong lúc chống dịch Covid-19. Ảnh: Duy Hiệu.

Trong những tháng ngày ấy, lực lượng y tế liên tục đối mặt với nỗi đau mất mát. Có những cuộc gọi cấp cứu đến muộn, bệnh nhân không qua khỏi. Có ca đến nơi thì người đã ngưng thở. Không ai nói gì, chỉ im lặng vài phút rồi lại tiếp tục. Áp lực về thể chất và tinh thần dồn nén, nhưng họ vẫn gồng mình làm việc.

"Chúng tôi chỉ biết tiến về phía trước. Hậu phương, từ chính quyền đến người dân luôn là điểm tựa.", bác sĩ Long chia sẻ.

Theo bác sĩ Long, Đài tưởng niệm nạn nhân Covid-19 được xây dựng cần mang yếu tố gần gũi, gắn với thiên nhiên, tạo không gian để người dân có thể dừng lại, tưởng niệm và suy ngẫm.

"Nếu có thể, nên thiết kế thành một công viên cộng đồng với mảng xanh lớn, nơi người già có thể ngồi lặng, trẻ nhỏ có thể chơi đùa, và tất cả cùng được nhắc nhớ về giá trị của sự sống", bác sĩ Long góp ý.

Lời nhắc nhở cho thế hệ mai sau

Bác sĩ Nguyễn Viết Thịnh, Phó giám đốc thường trực Bệnh viện dã chiến số 1 TP.HCM (huyện Bình Chánh cũ), cho rằng chủ trương xây dựng Đài tưởng niệm nạn nhân Covid-19 mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc.

"Đây không chỉ là công trình tưởng nhớ những mất mát, mà còn là lời nhắc nhở về trách nhiệm, ý thức và sự chuẩn bị khi đối mặt với thảm họa y tế. Covid-19 cho thấy chỉ một biến thể nhỏ của virus cũng có thể khiến cả thế giới phải dừng lại", bác sĩ Thịnh nói.

Bệnh viện dã chiến ở TP.HCM trong những ngày tháng căng thẳng nhất của dịch Covid-19. Ảnh: Duy Hiệu.

Bác sĩ Thịnh cho rằng tượng đài cần được nhìn nhận không chỉ như một biểu tượng bi thương, mà là nơi lưu giữ bài học về sự đoàn kết, tinh thần hy sinh của lực lượng tuyến đầu và ý thức cộng đồng trong giai đoạn khủng hoảng.

"Chúng ta đã đi qua một cuộc chiến không tiếng súng, nhưng đầy mất mát. Mỗi người, dù là bác sĩ, tình nguyện viên hay người dân đều góp một phần vào chiến thắng ấy. Đài tưởng niệm là để ghi nhớ điều đó", bác sĩ Thịnh nhấn mạnh.

Đó sẽ là nơi để chúng ta thắp nén nhang tri ân, để trẻ em biết về lịch sử, để người lớn suy ngẫm về lòng nhân ái và trách nhiệm. Một thành phố từng oằn mình chống chọi với đại dịch, giờ cần một nơi để được lắng lại, biết ơn và tiếp tục sống tốt hơn.

Một nghĩa cử sâu sắc

Ông Mai Lê Anh, cán bộ Bệnh viện Truyền máu Huyết học TP.HCM, chia sẻ ký ức về giai đoạn năm 2021. Hơn 23.000 đồng bào, cán bộ, chiến sĩ đã ra đi. Đó không chỉ là con số thống kê, mà là từng gương mặt, từng câu chuyện, từng nỗi đau.

Đài tưởng niệm nạn nhân Covid-19 dự kiến xây dựng tại số 1 Lý Thái Tổ, phường Vườn Lài. Ảnh: Khương Nguyễn.

Là người phụ trách công tác nhân sự, ông đã tham gia điều phối hàng trăm lượt nhân viên chi viện cho các bệnh viện dã chiến và Bệnh viện Hồi sức Covid-19 TP.HCM.

"Có lúc vừa nhận tin đồng nghiệp nhiễm bệnh, phải cách ly. Cả đơn vị chùng xuống, nhưng rồi lại tự động viên nhau cố gắng", ông Anh nói.

Ông Lê Anh cho hay công tác trong ngành y giúp ông có “đặc quyền” được ra đường giữa thời điểm phong tỏa, nhưng đó cũng là những ngày cô đơn nhất. Chiều về, đường phố vắng hoe, chỉ có ánh đèn vàng và biển cách ly giăng khắp nơi. Có hôm ông dừng xe giữa đường, nước mắt cứ rơi.

Khi biết TP.HCM chọn khu đất số 1 Lý Thái Tổ, phường Vườn Lài để xây dựng công trình tưởng niệm, ông cho rằng đó là nghĩa cử sâu sắc. Tuy nhiên, ông đề xuất thành phố nên tính đến việc xây dựng thêm Bảo tàng Kỷ vật Covid-19 bên cạnh tượng đài.

"Chúng ta có thể vận động người dân, lực lượng y tế hiến tặng những kỷ vật, từ máy trợ thở, bình oxy cải tiến, thẻ đi đường, đến hình ảnh bộ đội đưa lương thực. Dẫu biết sẽ gợi nhớ nỗi đau, nhưng đó là bằng chứng lịch sử vô giá. Thế hệ sau cần biết rằng chúng ta đã sống và chiến đấu như thế nào", ông Lê Anh nói.

Dù đại dịch đã lùi xa, nhưng vết thương vẫn còn. Với những người từng ở tuyến đầu, công trình tưởng niệm này là nơi để họ gửi gắm cảm xúc, tìm lại sự cân bằng và niềm tin.

Theo các chuyên gia, công trình Đài tưởng niệm nạn nhân Covid-19 không chỉ mang ý nghĩa tri ân, mà còn là hành động để TP.HCM khép lại một giai đoạn đau thương và hướng đến tương lai tươi sáng.

Nguyễn Thuận