Tuyển sinh đại học 2025: Kỳ thi của những xáo trộn và nỗi lo lắng

Hàng trăm nghìn thí sinh, phụ huynh và các trường đại học đã trải qua những ngày đầy lo lắng, bối rối trước một hệ thống xét tuyển được kỳ vọng sẽ công bằng hơn nhưng lại bộc lộ nhiều lỗ hổng nghiêm trọng.

Loạn phương thức xét tuyển

Một trong những nguyên nhân gốc rễ gây ra sự hỗn loạn chính là sự bùng nổ của các phương thức xét tuyển. Bên cạnh điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông, hàng loạt phương thức khác như xét học bạ, thi đánh giá năng lực, xét tuyển thẳng, xét tuyển kết hợp đã được áp dụng.

Mặc dù mục đích ban đầu là tạo thêm cơ hội cho thí sinh, nhưng việc có quá nhiều phương thức lại vô tình khiến hệ thống trở nên thiếu đồng bộ và phức tạp. Mỗi trường đại học, thậm chí mỗi ngành, lại có những quy định, chỉ tiêu và tiêu chí riêng.

Điều này không chỉ gây khó khăn cho thí sinh trong việc lựa chọn và đăng ký, mà còn tạo áp lực lớn lên các trường đại học khi phải xử lý lượng dữ liệu khổng lồ từ nhiều nguồn khác nhau.

Quy đổi bách phân vị và "cơn ác mộng" điểm chuẩn

Điểm nhấn gây tranh cãi nhất trong năm 2025 chính là việc áp dụng quy đổi bách phân vị (percentile). Theo lý thuyết, phương pháp này sẽ giúp xác định vị trí tương đối của thí sinh trong một nhóm, tạo ra sự công bằng hơn. Tuy nhiên, trên thực tế, nó lại tạo ra một "cơn ác mộng" cho nhiều thí sinh.

Nhiều em có điểm thi cao nhưng sau khi quy đổi lại bị xếp hạng thấp hơn so với các bạn có điểm thi thấp hơn trong cùng một tổ hợp, dẫn đến điểm chuẩn khó lường, không còn phản ánh đúng năng lực học thuật của thí sinh. Hệ quả là một số ngành "hot" đã có điểm chuẩn lên đến 30 điểm, gây ra sự hoang mang cho thí sinh.

Hệ thống lọc ảo quá tải và những con số "ảo"

Việc thí sinh được đăng ký không giới hạn nguyện vọng đã làm gia tăng áp lực lên hệ thống. Có những trường hợp thí sinh đăng ký hơn 200 nguyện vọng, tạo ra một lượng dữ liệu "ảo" khổng lồ, làm sai lệch các số liệu thống kê.

Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phải chạy lọc ảo nhiều đợt, kéo dài thời gian công bố kết quả. Tuy nhiên, sự lúng túng và thiếu kinh nghiệm trong việc xử lý một hệ thống phức tạp như vậy đã khiến quy trình này trở nên rối rắm.

Thậm chí sau khi điểm chuẩn được công bố, nhiều thí sinh vẫn dở khóc dở cười vì không biết mình trúng tuyển vào trường nào. Sự thiếu đồng bộ trong việc công bố điểm chuẩn ở các phương thức khác nhau, cùng với cách tính điểm phức tạp, đã khiến thí sinh không thể tự đối chiếu và xác định kết quả.

Giải pháp nào cho những năm sau?

Những bất cập của kỳ tuyển sinh đại học năm 2025 là một bài học đắt giá. Để tránh lặp lại tình trạng này, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần có những cải cách mạnh mẽ và toàn diện.

Thứ nhất, cần đơn giản hóa các phương thức xét tuyển. Việc có quá nhiều phương thức không chỉ gây khó khăn cho thí sinh mà còn tạo ra sự thiếu công bằng. Cần có một hoặc hai phương thức chính thống nhất, minh bạch, có thể kết hợp điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông với một số tiêu chí khác.

Thứ hai, cần xem xét lại việc áp dụng các phương pháp tính điểm phức tạp như quy đổi bách phân vị. Nếu tiếp tục sử dụng, cần có những giải thích rõ ràng, chi tiết và minh bạch hơn để thí sinh và phụ huynh có thể hiểu và tin tưởng vào kết quả.

Thứ ba, việc nâng cấp hệ thống kỹ thuật là điều cấp thiết. Hệ thống cần đủ mạnh để xử lý lượng dữ liệu lớn, đảm bảo quy trình lọc ảo diễn ra nhanh chóng, chính xác. Các trường đại học cũng cần có sự phối hợp chặt chẽ hơn trong việc công bố kết quả để thí sinh có thể dễ dàng tra cứu và xác định nguyện vọng trúng tuyển.

Kỳ tuyển sinh đại học năm 2025 có thể được xem là một bước thử nghiệm đầy rủi ro. Những sai lầm đã xảy ra cần được nhìn nhận một cách nghiêm túc để xây dựng một quy trình tuyển sinh hiệu quả, công bằng và đáng tin cậy cho thí sinh.

Phan Anh