Tuyệt đối cấm mua bán dữ liệu cá nhân

Ngày 26-6, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9, Quốc hội (QH) đã biểu quyết thông qua Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2026.

Phạt nặng

Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân cấm mua bán dữ liệu cá nhân dưới mọi hình thức. Đồng thời, luật nghiêm cấm sử dụng dữ liệu cá nhân của người khác để thực hiện hành vi trái pháp luật; cho người khác sử dụng dữ liệu cá nhân của mình; chiếm đoạt, cố ý làm lộ hoặc làm mất dữ liệu cá nhân; xử lý dữ liệu với mục đích chống lại nhà nước, xâm phạm quốc phòng - an ninh quốc gia và trật tự xã hội, cản trở việc bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới cho rằng quy định cấm triệt để hành vi mua bán dữ liệu cá nhân là cần thiết để ngăn chặn tình trạng rao bán thông tin cá nhân tràn lan trên mạng; nhân viên, tổ chức lợi dụng dữ liệu để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản. Ông Lê Tấn Tới khẳng định dữ liệu cá nhân gắn với quyền riêng tư, nhân thân và không thể coi là hàng hóa để trao đổi, mua bán.

Dẫn kinh nghiệm quốc tế, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại cho hay hầu hết quốc gia như Mỹ, Thái Lan, Singapore... không công nhận dữ liệu cá nhân là tài sản mà chỉ thừa nhận quyền kiểm soát của mỗi người với dữ liệu của chính mình. Trong khi đó, tại Việt Nam, tình trạng thu thập, mua bán dữ liệu cá nhân như một loại hàng hóa diễn ra phổ biến trong bối cảnh khung pháp lý còn nhiều lỗ hổng.

Đại biểu Quốc hội thông qua Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân với quy định xử phạt nghiêm các hành vi vi phạm. Ảnh: PHẠM THẮNG

Thực tế cho thấy hiện còn thiếu cơ chế kiểm soát chặt chẽ việc thu thập sự đồng ý của người dùng, xác định mục đích xử lý dữ liệu cũng như bảo đảm quyền lợi của họ. Để giải quyết tình trạng này, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân quy định rõ dữ liệu cá nhân không được xem là tài sản và mọi hành vi mua bán dữ liệu cá nhân đều bị nghiêm cấm.

Đáng chú ý, tổ chức, cá nhân vi phạm quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tùy theo tính chất, mức độ và hậu quả. Trường hợp gây thiệt hại, người vi phạm phải bồi thường tối đa bằng 10 lần khoản thu bất hợp pháp. Nếu không xác định được khoản thu, mức phạt là 3 tỉ đồng đối với tổ chức và 1,5 tỉ đồng với cá nhân.

Với hành vi chuyển dữ liệu cá nhân xuyên biên giới trái phép, mức phạt là 5% doanh thu năm trước của tổ chức. Trường hợp không có doanh thu, mức phạt có thể lên tới 3 tỉ đồng.

Miễn học phí cho học sinh công lập

Cùng ngày, QH đã thông qua Nghị quyết về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân. Nghị quyết này có hiệu lực từ ngày 26-6, áp dụng từ năm học 2025-2026.

Theo nghị quyết, Nhà nước miễn học phí cho toàn bộ trẻ em mầm non, học sinh phổ thông và người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục công lập. Học sinh theo học tại cơ sở giáo dục dân lập, tư thục sẽ được hỗ trợ học phí. Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết ngân sách nhà nước bảo đảm nguồn kinh phí thực hiện chính sách miễn, hỗ trợ học phí tại nghị quyết này. Ngân sách trung ương sẽ hỗ trợ các địa phương chưa cân đối được nguồn lực để thực hiện chính sách.

QH cũng thông qua Nghị quyết về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3-5 tuổi. Theo đó, đến năm 2030, 100% tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phải đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho nhóm trẻ trong độ tuổi này.

Việc phổ cập sẽ thực hiện theo lộ trình, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương, bảo đảm đáp ứng các tiêu chí phổ cập theo quy định. Nhà nước đầu tư phát triển mạng lưới trường, lớp; bảo đảm cơ sở vật chất, thiết bị dạy học và đội ngũ giáo viên đủ về số lượng, đạt yêu cầu về chất lượng; huy động nguồn lực xã hội tham gia phát triển giáo dục mầm non.

VĂN DUẨN - MINH CHIẾN