Ukraine biến F-16 thành sát thủ diệt UAV với việc tích hợp APKWS II

Tiêm kích F-16 tích hợp APKWS II

Nhận định này được đưa ra sau khi xuất hiện hình ảnh chiếc F-16AM thuộc Phi đoàn Không quân Độc lập số 107 của Ukraine mang theo hai ống phóng rocket đa nòng LAU-131/A, mỗi ống chứa bảy rocket APKWS II, trên kênh Avia OFN trên Telegram hôm 6/12 và đang lan truyền rộng rãi. Máy bay trong ảnh được cho là cũng mang theo tên lửa không đối không AIM-9 Sidewinder và pod ngắm mục tiêu tiên tiến AN/AAQ-33 Sniper (ATP).

Tiêm kích F-16. Ảnh: Không quân Ukraine

Theo giới phân tích, đây không phải là diễn biến bất ngờ, bởi loại vũ khí này mang lại cho Ukraine một lựa chọn có chi phí thấp nhưng hiệu quả cao trong việc tiêu diệt máy bay không người lái cảm tử tầm xa và tên lửa hành trình cận âm.

Đáng chú ý, Ukraine đã sử dụng APKWS II trong chiến đấu từ nhiều năm nay, nhưng chủ yếu thông qua các bệ phóng mặt đất, đảm nhận vai trò đất đối không và đất đối đất. Việc tích hợp tên lửa dẫn đường bằng laser này đối với các tiêm kích F-16 được kỳ vọng sẽ mang lại lợi thế lớn cho Không quân Ukraine.

Các máy bay F-16 Viper của Ukraine hiện đóng vai trò quan trọng trong nhiệm vụ đánh chặn máy bay không người lái tự sát tầm xa và tên lửa hành trình do Nga phóng, đồng thời thực hiện các cuộc tấn công vào mục tiêu mặt đất. Trong các nhiệm vụ không chiến, tiêm kích F-16 của Ukraine đã triển khai các tên lửa không đối không tầm trung AIM-120 AMRAAM và tên lửa tầm ngắn AIM-9 Sidewinder để tiêu diệt mục tiêu trên không.

Một số báo cáo cho biết, khi được sử dụng cho vai trò phòng không, APKWS II có ưu thế rõ rệt về chi phí so với các tên lửa không đối không truyền thống. Mỗi quả APKWS II được tạo thành từ ba bộ phận chính: động cơ rocket 70 mm, đầu đạn tiêu chuẩn và bộ dẫn đường – điều khiển nằm ở đoạn giữa. Trong số này, bộ dẫn đường và điều khiển là thành phần đắt nhất, với giá khoảng 15.000 USD mỗi bộ.

Đầu đạn và động cơ rocket có giá vài nghìn USD. Như vậy, tổng chi phí của một quả tên lửa APKWS II vào khoảng 20.000–25.000 USD. So sánh với mức giá hiện tại của các tên lửa không đối không tiên tiến — AIM-120 có giá khoảng 1 triệu USD/quả và AIM-9X vào khoảng 500.000 USD/quả, APKWS II mang lại lựa chọn kinh tế đáng kể cho nhiệm vụ phòng không tầm gần.

Mỹ cũng đã phát triển một biến thể khác của APKWS II được tối ưu hóa cho nhiệm vụ không đối không, có tên gọi là AGR-20F hoặc Vũ khí Hệ thống Chống máy bay không người lái phóng từ trên không (FALCO). Cấu hình FALCO sử dụng đầu đạn nổ mạnh với ngòi nổ cận đích, cùng với các điều chỉnh về “thuật toán dẫn đường và cảm biến” nhằm tăng hiệu quả khi đối phó mục tiêu trên không. Hiện chưa rõ Ukraine có nhận được biến thể FALCO này hay không.

Thông thường, kho vũ khí không đối không của chiến đấu cơ F-16 gồm 4 đến 6 tên lửa. Nếu thay hai tên lửa bằng hai ống phóng rocket bảy nòng, máy bay có thêm 12 cơ hội tác chiến trong mỗi phi vụ. Không quân Mỹ cho biết, F-16 từng mang hai ống phóng gắn chung trên một giá treo duy nhất, giúp tăng số lượng rocket có thể triển khai. Khả năng này đặc biệt quan trọng đối với Ukraine trong bối cảnh Kiev liên tục đối mặt các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái cảm tử tầm xa vào ban đêm và tên lửa hành trình của Nga.

Hạn chế đối với APKWS II

Việc sử dụng tên lửa APKWS II trong vai trò không đối không vẫn tồn tại một số hạn chế, kể cả khi tên lửa được cấu hình theo biến thể FALCO. Đây không phải là loại vũ khí hoạt động theo chế độ “bắn-quên”, nên mỗi mục tiêu phải được chỉ định liên tục trong suốt quá trình tác chiến. Điều này làm giảm tốc độ phản ứng của các máy bay chiến đấu khi phải đối phó đồng thời với nhiều mối đe dọa.

Trong bối cảnh đó, phương pháp “cặp đôi laser”, tức là sử dụng một máy bay đảm nhiệm việc chỉ thị mục tiêu cho máy bay còn lại – trở nên đặc biệt hữu ích, giúp giảm gánh nặng cho phi công và tăng hiệu quả tác chiến.

Nhà thầu chính của chương trình APKWS là BAE Systems, đang phát triển gói dẫn đường chế độ kép với đầu dò hồng ngoại ảnh (IIR), nhằm bổ sung cơ chế “bắn-quên” ở mức độ lớn và khắc phục hạn chế phải chỉ định mục tiêu liên tục. Chế độ dẫn đường mới được kỳ vọng sẽ nâng cao năng lực tác chiến cũng như tăng tính linh hoạt tổng thể của loại tên lửa này khi thực hiện cả nhiệm vụ không đối không lẫn không đối đất.

Mặc dù rất hiệu quả khi đối phó máy bay không người lái và tên lửa hành trình cận âm do các mục tiêu này thường bay ổn định, phản ứng chậm và có hiệu suất thấp, nhưng APKWS II không được thiết kế như một vũ khí không chiến thực thụ. Vai trò ban đầu của APKWS II là tấn công mục tiêu mặt đất. Hệ thống dẫn đường bằng laser của APKWS II cho phép F-16 triển khai loại tên lửa chính xác, giá thành thấp, phù hợp để đối phó cả mục tiêu tĩnh lẫn mục tiêu di động.

Ngoài APKWS II, hệ thống ngắm bắn Sniper ATP cũng là thiết bị quan trọng trên F-16 Ukraine. Thiết bị này tích hợp camera quang điện tử và hồng ngoại, hệ thống theo dõi và chỉ thị mục tiêu bằng laser, đồng thời có khả năng cung cấp tọa độ mục tiêu cho các loại tên lửa dẫn đường GPS. Sniper ATP có thể hỗ trợ các nhiệm vụ giám sát và trinh sát không đối đất, đồng thời cung cấp khả năng phát hiện và nhận dạng mục tiêu không đối không ở mức độ nhất định. Các cảm biến khác trên máy bay, như radar hoặc màn hình gắn trên mũ phi công, cũng có thể hỗ trợ dẫn đường cho hệ thống.

Việc tích hợp APKWS II cho tiêm kích F-16 diễn ra trong bối cảnh hệ thống phòng không của Ukraine đang chịu sức ép lớn, khi Nga liên tục tiến hành các đợt tấn công quy mô lớn bằng máy bay không người lái và tên lửa. Tình hình càng trở nên khó khăn hơn bởi sự gián đoạn kéo dài gần một năm trong viện trợ quân sự từ nước ngoài, đặc biệt là từ Mỹ giữa lúc chính quyền Tổng thống Donald Trump đang điều chỉnh chính sách đối với cuộc xung đột.

Gần đây, Washington đã nối lại hỗ trợ cho Kiev thông qua cơ chế mới mang tên Danh sách Yêu cầu Ưu tiên của Ukraine (PURL), sử dụng nguồn tài trợ từ các bên thứ ba. Trong bối cảnh đó, việc cung cấp tên lửa APKWS II cho Ukraine không chỉ mang giá trị tức thời trong nhiệm vụ đánh chặn mục tiêu trên không, mà còn giúp giảm áp lực lên kho dự trữ tên lửa không đối không và không đối đất truyền thống của Mỹ và NATO.

Đối với Ukraine, việc trang bị thêm tên lửa APKWS II – loại vũ khí có chi phí thấp hơn nhưng vẫn mang lại độ chính xác cao cho F-16 có thể trở thành một yếu tố đặc biệt quan trọng, thậm chí thiết yếu, trong nỗ lực phòng thủ trước các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa hành trình của Nga trong thời gian tới.

Hồng Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo War Zone