Ukraine chơi bài ngửa với chiến dịch 'Mạng Nhện', quyết giành lợi thế trước Nga
Trong bối cảnh đàm phán hòa bình với Moscow vẫn đang bế tắc, Ukraine bất ngờ triển khai chiến dịch 'Mạng Nhện' nhắm vào nhiều vị trí quan trọng trong lãnh thổ Nga nhằm phá vỡ thế cờ ngoại giao bất lợi.
Vòng đàm phán hòa bình thứ hai giữa Nga và Ukraine ngày 2/6 đã kết thúc chóng vánh chỉ sau một giờ tại Istanbul. Tại bàn đàm phán, đại diện hai bên chỉ đạt được một thỏa thuận nhân đạo hạn chế trong việc trao đổi thương binh và trả lại thi thể binh sĩ, nhưng không có bất cứ tiến triển đáng kể nào liên quan đến một lệnh ngừng bắn.
Phía Nga đưa ra một bản ghi nhớ bao gồm các nguyên tắc và thời gian liên quan đến một thỏa thuận hòa bình tiềm năng với Ukraine; song Kiev cho biết cần một tuần để xem xét. Trước đó, Kiev cũng từng bác bỏ nhiều đề xuất từ phía Moscow, gọi đó là những điều khoản tương đương với việc đầu hàng.
Ảnh chụp màn hình vụ tấn công vào căn cứ chiến lược của Nga ngày 1/6. Ảnh: SBU
Dẫu vậy, Tổng thống nước chủ nhà Thổ Nhĩ Kỳ vẫn gọi đây là một “thành công”, đặc biệt khi nó diễn ra chỉ một ngày sau một cuộc tấn công quy mô lớn bằng máy bay không người lái của Ukraine nhằm vào các sân bay quân sự Nga, được cho là đã phá hủy nhiều máy bay ném bom chiến lược của Moscow.
Mức độ thiệt hại chưa thể xác minh, nhưng điều rõ ràng là Ukraine đang nhắm tới những mục tiêu vượt ra ngoài giá trị quân sự đơn thuần. Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết, chiến dịch quân sự mang tên “Mạng Nhện” đã gửi đi một thông điệp rõ ràng: Ukraine không chỉ đang phòng thủ mà còn đủ khả năng xoay chuyển cục diện xung đột.
“Chúng tôi không chấp nhận tối hậu thư và chúng tôi không đầu hàng. Chúng tôi không muốn chiến đấu, nhưng buộc phải chứng tỏ sức mạnh khi kẻ thù từ chối lùi bước”, ông Zelensky tuyên bố.
Ukraine chơi bài của mình
Đầu năm nay, khi Washington khởi động lại tiến trình đàm phán giữa Nga và Ukraine với vai trò trung gian hòa giải, Tổng thống Volodymyr Zelensky một lần nữa nhắc lại yêu cầu cốt lõi: Ukraine phải được đảm bảo an ninh lâu dài. Với nhà lãnh đạo Kiev, bất kỳ lộ trình nào hướng đến hòa bình thực sự đều phải gắn liền với cơ chế răn đe nhằm duy trì nền hòa bình thực sự giữa hai bên tham chiến. Tuy nhiên, vào thời điểm ấy, có vẻ như Mỹ đã không còn lắng nghe ông một cách nghiêm túc.
Từ góc nhìn của Washington, lợi thế dường như đang nghiêng về phía Moscow. Tổng thống Mỹ nhiều lần công khai chỉ trích Ukraine, cho rằng Kiev đang thể hiện lập trường cứng rắn trong khi thực tế không còn giữ trong tay quân bài nào đủ sức mặc cả trên bàn đàm phán.
Thế nhưng, Ukraine đã phản bác lập luận đó không chỉ bằng lời nói, mà bằng hành động thông qua một chiến dịch quân sự táo bạo mang tên “Mạng Nhện”. Trong khi Tổng thống Zelensky vẫn không ngừng kêu gọi sự hậu thuẫn từ cộng đồng quốc tế, Kiev đã chủ động ra đòn trước, nhằm tái khẳng định vị thế và giành lại thế chủ động trên bàn đàm phán.
“Điều Nga cần phải cảm nhận là tổn thất. Chính những tổn thất đó mới có thể thúc đẩy tiến trình ngoại giao”, ông Zelensky tuyên bố đầu tuần này.
Theo phía Ukraine, chiến dịch này dự kiến bí mật đưa hơn 100 máy bay không người lái vượt qua biên giới Nga để tấn công các mục tiêu sâu trong lãnh thổ đối phương, đúng vào thời điểm trước thềm vòng đàm phán ở Thổ Nhĩ Kỳ.
“Táo bạo, bất ngờ và được tính toán kỹ lưỡng - chỉ 24 giờ trước các cuộc đàm phán quan trọng. Chúng ta không biết Ukraine còn giữ bao nhiêu quân bài trong tay, nhưng rõ ràng đây là một chiến thuật đàm phán đầy hiệu quả”, chuyên gia Nga Leonid Petrov từ Đại học Quốc gia Australia nhận định.
Phát biểu với ABC, ông Yuriy Sak - Cố vấn của Bộ trưởng Công nghiệp Chiến lược Ukraine, cho biết: “Gần đây, có người cho rằng Ukraine đã cạn kiệt quân bài. Chúng tôi vừa chứng minh điều ngược lại: chúng tôi có thể bước vào bàn đàm phán từ vị thế sử dụng vũ lực và còn lâu mới đến lúc từ bỏ khả năng tự vệ hay gây tổn thất cho kẻ thù”.
Một cố vấn Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine cũng nhấn mạnh: “Còn quá sớm để gạch tên Ukraine khỏi bàn cờ”.
Ukraine giành được lợi thế nhất thời
Hiện Nga kiểm soát khoảng 20% lãnh thổ Ukraine và trong mọi vòng đàm phán, Điện Kremlin đều kiên quyết muốn giữ quyền kiểm soát phần lớn diện tích đó. Dù kỳ vọng rằng chiến dịch “Mạng Nhện” sẽ khiến Nga phải nhượng bộ có phần viển vông nhưng chiến dịch này đã phơi bày những điểm yếu của Moscow, được cho là có thể mang lại lợi thế chiến lược cho Kiev.
Cuộc tấn công bằng máy bay không người lái, do lực lượng an ninh Ukraine tổ chức, được xem là một trong những hành động quân sự táo bạo và tinh vi nhất kể từ khi xung đột nổ ra.
Phản ứng chính thức từ Nga vẫn dè dặt. Đài truyền hình nhà nước Nga chỉ đưa tin sơ lược về vụ tấn công, các blogger quân sự than phiền về sự bất cẩn trong phòng thủ của Nga nhưng không ai phủ nhận rằng vụ tấn công đã gây thiệt hại thực sự. Trong khi đó, Ukraine gọi chiến dịch này là lời đáp trả chiến lược cho một tuyên bố mà Putin từng đưa ra năm 2022: rằng mục tiêu của ông là “phi quân sự hóa” Ukraine.
Ông Edward Lucas, chuyên gia tại Trung tâm Phân tích Chính sách Châu Âu, nhận xét: “Bị bao vây, mệt mỏi và ít quân hơn, Ukraine đã với chi phí tối thiểu và sự bí mật tuyệt đối, gây tổn thất lớn cho không quân chiến lược Nga, từ khoảng cách hàng ngàn cây số”.
Dĩ nhiên, hậu quả từ chiến dịch này là không hề nhỏ. Nga hoàn toàn có thể đáp trả bằng những đòn trừng phạt khốc liệt và cánh cửa đối thoại giữa Moscow-Kiev, vốn đã mong manh, có thể bị đóng sập bất cứ lúc nào. Giống như cuộc tấn công táo bạo vào Kursk mà quân đội Ukraine tiến hành hồi tháng 8 năm ngoái, lợi thế mà Ukraine giành được trước Nga nhiều khả năng chỉ mang tính tạm thời. Tuy vậy, ít nhất ở thời điểm hiện tại, có một thực tế không thể phủ nhận rằng, Ukraine đã tự tạo ra những quân bài chiến lược của riêng mình và chơi chúng theo cách khiến cả Moscow lẫn Washington đều phải dè chừng.
