Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong công tác tòa án: Hữu ích nhưng...

Ngày 28-06, Viện Công nghệ Blockchain và Trí tuệ Nhân tạo ABAII phối hợp cùng Hiệp hội Blockchain Việt Nam (VBA) tổ chức chương trình tập huấn “Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong công tác tại tòa án” cho hơn 1.000 thẩm phán, thẩm tra viên, thư ký, hòa giải viên Tòa án Nhân dân (TAND) TP.HCM.

AI thúc đẩy nền tư pháp hiện đại

Tại buổi tập huấn, ông Lê Thanh Phong, Chánh án TAND TP.HCM nhấn mạnh chuyển đổi số đang được Đảng, Nhà nước và ngành Tòa án triển khai quyết liệt nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, xét xử.

Ông Lê Thanh Phong, Chánh án TAND TP.HCM. ẢNH: THU HÀ

Trong đó, AI mở ra nhiều cơ hội đổi mới nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ nếu không được khai thác hiệu quả, dẫn đến lệ thuộc công nghệ. Ông khẳng định việc ứng dụng AI đúng cách là yêu cầu thiết yếu để xây dựng nền tư pháp hiện đại.

Ông Phong cũng cho biết, Luật Tương trợ tư pháp về dân sự đang được Quốc hội thảo luận, trong đó sẽ trao thẩm quyền trực tiếp cho Tòa án khu vực trong xử lý tương trợ tư pháp. Đồng thời thu thập chứng cứ, tạo điều kiện để hệ thống tòa án tận dụng công nghệ, bao gồm AI, phục vụ cải cách và hội nhập tư pháp.

Ông Trần Việt Hùng, Nguyên Phó Chánh Văn phòng Trung ương Đảng, Cố vấn cấp cao VBA cũng nhìn nhận ngành Tòa án cần tích cực đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, coi đây là xu thế tất yếu trong chuyển đổi số quốc gia.

Theo đó, ngoài trang bị kiến thức, kỹ năng cho cán bộ, ông Hùng cho rằng điều quan trọng hơn là xây dựng hệ thống quản trị AI đồng bộ, vận hành hiệu quả từ trung ương đến cơ sở.

Hơn 1000 đại biểu tham dự tập huấn ứng dụng AI trong ngành tư pháp. ẢNH: THU HÀ

Nguyên tắc quan trọng khi sử dụng AI trong ngành tư pháp

Để làm rõ vai trò của trí tuệ nhân tạo trong lĩnh vực pháp lý, ông Đào Trung Thành, Phó Viện trưởng Viện ABAII đã phân tích chuyên sâu về tiềm năng, giá trị ứng dụng của AI, dựa trên các báo cáo quốc tế và số liệu cập nhật từ thực tiễn ngành luật.

Dẫn nguồn từ nghiên cứu của LawGeex, ông Thành cho biết các hệ thống AI hiện nay có thể đạt độ chính xác lên tới 94% trong việc rà soát văn bản pháp lý - tương đương với hiệu suất của những luật sư giỏi nhất.

Trong khi đó, mức trung bình của giới luật sư chỉ đạt khoảng 85%, thấp nhất ở mức 67%. Các nền tảng như ROSS Intelligence hay Casetext cũng được ông đề cập như minh chứng điển hình cho khả năng tra cứu án lệ và tài liệu pháp lý một cách nhanh chóng, chính xác, đáng tin cậy hơn so với các phương pháp truyền thống, qua đó giúp tối ưu hóa thời gian, nguồn lực trong xử lý hồ sơ tư pháp.

Cũng theo ông Thành, số liệu từ Hiệp hội Luật sư Hoa Kỳ cho biết, tỉ lệ các công ty luật nước này ứng dụng AI đã tăng đáng kể từ 11% vào năm 2023 lên 30% vào năm 2024, đặc biệt phổ biến tại các hãng luật lớn.

Các chuyên gia pháp lý ngày càng đánh giá cao vai trò của AI trong việc tối ưu hóa thời gian, cải thiện hiệu quả, giảm thiểu rủi ro trong các tác vụ như soạn thảo hợp đồng, dự đoán kết quả vụ án, quản lý hồ sơ vụ kiện.

Ông Đào Trung Thành, Phó Viện trưởng Viện ABAII. ẢNH: THU HÀ

Vị này nhấn mạnh, AI không chỉ là công cụ hỗ trợ mà đang trở thành thành phần thiết yếu trong việc hiện đại hóa hoạt động tư pháp. Dù vậy, việc triển khai AI trong lĩnh vực tư pháp, hay bất cứ lĩnh vực nào, cũng cần phải theo nguyên tắc "Human in the Loop".

Nguyên tắc này được hiểu là con người sẽ tham gia trực tiếp vào các giai đoạn quan trọng, công nghệ đóng vai trò hỗ trợ, không thay thế vai trò quyết định hay phán đoán chuyên môn của con người. Đặc biệt là trong các tình huống đòi hỏi trách nhiệm pháp lý, sự thận trọng về nghiệp vụ.

Bên cạnh đó, ông Đỗ Văn Minh, Giám đốc Quan hệ khách hàng khu vực miền Nam của Viện ABAII cũng nhìn nhận, để ứng dụng công cụ AI như Chat GPT và phần mềm AI tra cứu luật hiệu quả, thì cần biết cách xây dựng câu lệnh (prompt) hiệu quả.

Theo đó, vị này đã phân tích chi tiết cách dùng câu lệnh và phương pháp tương tác theo mô hình “Prompt - Chat -Tool - Flow”, giúp tối ưu hóa khả năng hỗ trợ của AI trong các nghiệp vụ thường nhật.

Các đại biểu tham dự tập huấn đã bày tỏ các kỳ vọng AI sẽ hỗ trợ tích cực trong xử lý hồ sơ, tra cứu thông tin...

Dù vậy, các đại biểu cũng cho rằng, để AI đi vào thực tiễn tốt nhất, thì cần giải quyết thách thức về hạ tầng công nghệ, năng lực nhân sự, nhằm bảo đảm việc ứng dụng AI trong ngành tư pháp được triển khai đồng bộ, an toàn, bền vững.

THU HÀ