Ung thư tuyến tiền liệt, căn bệnh thường bị bỏ sót ở nam giới Việt Nam
Ung thư tuyến tiền liệt là một trong những bệnh ung thư phổ biến ở nam giới, song phần lớn đàn ông Việt Nam vẫn chưa có thói quen tầm soát định kỳ, dẫn đến tình trạng phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn, làm giảm hiệu quả điều trị và tăng nguy cơ tử vong.
Phát hiện muộn, tỷ lệ tử vong cao
Theo số liệu của Cơ quan Nghiên cứu Quốc tế về Ung thư (IARC), thuộc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), năm 2022, Việt Nam ghi nhận 5.875 trường hợp mắc mới và 2.800 trường hợp tử vong do ung thư tuyến tiền liệt. Căn bệnh này xếp thứ 5 về mức độ phổ biến và thứ 9 về tỷ lệ tử vong trong số các loại ung thư ở nam giới.
Nam giới từ 50 tuổi trở lên nên thực hiện tầm soát ung thư tuyến tiền liệt định kỳ hằng năm. Ảnh: N.T
Tỷ lệ mắc được phát hiện tại Việt Nam thấp hơn nhiều so với mức trung bình toàn cầu, nhưng tỷ lệ tử vong lại cao gần gấp đôi. Thực trạng này phản ánh tình trạng người bệnh thường được chẩn đoán muộn, khi bệnh đã tiến triển, đồng thời cho thấy việc tầm soát ung thư tuyến tiền liệt ở nam giới còn hạn chế trong cộng đồng.
Thống kê tại Bệnh viện Bình Dân (TP Hồ Chí Minh) cho thấy, chỉ khoảng 20% bệnh nhân được chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt ở giai đoạn sớm. Phần lớn người bệnh đến bệnh viện khi khối u đã xâm lấn mô lân cận hoặc di căn, buộc phải phối hợp nhiều phương pháp điều trị như nội tiết, xạ trị hoặc hóa trị, thay vì chỉ cần phẫu thuật.
TS.BS Nguyễn Tế Kha, Trưởng khoa Ung bướu Tiết niệu, Bệnh viện Bình Dân cho biết, khác với phì đại tuyến tiền liệt lành tính thường gây triệu chứng sớm do chèn ép vào đường tiểu, ung thư tuyến tiền liệt ở giai đoạn đầu phát triển âm thầm, gần như không có biểu hiện rõ ràng. Đây là một trong những nguyên nhân khiến nhiều trường hợp không được phát hiện sớm.
“Phần lớn người bệnh khi đến khám và được chẩn đoán ở giai đoạn muộn đều chưa từng kiểm tra sức khỏe tuyến tiền liệt định kỳ. Không ít trường hợp chỉ tìm đến bác sĩ khi đã có các triệu chứng nặng như tiểu máu, đau xương hoặc rối loạn tiểu tiện, tức là bệnh đã tiến triển, khối ung thư có thể đã xâm lấn hoặc di căn đến xương”, TS.BS Nguyễn Tế Kha nêu thực trạng.
TS.BS Nguyễn Tế Kha nhấn mạnh, việc tầm soát để phát hiện sớm ung thư tuyến tiền liệt có ý nghĩa quyết định đến khả năng điều trị triệt căn. Nếu phát hiện sớm, người bệnh có thể được điều trị thuận lợi, chi phí thấp và tiên lượng sống trên 10 năm rất cao. Ngược lại, khi bệnh đã tiến triển, điều trị phức tạp, tốn kém và khó bảo tồn chức năng sinh lý, tiểu tiện.
Theo bác sĩ, y tế tuyến cơ sở giữ vai trò quan trọng trong công tác sàng lọc, tư vấn và nhắc nhở nam giới trong độ tuổi nguy cơ chủ động đi tầm soát sớm. Đây là biện pháp đơn giản nhưng mang lại hiệu quả cao trong phòng ngừa và giảm gánh nặng bệnh ung thư tuyến tiền liệt trong cộng đồng.
Hiện nay, quy trình tầm soát ung thư tuyến tiền liệt khá đơn giản và không xâm lấn, chủ yếu dựa trên xét nghiệm định lượng PSA máu toàn phần (Total PSA). Nếu kết quả bất thường, người bệnh có thể được chỉ định thêm các xét nghiệm chuyên sâu như định lượng PSA máu tự do (Free PSA), chụp MRI vùng chậu hoặc sinh thiết tuyến tiền liệt để xác định chính xác tình trạng bệnh.
Các chuyên gia khuyến cáo, nam giới từ 50 tuổi trở lên nên thực hiện tầm soát ung thư tuyến tiền liệt định kỳ hằng năm. Đối với những người có người thân cùng huyết thống mắc bệnh, việc tầm soát cần được tiến hành sớm hơn, từ 40 tuổi.
Phẫu thuật robot, bước tiến trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt
TS.BS Nguyễn Tế Kha cho biết, phẫu thuật robot đã tạo ra cuộc cách mạng trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt. Trước đây, bác sĩ phẫu thuật gần như mổ bằng cảm nhận và ước đoán vì khó quan sát vùng tuyến tiền liệt sâu trong khung chậu. Khi nội soi tiêu chuẩn phát triển, tầm nhìn cải thiện nhưng dụng cụ vẫn bị giới hạn góc xoay. Hệ thống robot phẫu thuật ra đời khắc phục hoàn toàn hạn chế này, cho phép quan sát qua ống kính 3D phóng đại và thao tác chính xác hơn, giúp tăng hiệu quả điều trị và giảm biến chứng.
TS.BS Nguyễn Tế Kha đang điều khiển robot phẫu thuật. Ảnh: N. T
“Ung thư tuyến tiền liệt phát triển chậm và nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm, phẫu thuật robot cắt tuyến tiền liệt tận gốc là phương pháp điều trị "tiêu chuẩn vàng". Với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và thao tác thuần thục, ca phẫu thuật thường kéo dài khoảng 90 - 120 phút. Kỹ thuật robot giúp bảo tồn các bó thần kinh điều khiển chức năng cương, giảm tối đa nguy cơ són tiểu và rối loạn cương sau mổ. Nhờ đó, chất lượng sống của người bệnh sau điều trị được duy trì tốt hơn, đây là yếu tố cần chú trọng trong quá trình phục hồi và điều trị ung thư tuyến tiền liệt”, TS.BS Nguyễn Tế Kha thông tin.
Như trường hợp của bệnh nhân N.X.H. (61 tuổi, TP Hồ Chí Minh) vừa tái khám định kỳ sau 3 năm phẫu thuật ung thư tuyến tiền liệt bằng robot tại Bệnh viện Bình Dân. Kết quả xét nghiệm và hình ảnh đều bình thường, không ghi nhận tái phát. Bác sĩ kết luận ông H. đã được điều trị khỏi hoàn toàn. Ông H. chia sẻ: “Nếu không nói, chắc không ai biết tôi từng là bệnh nhân ung thư. Tôi vẫn làm việc, sinh hoạt và tập thể dục như trước đây”.
Theo bác sĩ Kha, tại các quốc gia có nền y học phát triển, phẫu thuật robot hiện chiếm hơn 90% tổng số ca phẫu thuật ung thư tuyến tiền liệt, phản ánh xu hướng ứng dụng công nghệ cao nhằm tối ưu kết quả điều trị và bảo tồn chất lượng sống cho người bệnh.
Tại Việt Nam, Bệnh viện Bình Dân là một trong những trung tâm hàng đầu về ứng dụng robot trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt. Hiện bệnh viện có 22 êkíp phẫu thuật robot, trong đó hơn 5 êkíp đã thực hiện thành công trên 100 ca ung thư tuyến tiền liệt. Phẫu thuật robot hiện là kỹ thuật chủ lực trong điều trị, với tốc độ tăng trưởng trung bình khoảng 46% mỗi năm trong suốt một thập kỷ qua.
Theo thống kê, trong giai đoạn 2016 - 2025, Bệnh viện Bình Dân đã thực hiện 1.167 ca phẫu thuật robot điều trị ung thư tuyến tiền liệt, chiếm khoảng 75% tổng số ca phẫu thuật loại bệnh này tại bệnh viện.
