Ủy ban Biên giới quốc gia - 50 năm một sứ mệnh thiêng liêng

Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Thứ trưởng thường trực Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Vũ phát biểu chỉ đạo tại Tọa đàm 'Ủy ban Biên giới quốc gia - 50 năm vì sự nghiệp biên giới lãnh thổ'. (Ảnh: Thành Long)

Ngày 9/9, nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh mùng 2/9, kỷ niệm 80 năm thành lập ngành Ngoại giao Việt Nam, hướng tới kỷ niệm 50 năm thành lập Ủy ban Biên giới quốc gia (6/10/1975-6/10/2025), nhằm tri ân các thế hệ làm công tác biên giới lãnh thổ, qua đó giúp nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các cán bộ trẻ đối với sự nghiệp đặc biệt quan trọng và thiêng liêng này, Ủy ban Biên giới quốc gia tổ chức Tọa đàm "Ủy ban Biên giới quốc gia – 50 năm vì sự nghiệp biên giới, lãnh thổ".

Tọa đàm có sự tham dự của Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Thứ trưởng thường trực Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Vũ; nguyên Trưởng ban Biên giới của Chính phủ Trần Công Trục; lãnh đạo Ủy ban Biên giới quốc gia qua các thời kỳ và đại diện các đơn vị trong Bộ Ngoại giao.

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, Chủ nhiệm Ủy ban Biên giới quốc gia Trịnh Đức Hải nhấn mạnh Ủy ban với tư cách là một cơ quan của Chính phủ, dù chỉ mới được thành lập 50 năm nhưng công tác biên giới lãnh thổ đã được các thế hệ cha ông xây dựng và bảo vệ qua hàng nghìn năm theo suốt chiều dài lịch sử của đất nước. Tiếp nối lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Các Vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước", các cán bộ của Ủy ban vượt qua bao khó khăn, gian khổ hy sinh, nỗ lực không ngừng, kiên trì, quyết tâm làm tốt vai trò chủ đạo trong công tác xác lập, đấu tranh bảo vệ vững chắc biên giới, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ quốc gia.

Những năm qua, với hàng chục hiệp ước, nghị định thư, hiệp định về biên giới lãnh thổ được ký kết với các nước láng giềng và các nước ven Biển Đông, Việt Nam đã hoàn thành toàn bộ công tác hoạch định đường biên giới trên đất liền, hoàn thành phần lớn công tác phân giới cắm mốc đường biên giới trên đất liền (chỉ còn 16% khối lượng công tác phân giới cắm mốc với Campuchia), hoàn tất việc nộp các hồ sơ đệ trình ranh giới thềm lục địa mở rộng ngoài 200 hải lý của Việt Nam.

Chủ nhiệm Ủy ban Biên giới quốc gia Trịnh Đức Hải điều phối thảo luận tại Tọa đàm. (Ảnh: Thành Long)

"Để có những thành tựu ấy, không thể không kể đến sự đóng góp không ngừng nghỉ của bao thế hệ đi trước", ông Trịnh Đức Hải nhấn mạnh. Do vậy, Tọa đàm không chỉ giúp nâng cao nhận thức về ý nghĩa và tầm quan trọng đặc biệt của công tác biên giới, lãnh thổ mà còn là dịp tri ân các thế hệ của Ủy ban Biên giới quốc gia cũng như các lực lượng, cơ quan, đơn vị đã, đang phối hợp và có nhiều đóng góp cho sự nghiệp biên giới, lãnh thổ.

Tọa đàm tập trung vào hai chủ đề chính: Thứ nhất, công tác đàm phán, đấu tranh, quản lý, trong đó thảo luận sâu về những thuận lợi, khó khăn và các bài học rút ra đối với công tác đàm phán biên giới trên đất liền và trên biển, qua đó góp phần tăng cường hiệu quả công tác quản lý, xây dựng đường biên giới hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển bền vững với các nước láng giềng, thúc đẩy hợp tác qua biên giới trong tình hình mới... Thứ hai, công tác xây dựng đơn vị nhằm hướng tới đào tạo lớp cán bộ kế cận giữ vững và phát huy được truyền thống của các thế hệ đi trước.

Những kinh nghiệm nằm lòng

Nguyên Trưởng ban Biên giới của Chính phủ Trần Công Trục cho biết, khi đất nước thống nhất, vấn đề đặt ra đầu tiên là phải giải quyết các vấn đề biên giới, lãnh thổ. Do vậy, công tác biên giới, lãnh thổ có ý nghĩa rất quan trọng, là sự nghiệp thiêng liêng. Ban Biên giới của Chính phủ là cơ quan tham mưu cho Lãnh đạo cấp cao trong việc giải quyết các vấn đề biên giới trên đất liền và trên biển. Lúc mới thành lập, Ban Biên giới của Chính phủ bao gồm các cán bộ quân đội từng tham gia kháng chiến, do đó, thông tin, kỹ năng về biên giới, lãnh thổ, luật pháp quốc tế còn nhiều khó khăn, song luôn có tinh thần cầu thị.

Nhà đàm phán kỳ cựu cho rằng, công tác biên giới, lãnh thổ hiện nay còn rất lâu dài với nhiều vấn đề cần tiếp tục được giải quyết. Ủy ban có vai trò điều phối, tham mưu trước mắt và lâu dài trong việc bảo vệ quyền và lợi ích của Việt Nam trên đất liền và trên biển theo luật pháp quốc tế.

Nguyên Trưởng ban Biên giới của Chính phủ Trần Công Trục phát biểu tại Tọa đàm. (Ảnh: Thành Long)

Trong khuôn khổ tọa đàm, các đại biểu phân tích những thuận lợi, khó khăn và bài học kinh nghiệm trong công tác biên giới, lãnh thổ. Ông Nguyễn Anh Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Biên giới quốc gia, cho rằng Việt Nam có nhiều thuận lợi căn bản, bao gồm lập trường chính nghĩa, cơ sở pháp lý rõ ràng; sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành; đội ngũ cán bộ dày dặn kinh nghiệm, vững chuyên môn; quan hệ với các đối tác chủ yếu mang tính hợp tác, hữu nghị; và bối cảnh quốc tế, khu vực thuận lợi với xu thế hòa bình, phát triển là chủ đạo.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Anh Dũng nêu bật những khó khăn trong công tác biên giới, lãnh thổ, có thể kể đến các yếu tố: Vấn đề biên giới lãnh thổ thuộc lợi ích cốt lõi của các quốc gia, vì vậy các nước đều có những giới hạn không thể vượt qua, đều có lập trường cứng rắn, kiên trì, kiên định; quy định của luật pháp quốc tế không phải lúc nào cũng chặt chẽ, rõ ràng.

Trên cơ sở đó, ông Nguyễn Anh Dũng đúc rút một số bài học quan trọng đối với công tác biên giới, lãnh thổ. Cụ thể là, sự phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương đóng vai trò quan trọng trong công tác biên giới; cần nắm chắc hồ sơ pháp lý, kỹ thuật và thực địa; nêu cao tính chính nghĩa, hòa bình trong đàm phán; cách làm tuần tự "dễ trước, khó sau", coi trọng công tác bảo mật; thúc đẩy quan hệ với các đối tác; tạo môi trường khu vực và quốc tế thuận lợi. Để đi đến thành công trong đàm phán về biên giới, lãnh thổ, công tác chuẩn bị đàm phán có ý nghĩa quyết định. Bên cạnh đó, người làm công tác biên giới phải nắm chắc quan hệ của Việt Nam với đối tác, đồng thời chú trọng duy trì quản lý thực tế trong quá trình đàm phán...

Nhất trí cao với những đánh giá, nhận định của ông Nguyễn Anh Dũng, ông Trần Duy Hải, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Biên giới quốc gia bổ sung một số kinh nghiệm, bài học hay, đó là khi đối tác nêu ra những đề nghị không có cơ sở pháp lý, ta nên đặt câu hỏi lại cho đối tác, vì việc này có thể giúp ta tránh rơi vào thế bị động. Theo ông, cần phải kiên định nguyên tắc, kiên trì, không nóng vội; tận dụng triệt để thế mạnh trong đàm phán biên giới, lãnh thổ; trao đổi chân thành; hiểu mình - hiểu người, đúng thời điểm và luôn giữ hòa khí.

Ông Hoàng Trọng Lập, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Biên giới quốc gia nhấn mạnh công tác biên giới, lãnh thổ rất thiêng liêng, cần phải làm hết trách nhiệm để đạt kết quả đàm phán tốt nhất, bảo vệ lợi ích, chủ quyền quốc gia. Theo kinh nghiệm đàm phán nhiều năm của mình, ông Hoàng Trọng Lập chia sẻ trong đàm phán biên giới, lãnh thổ, luôn cần giữ nguyên tắc nhưng mềm mỏng, khéo léo, biết tranh thủ thời cơ để đạt được kết quả hai bên đều có thể chấp nhận được.

"Thời kỳ vàng son"

Là nhà ngoại giao, chuyên gia pháp lý kỳ cựu của Việt Nam, ông Nguyễn Hồng Thao, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Biên giới quốc gia, thành viên Ủy ban Luật pháp quốc tế của Liên hợp quốc nhấn mạnh vai trò sự đồng thuận nội bộ và luật pháp quốc tế là những "chìa khóa" cho đàm phán biên giới, lãnh thổ.

Ông Nguyễn Hồng Thao, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Biên giới quốc gia, thành viên Ủy ban Luật pháp quốc tế, Liên hợp quốc chia sẻ tại Tọa đàm. (Ảnh: Thành Long)

Chia sẻ nhận định của ông Nguyễn Hồng Thao, với kinh nghiệm trưởng đoàn khoảng 40 cuộc đàm phán về biên giới, lãnh thổ, ông Nguyễn Mạnh Đông, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Biên giới quốc gia nêu bật tầm quan trọng của cơ sở pháp lý trong đàm phán, bởi vì, kết quả cuối cùng của đàm phán là văn kiện pháp lý. Bên cạnh đó, ông Nguyễn Mạnh Đông đề cập thêm các yếu tố lớn trong đàm phán như thiện chí chính trị; yếu tố kỹ thuật, kể cả trên biển và trên bộ; tuân thủ chỉ đạo của Lãnh đạo cấp cao; nắm bắt các vấn đề mới cũng như nắm chắc vấn đề lịch sử.

Ông Nguyễn Hồng Thao khẳng định 50 năm qua là "thời kỳ vàng son" của Ủy ban Biên giới quốc gia, góp phần bảo vệ biên giới, chuyển đường biên giới từ lời văn và trên bản đồ hiện hữu trên thực địa. Theo ông, người làm công tác biên giới cần nắm vững kỹ năng tổng hợp, đàm phán, pháp lý, kỹ thuật, thực địa, dân vận. Do vậy, cán bộ của Ủy ban Biên giới quốc gia phải luôn học hỏi, trau dồi kiến thức, kỹ năng sống, có bản lĩnh trong tham mưu, yêu biên giới, lãnh thổ, lăn lộn với nghề để có thể đi đến được thành công.

Các đại biểu chụp ảnh lưu niệm sau khi kết thúc Tọa đàm. (Ảnh: Thành Long)

Phát biểu tổng kết tọa đàm, Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng, Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Vũ nhấn mạnh, với hơn 3 giờ trao đổi, chương trình như một "món quà" dành cho cán bộ làm công tác biên giới, lãnh thổ.

Thứ trưởng khẳng định “giai đoạn vàng” của công tác biên giới, lãnh thổ trong 50 năm qua đã mang lại nhiều thành quả quan trọng, góp phần định hình diện mạo đất nước hình chữ S ngày càng hoàn thiện, đồng thời thúc đẩy môi trường hòa bình, ổn định phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Thành tựu này có được nhờ công sức của nhiều thế hệ cán bộ.

Nhấn mạnh sứ mệnh thiêng liêng của công tác biên giới, lãnh thổ, Thứ trưởng đúc kết rằng để làm tốt cần nắm vững các yếu tố pháp lý, hồ sơ, lịch sử, kỹ thuật, thực địa; đồng thời thúc đẩy môi trường thuận lợi, đề cao chính nghĩa, luật pháp quốc tế, cũng như tăng cường đoàn kết trong nước và quốc tế.

Thời gian tới, theo Thứ trưởng, Ủy ban Biên giới quốc gia cần nỗ lực hơn nữa trên các “mặt trận”, đồng thời chú trọng đào tạo nguồn nhân lực chuyên trách.

Thông qua Tọa đàm, có thể khẳng định 50 năm qua là “giai đoạn vàng” của công tác biên giới, lãnh thổ, với nhiều thành quả quan trọng từ sự đóng góp của các thế hệ. Sự kiện vừa là dịp tri ân, vừa tiếp thêm động lực để đội ngũ cán bộ hôm nay tiếp tục kiên trì, kiên quyết bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ quốc gia.

Vy Anh