Vaccine sốt xuất huyết có ngừa được dịch bệnh Chikungunya?

Bác sĩ ơi, tôi đã chích ngừa vaccine sốt xuất huyết, vậy có thể ngừa luôn dịch bệnh Chikungunya không vì tôi đọc thấy triệu chứng 2 bệnh khá giống nhau và đều là do muỗi chích. (Minh Nguyên, TP.HCM)

Trả lời

Chikungunya là gì?

Bệnh Chikungunya do virus Chikungunya (CHIKV) gây ra, lây truyền sang người thông qua vết muỗi đốt. Căn bệnh này khiến người bệnh sốt cao, đau khớp dữ dội, suy nhược cơ thể, có thể tử vong (ở trường hợp nghiêm trọng).

Bệnh Chikungunya được phát hiện lần đầu vào năm 1952 tại Tanzania, sau đó dần lan rộng ra các quốc gia khác ở châu Phi.

Những năm 1970 đến 2004, các trường hợp nhiễm virus bắt đầu được ghi nhận tại châu Á và tiếp tục mở rộng phạm vi ảnh hưởng.

Tính đến tháng 7-2025, đã có khoảng 240.000 ca nhiễm và 90 ca tử vong tại 16 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó bao gồm các quốc gia thuộc khu vực Châu Á và Đông Nam Á do dịch bệnh Chikungunya.

Sốt xuất huyết và dịch bệnh Chikungunya đều lây lan qua trung gian là muỗi. Ảnh minh họa.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho biết, đây không phải là căn bệnh được biết đến rộng rãi, nhưng hiện tại đã được phát hiện và lây truyền tại 119 quốc gia trên toàn cầu, khiến 5,6 tỉ người có nguy cơ mắc bệnh.

Nguyên nhân gây bệnh

Nguyên nhân gây bệnh là do virus Chikungunya (CHIKV) – một loại virus thuộc họ Togaviridae, chi Alphavirus.

Virus này truyền sang người chủ yếu qua vết đốt của muỗi cái bị nhiễm bệnh, phổ biến là muỗi Aedes aegypti và Aedes albopictus – thường gặp ở các khu vực nhiệt đới, cận nhiệt đới. Hai loài muỗi này cũng có thể lây truyền các loại virus khác sang người, như virus sốt xuất huyết và virus Zika.

Tương tự sốt xuất huyết, dịch bệnh Chikungunya không lây lan từ người sang người bằng đường tiếp xúc thông thường, mà chỉ lây qua trung gian là muỗi. Muỗi Aedes có thể mang sẵn mầm bệnh hoặc không, chúng bị nhiễm virus sau khi đốt người bệnh và truyền virus sang người khỏe mạnh thông qua vết đốt.

Triệu chứng bệnh Chikungunya

Triệu chứng thường xuất hiện trong khoảng 3-7 ngày sau khi bị muỗi nhiễm bệnh đốt. Tuy nhiên, cũng có một số trường hợp xuất hiện triệu chứng sớm hơn (khoảng 2 ngày), hoặc muộn hơn (khoảng 12 ngày) kể từ thời điểm bị muỗi truyền bệnh.

Các triệu chứng gần như tương tự với triệu chứng sốt xuất huyết và Zika: Sốt cao trên 38,5oC, kéo dài khoảng 2-3 ngày; đau khớp, thường gặp ở tay, cổ tay, đầu gối, mắt cá chân; phát ban ngoài da; đau đầu vùng trán, cảm giác mỏi toàn thân; buồn nôn hoặc nôn, có thể kèm theo chán ăn…

Đa số người bệnh chỉ gặp các triệu chứng kể trên trong khoảng một tuần, sau đó có thể hồi phục. Nhưng với một số trường hợp khác, đặc biệt là người cao tuổi thì có thể bị đau, cứng khớp kéo dài hàng tuần đến hàng tháng sau khi khỏi bệnh.

Ai dễ mắc bệnh Chikungunya?

Bất kỳ ai cũng đều có thể bị nhiễm virus Chikungunya nếu bị muỗi mang mầm bệnh đốt. Tuy nhiên, một số người có sức đề kháng yếu thường có nguy cơ mắc bệnh cao hơn như trẻ sơ sinh, người trên 65 tuổi, người có bệnh nền…

Nguy cơ mắc bệnh còn có mối liên hệ với một số yếu tố môi trường sống như khu vực nhiều ao tù nước đọng; khu dân cư đông đúc thiếu vệ sinh; người di chuyển giữa các vùng dịch, du lịch quốc tế hoặc di cư có thể góp phần mang virus đến những khu vực mới, làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh trong cộng đồng.

Biến chứng có thể xảy ra

Mặc dù đa số người nhiễm virus Chikungunya có thể hồi phục sau vài tuần, nhưng trong một số trường hợp, bệnh có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt ở người có hệ miễn dịch yếu.

Một số biến chứng có thể xảy ra:

Đau khớp mạn tính, người bệnh có thể bị đau khớp trong nhiều ngày hoặc nhiều tháng, thậm chí nhiều năm sau khi khỏi bệnh.

Một số trường hợp nhiễm Chikungunya có biến chứng về mắt, tim và thần kinh như viêm não, viêm cơ tim, viêm võng mạc…

BS BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH