Vài suy nghĩ nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam
Cách đây hơn 20 năm, tôi có may mắn đến thăm căn phòng nhỏ tại ngôi nhà số 13 (nay là số 248-250) đường Văn Minh, thành phố Quảng Châu, tỉnh Quảng Đông - Trung Quốc, nơi Bác Hồ sáng lập ra Báo Thanh Niên - tờ báo cách mạng đầu tiên ở nước ta.
Là nhà báo chiến sĩ, vinh dự được làm việc tại các cơ quan báo chí lớn, tôi cảm nhận sâu sắc về chủ trương, đường lối hoạt động báo chí của Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu!
Bạn đọc tham quan Hội báo toàn quốc 2025
“Báo chí là mặt trận, nhà báo là chiến sĩ”, Bác Hồ đã nhiều lần căn dặn những người làm báo như thế. Mặt trận Bác nói là mặt trận tư tưởng. Ngày 20-10-1950, chính Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt tên cho tờ báo của quân đội ta. Người nói: “Tờ báo của quân đội nhân dân thì lấy tên là Quân đội nhân dân”.
Tôi có vinh dự gần 15 năm được công tác tại báo Quân đội nhân dân (1988-2003). Giữa lúc cuộc chiến tranh bảo vệ biên giới phía Bắc, phía Tây Nam và làm nghĩa vụ quốc tế với đất nước Campuchia diễn ra phức tạp thì càng thấm nhuần lời dạy của Bác.
Theo quan điểm của Bác, báo chí nước ta dưới sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước không chỉ có chức năng thông tin mà điều quan trọng là phải có tính định hướng dư luận, tổ chức xây dựng thực lực chính trị phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Từ thực tiễn làm báo gần nửa thế kỷ, tôi càng thấm thía lời dạy giản dị mà cao quý của Người. Bác Hồ dạy: trước khi viết bài nên trả lời câu hỏi: Viết để làm gì? Viết cho ai và viết như thế nào? Sau này, làm người đứng đầu cơ quan báo chí lớn của TPHCM (Báo SGGP), thấm nhuần tư tưởng và phong cách làm báo của Người, chúng tôi chú trọng chất lượng thông tin.
Phải chính xác, kịp thời và đặc biệt quan trọng là tính định hướng dư luận; góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng và xây dựng đạo đức của người làm báo.
Bên cạnh việc trực tiếp “tác nghiệp” ở các cơ quan báo chí nòng cốt như nói ở trên, tôi có lúc công tác tại cơ quan quản lý nhà nước về báo chí (Cục Báo chí thuộc Bộ VHTT và Bộ TT-TT). Có dịp đi nghiên cứu, học tập hoạt động báo chí ở một số nước như Thụy Điển, Trung Quốc, Nhật Bản, Australia, New Zealand, Thái Lan…, tôi nhận thấy mỗi quốc gia, vùng lãnh thổ có thể chế chính trị khác nhau, và đương nhiên cơ chế tổ chức, vận hành báo chí khác nhau.
Từ hiện thực phong phú, đa dạng ấy, tôi càng nhận thức sâu sắc quan điểm và cơ chế hoạt động báo chí theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Quan điểm cơ bản ấy là báo chí phục vụ nhiệm vụ cách mạng; đặt dưới sự lãnh đạo toàn diện của Đảng và quản lý của Nhà nước. Báo chí, văn nghệ là một mặt trận; văn nghệ sĩ và người làm báo là chiến sĩ trên mặt trận ấy.
Công cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo cách nay 30 năm đã thu được thành tựu to lớn có ý nghĩa lịch sử. Theo đà ấy, báo chí cách mạng nước ta đã không ngừng đổi mới, đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ mới. Luật Báo chí do Quốc hội thông qua từ năm 2016, đến nay đã bộc lộ sự bất cập so với thực tiễn.
Đặc biệt, khi Đảng ta chủ trương phát động cuộc cách mạng mới về tổ chức tinh gọn bộ máy cũng như điều chỉnh địa giới, giảm thiểu trung gian, giải phóng sức sản xuất, theo chúng tôi, phải đổi mới căn bản việc lãnh đạo và quản lý báo chí. Chủ trương sửa đổi Hiến pháp năm 2013 và sửa đổi một số điều của các luật, trong đó có Luật Báo chí, là điều cần thiết.
Sửa đổi hoặc xây dựng luật báo chí mới cần quán triệt lời dạy của Bác Hồ: dĩ bất biến, ứng vạn biến. Dĩ bất biến là báo chí nước ta phải phục vụ lợi ích đất nước, dân tộc; phát huy quyền tự do ngôn luận của nhân dân; bảo vệ thành quả cách mạng; bảo vệ tinh hoa văn hóa của dân tộc…
Ứng vạn biến là xây dựng hành lang pháp lý phù hợp, tạo điều kiện cho báo chí phát triển trong “kỷ nguyên vươn mình”, hiện đại hóa, công nghiệp hóa và hội nhập quốc tế!
