Vai trò trung tâm của ASEAN với an ninh khu vực

Tổng thống Pháp Macron phát biểu ý kiến mở đầu Đối thoại Shangri-La 2025. Ảnh: FRANCE24

Tại diễn đàn cấp cao về an ninh hàng đầu châu Á này, 550 đại biểu đến từ các cơ quan quốc phòng và an ninh của hơn 40 quốc gia trên toàn thế giới đã thảo luận về những thách thức an ninh cấp bách nhất và khẳng định vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc an ninh khu vực.

Điểm mới tại Đối thoại Shangri-La lần thứ 22 là sự trở lại của Tổng thống Mỹ Donald Trump trong chính sách an ninh của Mỹ ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Trong bài phát biểu, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth nhấn mạnh khu vực này là ưu tiên của chính quyền Tổng thống Donald Trump. Đề cập những điểm nóng xung đột mà thế giới đang phải đối mặt như cuộc xung đột Nga-Ukraine, bất ổn ở Trung Đông, vấn đề hạt nhân Iran..., ông Hegseth khẳng định Mỹ sẽ cùng các đối tác, liên minh phối hợp giải quyết. Người đứng đầu ngành quốc phòng Mỹ nhấn mạnh lập trường “Nước Mỹ trước tiên” của Tổng thống Trump không có nghĩa là “Nước Mỹ một mình”.

Bên lề Đối thoại Shangri-La lần thứ 22 đã diễn ra cuộc họp không chính thức của Bộ trưởng Quốc phòng các nước thuộc Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và Mỹ. Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth đã tái khẳng định cam kết mạnh mẽ của Washington đối với khu vực, được củng cố bởi các nguyên tắc chung như tuân thủ luật pháp quốc tế và giải quyết hòa bình các tranh chấp. Bộ trưởng Quốc phòng Singapore Chan Chun Sing đã hoan nghênh cam kết của Mỹ đối với ASEAN, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đối thoại thẳng thắn và cởi mở với Mỹ, tận dụng cấu trúc an ninh khu vực mở và toàn diện, lấy ASEAN làm trung tâm, để thúc đẩy hòa bình, ổn định tại khu vực.

Đáng chú ý, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã có bài phát biểu quan trọng mở đầu Đối thoại Shangri-La năm nay, trong đó nhấn mạnh cam kết và tầm nhìn của Pháp trong chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, cũng như vai trò của Pháp trong giải quyết các thách thức toàn cầu. Đây là lần đầu một nhà lãnh đạo châu Âu được mời đến phát biểu ý kiến tại phiên khai mạc của diễn đàn này.

Trong bài phát biểu, ông Macron đã đề cập đến các thách thức mà khu vực châu Á - Thái Bình Dương phải đối mặt, như cuộc xung đột Nga - Ukraine, xung đột tại Trung Đông đang tạo ra một cuộc khủng hoảng nhân đạo chưa từng thấy ở Dải Gaza, những thách thức trên biển trải dài từ Biển Đông đến Biển Đỏ, vấn đề hạt nhân của Iran, cuộc chiến thuế quan... Ông Macron kêu gọi tránh “tiêu chuẩn kép” trong việc giải quyết các cuộc khủng hoảng toàn cầu, ủng hộ quyền tự chủ chiến lược cho cả châu Âu và khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, kêu gọi hợp tác mà không phụ thuộc.

Trong quan hệ với ASEAN, ông Macron cũng đề xuất xây dựng quan hệ đối tác mới giữa Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á và châu Âu nhằm duy trì môi trường cởi mở và trật tự dựa trên luật lệ trong khu vực, tập hợp sức mạnh để thúc đẩy công nghệ, giải quyết các thách thức thương mại, bảo vệ lợi ích chung toàn cầu. Theo ông Macron, thế giới sẽ vượt qua những thách thức đó nếu có chung tầm nhìn và châu Âu sẽ phải đóng một vai trò lớn hơn. Ông Macron nhấn mạnh nguy cơ xảy ra các cuộc khủng hoảng an ninh mới nếu các nước giàu ngừng đầu tư vào các lĩnh vực này, cũng như nguy cơ chia rẽ thế giới giữa các siêu cường và tầm quan trọng của việc duy trì trật tự và thể chế toàn cầu.

Đối thoại Shangri-La lần thứ 22 đã khép lại với sự khẳng định vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc an ninh khu vực. ASEAN ủng hộ một cấu trúc khu vực mở, minh bạch, bao trùm, dựa trên luật lệ. Với vai trò là Chủ tịch luân phiên ASEAN 2025, Thủ tướng Malaysia Datuk Seri Anwar Bin Ibrahim nhấn mạnh, vấn đề Biển Đông không thể hóa giải bằng leo thang căng thẳng, cần can dự bằng biện pháp ngoại giao, bình tĩnh, kiên trì và tuân thủ Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982. Ông kêu gọi thế giới cần hành động để bảo vệ hòa bình, ổn định, thông qua những chính sách rõ ràng, minh bạch, hợp tác và có tầm nhìn dài hạn.

VIỆT TỦNG