Vận hành hồ thủy điện hiệu quả, hạ du giảm áp lực lũ

Thủy điện vận hành đúng quy trình, ưu tiên an toàn hạ du

Trong đợt lũ được đánh giá là vượt mức lịch sử vừa qua, các hồ thủy điện ở Nam Trung Bộ đã vận hành khá hiệu quả, thực hiện tốt vai trò cắt và giảm lũ cho vùng hạ du. Nhờ mực nước được giữ ở mức an toàn và điều tiết hợp lý, nhiều hồ đã chủ động giảm xả, giữ thêm nước trong thời điểm đỉnh lũ, qua đó giúp hạ du bớt áp lực và hạn chế ngập sâu.

Theo đại diện Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp (Bộ Công Thương), từ 7h ngày 16/11 đến 6h ngày 17/11 khu vực từ Hà Tĩnh - Khánh Hòa có mưa lớn. Cụ thể, Hà Tĩnh 50-120mm, Kỳ Khang 176mm,.. Quảng Trị, TP. Đà Nẵng, Đắk Lắk, Khánh Hòa 100-200mm, Tà Rụt 497mm, Đakrông 314mm, Khe Sanh (Quảng Trị) 299mm; Phước Trà 519mm, Trà Vân 321mm, Nam Trà My (TP. Đà Nẵng) 296mm; Sông Hinh 452mm; Ea Bá Đắk Lắk 390mm; Ba Ngòi 441mm, Vĩnh Hải (Khánh Hòa) 386mm. Tại TP. Huế 150-250mm, Bình Điền 625mm, Phong Điền 524mm, A Lưới 520mm…

Bên cạnh đó, tại Quảng Ngãi, Gia Lai lượng mưa từ 70-150mm, Sơn Hà 947mm, Sơn Tây Thượng 331mm, Minh Long (Quảng Ngãi) 317mm; Ia Dreh 235mm, An Hòa (Gia Lai) 223mm.

Hồ thủy điện sông Ba Hạ. Ảnh: Thái An

Đại diện Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp cho biết, với lượng mưa như trên đã tạo ra lũ tại khu vực miền Trung. Theo đó, trên sông Thạch Hãn tại trạm Thạch Hãn 4,03m, dưới báo động 2 là 0,47m; trên sông Bồ tại trạm Phú Ốc 4,87m, trên báo động 3 là 0,37m; trên sông Hương tại trạm Kim Long 2,57m, trên báo động 2 là 0,57m; trên sông Vu Gia tại trạm Ái Nghĩa 8,71m, dưới báo động 3 là 0,29m…

“Đến ngày 19/11, lũ trên sông Ba và sông Kôn, Gia Lai vượt báo động 3, sông Ba tại Đắk Lắk, sông Kỳ Lồ, sông Dinh Ninh Hòa (Khánh Hòa) vượt lũ lịch sử từ 0,2-1,1m. Tình trạng mưa lũ như trên đã gây lũ vượt lũ lịch sử và làm ngập lụt nghiêm trọng trên phạm vi rộng, nhiều khu vực dân cư bị chia cắt hoàn toàn, gây thiệt hại lớn về người và tài sản của nhân dân tại các địa phương”, đại diện Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp thông tin.

Chia sẻ về công tác vận hành các hồ chứa hỗ trợ an toàn cho hạ du, đại diện Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp cho hay, ngay từ khi có dự báo mưa, lũ đặc biệt lớn, từ ngày 15/11 các công trình thủy điện lớn đã được Bộ Công Thương và Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự các tỉnh yêu cầu hạ thấp mực nước để ưu tiên dành tối đa dung tích trống để đón lũ, trong đó có một số hồ có dung tích phòng lũ/tổng dung tích lớn như: Bình Điền 70/423 triệu m3), sông Tranh 2 (194/729 triệu m3), Sông Bung 4 (120/510 triệu m3), Ialy (181/1.037 triệu m3), Sê San 4 (37/893 triệu m3), Đắk Mi 4 (60/312 triệu m3), Sông Ba Hạ (133/350 triệu m3), Đồng Nai 3 (172/1.690 triệu m3), Ka Nak (31/313 triệu m3)…

Các hồ chứa trên đã nghiêm túc thực hiện và đưa mực nước hồ về mực nước thấp hơn rất nhiều so với mực nước dâng bình thường. Tuy nhiên, do lượng mưa quá lớn, kéo dài trong nhiều ngày, đặc biệt ngày 19/11 một số khu vực mưa rất lớn >300 mm như Sông Hinh (Đắk Lắk) 307mm, Hồ Hoa Sơn (Khánh Hòa) 665mm, Đồng Trăng (Khánh Hòa) 328mm, Hồ Đá Sen (Khánh Hòa) 325mm nên hầu hết các hồ chứa thủy điện và thủy lợi đã tích đến mực nước dâng bình thường nên theo quy trình vận hành hồ chứa đã được cấp thẩm quyền phê duyệt phải chuyển sang chế độ vận hành đảm bảo an toàn cho công trình (lưu lượng xả lũ bằng lưu lượng lũ về hồ để duy trì mực nước hồ).

Giảm lũ từ thượng nguồn

Giải thích về quá trình cắt, giảm lũ của các thủy điện, đại diện Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp cho biết, tại hồ thủy điện sông Ba Hạ với điều kiện dung tích toàn bộ hồ chứa là 349.70 triệu m3 (trong đó dung tích hữu ích là 165.90 triệu m3), thực hiện chỉ đạo của Ban chỉ huy phòng thủ dân sự tỉnh Đắk Lắk tại Lệnh vận hành số 18/LVH-PTDS_PCTT ngày 15/11/2025, Công ty Cổ phần Thủy điện sông Ba Hạ đã đưa mực nước hồ về mực nước trước lũ 103,00m lúc10h ngày 16/11/2025 và thực hiện điều tiết xả cân bằng để duy trì mực nước hồ quanh cao trình 103m.

Bên cạnh đó, lúc 19h ngày 18/11/2025, khi mực nước trạm Củng Sơn >34m (đạt 34,17), Công ty Cổ phần Thủy điện Sông Ba Hạ bắt đầu vận hành giảm lũ cho hạ du trong thời gian từ 19h10 ngày 18/11/2025 đến 14h ngày 19/11/2025 với lưu lượng xả qua tràn ít hơn mực nước đến. Với việc tham gia điều tiết này, hồ thủy điện Sông Ba Hạ đã cắt giảm lũ cho hạ du được khoảng trên 93 triệu m3 nước.

Đồng thời, từ sau thời điểm 14h đến 19h00 ngày 19/11/2025, hồ thủy điện sông Ba Hạ tiếp tục thực hiện xả cân bằng với lưu lượng xả tăng dần để duy trì mực nước hồ ở cao trình 105m theo đúng định của Quy trình vận hành liên hồ chứa sông Ba. Trong thời gian từ 19h10 ngày 19/11/2025 đến 17h ngày 20/11/2025, hồ tích dần từ 105m đến mực nước lũ thiết kế 105,96m với biện pháp điều tiết này lượng nước cắt giảm lũ cho hạ du đã thêm được 64 triệu m3 nước, nâng tổng dung tích hỗ trợ cho hạ du được 157 triệu m3.

Trong khi đó, tại hồ thủy điện Sông Hinh, lúc 15h00 ngày 17/11/2025, hồ chứa thủy điện Sông Hinh đã duy trì lưu lượng xả nước qua tràn từ 20 m3/s đến 1.500 m3/s để giữ mực nước trước lũ 207m. Ngày 18/11/2025, Thủy điện Sông Hinh đã tiến hành giảm lũ cho hạ du với lưu lượng xả nhỏ hơn lưu lượng đến hồ để đưa mực nước lên mực nước dâng bình thường 209m.

Ngày 19/11/2025 Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự tỉnh Đắk Lắk đã có văn bản gửi đến các nhà máy thủy điện sông Ba Hạ, sông Hinh, Krông H’Năng: Đã thống nhất theo đề nghị của chủ hồ chứa sông Ba Hạ vận hành với lưu lượng xả nhỏ hơn lưu lượng đến hồ để tích dần mực nước đến mực nước lũ thiết kế 105,96m nhằm giảm lũ cho hạ du. Hồ Thủy điện sông Hinh đã vận hành lưu lượng xả nhỏ hơn lưu lượng đến để giảm lũ hạ du, đưa mực nước lên 209,6m.

“Với diễn biến mực nước hồ chứa thủy điện sông Hinh điều tiết dao động từ 205,5m (197,68 triệu m3) đến 209,6m (349,15 triệu m3) đã góp phần cắt giảm lũ cho hạ du được khoảng trên 151,47 triệu m3”, đại diện Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường công nghiệp cho hay.

Bên cạnh đó, các hồ chứa lớn ở các bậc thang trên của các lưu vực sông đã phối hợp vận hành hiệu quả để cắt giảm lượng lũ từ thượng nguồn đổ về hạ du có thể kể đến như thủy điện Ka Nak, thủy điện Ialy, thủy điện Đồng Nai 3, thủy điện Đồng Nai 4…

Hòa Bình