VAR bác bàn Van Dijk: Man City - Liverpool và nghịch lý

Virgil van Dijk tưởng đã gỡ hòa cho Liverpool tại Etihad, nhưng bàn thắng bị bác khi trọng tài Chris Kavanagh và trợ lý Stuart Burt xác định Andrew Robertson việt vị và có tác động tới thủ môn. VAR kiểm tra và giữ nguyên phán quyết, còn Howard Webb gọi đó là quyết định “không phải vô lý” – một cách nói phản ánh bản chất chủ quan của tình huống.

VAR gây tranh cãi khi từ chối công nhận bàn thắng cho Liverpool.

Luật 11 và “hành động rõ ràng” trước thủ môn

Việt vị được quy định trong luật 11 của IFAB mùa 2025-26. Trung tâm điều hành trận đấu của Ngoại hạng Anh khẳng định: “Quyết định việt vị và không công nhận bàn thắng của Liverpool đã được VAR kiểm tra và xác nhận – Robertson đứng ở vị trí việt vị và được cho là thực hiện hành động rõ ràng ngay phía trước thủ môn.”

Trong diễn giải đi kèm, “hành động rõ ràng” được hiểu là bất kỳ động tác nào có thể ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận bóng của đối phương. Cúi người né bóng, động tác giả hay để bóng lọt qua hai chân – dù không chạm bóng – đều có thể khiến thủ môn hoặc hậu vệ bị nhiễu.

Những gì phòng VAR ghi nhận

Trên sân, Kavanagh và Burt phạt việt vị ngay tình huống Robertson cúi người tránh bóng. Trong đoạn trao đổi kỹ thuật, có thể nghe rõ chính Burt là người đưa ra nhận định; người hâm mộ Liverpool chú ý việc ông hai lần nhấn mạnh Robertson đứng trong tầm nhìn của thủ môn Gianluigi Donnarumma. Quan trọng hơn, trợ lý nói thêm: “Cậu ấy cúi người tránh bóng. Và cậu ấy rất, rất gần thủ môn.”

Trợ lý VAR Tim Wood điều phối thảo luận: “Tôi đồng ý với quyết định trên sân. Theo tôi là việt vị. Đây là hành động rõ ràng và ảnh hưởng rõ rệt lên thủ môn.”
VAR chính Michael Oliver ban đầu yêu cầu góc quay về tầm nhìn thủ môn, sau đó xác nhận: “Cậu ấy ở vị trí việt vị, đứng rất gần thủ môn và có hành động rõ ràng ngay phía trước đối phương. Kiểm tra xong, việt vị.”

Câu hỏi đặt ra là liệu việc không dựng riêng đường tầm nhìn có ảnh hưởng tới tính thuyết phục? Webb cho rằng ngay cả khi không phân tích đường nhìn, việc Robertson hành động rõ ràng và đứng quá gần thủ môn vẫn là cơ sở hợp lý để không công nhận bàn thắng.

Howard Webb và “hành lang chủ quan” của luật

Điểm đáng chú ý trong phát biểu của Howard Webb: ông gọi quyết định liên quan tới Robertson là “không phải vô lý”, thay vì khẳng định đúng tuyệt đối. Điều này thừa nhận tính chất diễn giải của pha bóng – nơi nhiều góc nhìn đều có lý. Webb cũng nhấn mạnh thủ môn thường tạo ra những pha cứu thua khó tin; vì thế thật khó để bác bỏ nhận định rằng Donnarumma đã bị tác động.

Howard Webb hiện là Giám đốc điều hành của PGMOL (Tổ chức Trọng tài Chuyên nghiệp Anh).

Đây là điển hình của “hành lang chủ quan”, nơi không có đáp án duy nhất. Hai phương án – công nhận hay không công nhận – đều có thể được lý giải hợp luật. VAR trong khuôn khổ Ngoại hạng Anh chỉ can thiệp khi có “lỗi rõ ràng và hiển nhiên”, chứ không cân đo theo kiểu 51-49 hay 40-60. Trong một tình huống mà cán cân có thể nghiêng 40-60 theo hướng không công nhận bàn thắng, việc để nguyên quyết định trên sân là phù hợp với ngưỡng can thiệp đó.

Cảm xúc sân cỏ và vòng xoáy tranh cãi

Như thường lệ, khi bàn thắng bị tước, đội bóng, cầu thủ và người hâm mộ hiếm khi chấp nhận. Các bình luận viên cũng dễ nghiêng về phía phản đối, bất kể quyết định có căn cứ luật. Cách viết của luật lại nhiều lớp nghĩa; không phải ai cũng biết động tác cúi né bóng – dù không chạm bóng – vẫn có thể bị xem là “hành động rõ ràng”.

Các cầu thủ Liverpool không thể hài lòng với quyết định của trọng tài.

Thực tế, để cầm còi không thể chỉ đọc Luật Bóng đá. Phần quan trọng nằm trong tài liệu hướng dẫn và đào tạo bổ sung dành cho trọng tài và trợ lý. Khi mọi thứ được đẩy về ranh giới diễn giải, bất kỳ lời giải thích nào khác với lý do chính thức cũng dễ bị soi xét – và tranh cãi vì thế không có điểm dừng.

Nghịch lý cố hữu của VAR

Tình huống tại Etihad phơi bày nghịch lý: cùng một pha bóng, hai kết luận trái ngược đều có thể hợp lý. Một bên xem đó là “hợp lý”, bên còn lại coi là “phi lý”. VAR được tạo ra để sửa sai rõ ràng, nhưng trong những vùng xám của luật – như “hành động rõ ràng” trước thủ môn – công nghệ chỉ làm tăng độ phân giải của tranh luận, chứ không xóa bỏ nó.

Trong bức tranh đó, phát biểu “không phải vô lý” của Howard Webb cho thấy cách hệ thống vận hành: giữ nguyên quyết định sân cỏ khi chưa vượt ngưỡng lỗi hiển nhiên. Và với người hâm mộ, cảm giác bị xử oan có lẽ vẫn sẽ hiện hữu – ít nhất cho tới khi luật được viết chặt hơn, hoặc chấp nhận rằng bóng đá luôn có những vùng mờ không thể tuyệt đối hóa.

CTVX