Vì sao cần tiêm vaccine viêm não Nhật Bản B?

Viêm não Nhật Bản B (Japanese Encephalitis – JE) là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhất tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương, trong đó có Việt Nam. Bệnh có thể cướp đi tính mạng người bệnh chỉ trong thời gian ngắn hoặc để lại những di chứng thần kinh nặng nề suốt đời. Trong bối cảnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, tiêm vaccine là giải pháp phòng bệnh hiệu quả và bền vững nhất.

Trẻ em được tiêm vắc-xin viêm não Nhật Bản B tại cơ sở y tế để phòng ngừa bệnh nguy hiểm. Hình ảnh minh họa.

Nguy cơ từ bệnh viêm não Nhật Bản B

Viêm não Nhật Bản B do virus thuộc họ Flavivirus gây ra, lây truyền chủ yếu qua muỗi Culex – loài muỗi sinh sôi mạnh vào mùa mưa, nhất là ở vùng nông thôn, đồng bằng, nơi có hoạt động chăn nuôi gần khu dân cư.

Sau thời gian ủ bệnh khoảng 5–15 ngày, bệnh thường khởi phát đột ngột với sốt cao, đau đầu dữ dội, nôn mửa, rối loạn ý thức, co giật. Chỉ trong 3–6 ngày, người bệnh có thể nhanh chóng rơi vào hôn mê. Theo các nghiên cứu, tỷ lệ tử vong do viêm não Nhật Bản B dao động từ 20–30%. Trong số những người sống sót, khoảng một nửa phải đối diện với di chứng vĩnh viễn: liệt, động kinh, suy giảm trí tuệ, rối loạn hành vi hoặc sống thực vật.

Điểm đáng lo ngại là hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Việc điều trị chỉ dừng ở mức hỗ trợ, nhằm giảm triệu chứng và biến chứng. Chính vì thế, theo các chuyên gia y tế, tiêm vaccine là "lá chắn" duy nhất giúp phòng ngừa bệnh hiệu quả.

Tiêm vaccine là biện pháp phòng ngừa chủ động và hiệu quả

Tiêm vaccine viêm não Nhật Bản B là biện pháp duy nhất giúp tạo miễn dịch cộng đồng, giảm nguy cơ mắc bệnh và tử vong.

Khi được tiêm đúng lịch và đủ liều, vaccine có thể tạo miễn dịch bảo vệ đạt 90–95%, kéo dài từ 3 năm trở lên. Đặc biệt, một số loại vaccine sống giảm độc lực như Imojev chỉ cần 2 mũi tiêm nhưng hiệu quả kéo dài trong nhiều năm. Trẻ em đã tiêm phòng nếu không may nhiễm virus, thường chỉ biểu hiện nhẹ, hiếm khi tiến triển thành biến chứng nặng.

Các chuyên gia khẳng định, ngoài việc giảm nguy cơ mắc bệnh, vaccine còn góp phần hạn chế tử vong, phòng tránh di chứng thần kinh nghiêm trọng, đồng thời giảm gánh nặng chi phí điều trị dài hạn. Đây cũng là biện pháp hiệu quả để ngăn chặn nguy cơ bùng phát dịch trong cộng đồng.

Các loại vaccine phòng bệnh hiện có

Tại Việt Nam, hiện có ba loại vaccine phổ biến được sử dụng trong chương trình tiêm chủng mở rộng và dịch vụ:

Jevax: vaccine bất hoạt, thường tiêm cho trẻ từ 12 tháng tuổi, theo lịch 3 mũi cơ bản. Sau đó, tiêm nhắc lại mỗi 3 năm cho đến 15 tuổi.
Imojev: vaccine sống giảm độc lực, chỉ cần 2 mũi cho trẻ từ 9 tháng tuổi và người lớn, hiệu quả bảo vệ lâu dài.

Tiêm vaccine viêm não Nhật Bản B giúp tạo miễn dịch cộng đồng, giảm tử vong và biến chứng thần kinh.

JEEV (Ấn Độ sản xuất): vaccine bất hoạt, tiêm 2 mũi cho trẻ từ 12 tháng đến 49 tuổi. Có thể dùng để nhắc lại cho trẻ đã tiêm Jevax trước đó.

Việc lựa chọn loại vaccine phù hợp phụ thuộc vào độ tuổi, tình trạng sức khỏe và điều kiện tiêm chủng.

Tiêm đủ liều và đúng lịch giúp bảo vệ lâu dài

Nhiều phụ huynh lo lắng khi con bỏ lỡ một mũi tiêm trong phác đồ phòng bệnh. Tuy nhiên, các chuyên gia khuyến cáo không cần tiêm lại từ đầu. Trẻ chỉ cần tiếp tục tiêm mũi tiếp theo để hoàn thành lịch tiêm cơ bản, sau đó duy trì tiêm nhắc đúng thời gian.

Điều quan trọng là phải tiêm đủ mũi và nhắc lại định kỳ, bởi miễn dịch có thể suy yếu theo thời gian. Thực tế ghi nhận nhiều trường hợp mắc bệnh nặng do đã tiêm từ lâu nhưng không được nhắc lại đúng lịch.

Những ai cần tiêm vaccine viêm não Nhật Bản B?

Trẻ từ 1–15 tuổi: Đây là nhóm nguy cơ cao nhất, đặc biệt từ 2–6 tuổi, chiếm tới 75% số ca mắc bệnh.
Người dân sống ở vùng nông thôn, vùng đồng bằng – nơi muỗi Culex sinh sôi mạnh.
Người chuẩn bị đi du lịch dài ngày hoặc làm việc tại vùng lưu hành dịch, đặc biệt trong mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10.
Các chuyên gia nhấn mạnh: phụ huynh không nên bỏ qua lịch tiêm của trẻ. Việc tiêm đủ mũi, tiêm nhắc đúng thời điểm giúp duy trì hiệu quả bảo vệ lâu dài.

Một trong những lợi ích lớn của tiêm vaccine viêm não Nhật Bản B là giảm gánh nặng kinh tế cho gia đình và xã hội.
Chi phí tiêm chủng chỉ phát sinh một lần nhưng mang lại hiệu quả phòng bệnh trong nhiều năm. Trong khi đó, chi phí điều trị bệnh viêm não Nhật Bản B rất cao, chưa kể đến chi phí phục hồi chức năng, chăm sóc dài hạn cho bệnh nhân di chứng.
Viêm não Nhật Bản B là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, có tỷ lệ tử vong cao và để lại di chứng nặng nề. Trong khi chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, vắc-xin chính là "tấm lá chắn" an toàn và hiệu quả nhất.
Tiêm đủ liều, tiêm nhắc đúng lịch sẽ giúp mỗi cá nhân được bảo vệ lâu dài, đồng thời tạo miễn dịch cộng đồng, góp phần đẩy lùi căn bệnh nguy hiểm này.
Với những lợi ích thiết thực đã được chứng minh, phụ huynh và người dân cần chủ động đưa trẻ và bản thân đi tiêm vaccine viêm não Nhật Bản B tại các cơ sở y tế uy tín để bảo vệ sức khỏe cho chính mình và cộng đồng.

Bs. Nguyễn Khôi