Vì sao nhiều quốc gia phương Tây xem xét công nhận Nhà nước Palestine?

Thông báo của ông Keir Starmer được đưa ra sau cuộc họp khẩn của nội các Anh, cho thấy biến chuyển đáng kể trong chính sách đối ngoại của London. Thủ tướng Keir Starmer đã chịu áp lực lớn sau khi hơn 250 nghị sĩ - hơn 1/3 Hạ viện - ký một lá thư liên đảng yêu cầu ông thực hiện bước đi này.

Người dân Palestine đi sơ tán do bạo lực tại Gaza. Ảnh: Reuters

Ban đầu, ông Keir Starmer phản đối những lời kêu gọi này và cho rằng việc công nhận Nhà nước Palestine cần phải là một phần của kế hoạch hòa bình rộng lớn hơn. Nhưng hiện giờ ông dường như đã thay đổi lập trường.

Trước đó hôm 24/7, Tổng thống Emmanuel Macron thông báo trên X rằng Pháp sẽ công nhận Nhà nước Palestine vào tháng 9/2025, "đúng với cam kết lịch sử của mình về một nền hòa bình công bằng và lâu dài ở Trung Đông”. Pháp trở thành quốc gia đầu tiên trong khối G7 đưa ra tuyên bố này.

Việc công nhận Nhà nước Palestine có nghĩa là gì?

Theo Công ước Montevideo năm 1933, có một số tiêu chí trước khi Palestine có thể được công nhận là một quốc gia có chủ quyền theo luật pháp quốc tế.

Quy trình này yêu cầu quốc gia phải có: dân số thường trú, vùng lãnh thổ được xác định, chính phủ và quan hệ quốc tế hiệu quả, thiết lập các quy trình ngoại giao chính thức bao gồm đại sứ quán, đại sứ và các hiệp ước.

Tính đến tháng 3/2025, đã có 147 trên tổng số 193 quốc gia thành viên Liên Hợp Quốc công nhận Nhà nước Palestine. Trong số này có Nga, Trung Quốc, Ấn Độ, cũng như hơn 10 quốc gia ở châu Âu như Tây Ban Nha, Ireland và Na Uy.

Liên Hợp Quốc kết nạp các quốc gia thành viên mới như thế nào?

Các quốc gia sẽ nộp đơn lên Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc, sau đó Tổng Thư ký sẽ gửi đơn lên Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc để đánh giá và bỏ phiếu. Việc phê chuẩn yêu cầu cần có ít nhất 9 phiếu thuận và không có phiếu phủ quyết nào từ Anh, Mỹ, Pháp, Nga hoặc Trung Quốc. Nếu Hội đồng Bảo an chấp thuận, yêu cầu sẽ được chuyển đến Đại hội đồng Liên Hợp Quốc để phê chuẩn và quốc gia xin gia nhập cần có cần có đa số ủng hộ, chiếm 2/3 tổng số phiếu. Một quốc gia không thể gia nhập Liên Hợp Quốc nếu không có sự ủng hộ của cả Hội đồng Bảo an và Đại hội đồng Liên Hợp Quốc.

Điều gì đã xảy ra với đơn xin gia nhập của Palestine năm 2011?

Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đã xem xét đơn xin gia nhập của Palestine trong nhiều tuần để đánh giá liệu Palestine có đáp ứng các điều kiện thành viên hay không. Tuy nhiên, Hội đồng Bảo an đã không thể đạt được sự nhất trí nên một cuộc bỏ phiếu chính thức đã không diễn ra. Mỹ vẫn tuyên bố sẽ phủ quyết đơn xin gia nhập của Palestine ngay cả khi có một cuộc bỏ phiếu chính thức.

Tại sao Anh và Pháp lại hành động vào lúc này?

Thủ tướng Anh Keir Starmer cho rằng đã đến lúc công nhận Nhà nước Palestine, vì điều này sẽ có tác động lớn, khi hy vọng về một giải pháp hai nhà nước - một Israel an toàn cùng tồn tại với một Nhà nước Palestine có chủ quyền và khả thi - đang bị đe dọa.

Ông Keir Starmer nói rằng đây là một phần của "kế hoạch tám phần", đã được Anh thảo luận với Pháp và Đức. Nhà lãnh đạo Anh cho biết thêm, sự thay đổi lập trường này không phải xuất phát từ áp lực của các nghị sĩ Công đảng Anh mà thay vào đó, là một phần của kế hoạch công nhận Nhà nước Palestine.

Phát biểu tại một hội nghị của Liên Hợp Quốc về giải pháp hai nhà nước, Ngoại trưởng Anh David Lammy cho rằng, những gì đang diễn ra ở Dải Gaza rất đáng lo ngại và kêu gọi các bên ngừng bắn.

"Đã đến lúc thả các con tin, xoa dịu nỗi đau khổ của người dân Palestine, cung cấp cho họ viện trợ, thiết bị y tế và vật tư cần thiết", ông David Lammy nhấn mạnh.

Về phía Pháp, trong nhiều tháng qua, Thủ tướng Emmanuel Macron đã nghiêng về việc công nhận Nhà nước Palestine như một phần trong nỗ lực duy trì ý tưởng về giải pháp hai nhà nước, bất chấp áp lực từ một số quốc gia khác yêu cầu Paris không thực hiện động thái này.

Israel và Palestine đã phản ứng như thế nào?

Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas tại Jerusalem đã bày tỏ "lời cảm ơn và sự trân trọng" tới nhà lãnh đạo Pháp. Trái lại, Israel chỉ trích gay gắt tuyên bố của Pháp và Anh. Trong thông báo đăng trên X, Bộ Ngoại giao Israel cho biết: "Sự thay đổi lập trường của chính phủ Anh vào thời điểm này, sau động thái của Pháp cùng các áp lực chính trị nội bộ của hai nước, là một phần thưởng cho Hamas, gây tổn hại đến những nỗ lực đạt được lệnh ngừng bắn ở Gaza và khuôn khổ thỏa thuận thả con tin”.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã lên án mạnh mẽ động thái của Pháp, nói rằng việc công nhận Nhà nước Palestine vào lúc này sẽ là "bệ phóng để hủy diệt Israel - chứ không phải là sống trong hòa bình bên cạnh Israel".

Phản ứng trái chiều của các quốc gia khác

Trước tuyên bố của Pháp và Anh, chính phủ Đức cho biết Berlin vẫn ủng hộ giải pháp hai nhà nước nhưng sẽ không công nhận nhà nước Palestine vào thời điểm này, thay vào đó Berlin nhấn mạnh sự cần thiết phải thúc đẩy một lệnh ngừng bắn ở Gaza, trả tự do cho con tin và viện trợ nhân đạo khẩn cấp.

Canada cũng hối thúc Israel tìm kiếm hòa bình. Thủ tướng Canada Mark Carney ngày 30/7 cho biết nước này có kế hoạch công nhận Nhà nước Palestine tại một cuộc họp của Liên Hợp Quốc vào tháng 9 tới, động thái làm gia tăng áp lực quốc tế lên Israel khi nạn đói lan rộng ở Dải Gaza.

Thủ tướng Australia Anthony Albanese mô tả tình hình ở Gaza là một "thảm họa nhân đạo" và cho biết quốc gia này "cam kết hướng tới một tương lai mà cả người dân Israel và Palestine đều có thể sống trong hòa bình và an toàn trong khuôn khổ biên giới an toàn và được quốc tế công nhận".

Tây Ban Nha, quốc gia đã công nhận tư cách nhà nước của Palestine, hoan nghênh tuyên bố của ông Macron. Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez viết trong một tuyên bố trên X: "Chúng ta phải cùng nhau bảo vệ những gì Thủ tướng Israel Netanyahu đang cố gắng phá hủy. Giải pháp hai nhà nước là giải pháp duy nhất."

Bộ Ngoại giao Saudi Arabia cũng cho biết họ "hoan nghênh quyết định lịch sử này" và kêu gọi các quốc gia khác thực hiện "những bước đi tích cực tương tự".

Hồng Anh/VOV.VN (biên dịch) Theo Sky News