Việt Nam - Cuba: Từ nghĩa tình sắt son đến hợp tác phát triển thực chất

Bí thư thứ nhất, Chủ tịch nước Cuba Miguel Díaz-Canel Bermúdez trao huân chương cho Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm trong chuyến thăm cấp Nhà nước tới Cuba, tháng 9/2024. (Nguồn: TTXVN)

Thưa Đại sứ, Chủ tịch nước Cuba Miguel Díaz-Canel Bermúdez thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam đúng dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9, xin Đại sứ cho biết ý nghĩa nổi bật và những điểm nhấn của chuyến thăm lần này?

Chuyến thăm của Bí thư thứ nhất, Chủ tịch nước Cuba Miguel Díaz-Canel Bermúdez tới Việt Nam vào thời điểm này mang một ý nghĩa đặc biệt và sâu sắc, vượt xa khuôn khổ một hoạt động ngoại giao thông thường. Sự kiện này không chỉ tiếp nối truyền thống tốt đẹp mà còn là sự hội tụ của những dấu mốc lịch sử vĩ đại, phản ánh chiều sâu và tầm vóc của mối quan hệ đồng chí, anh em thủy chung, son sắt do Chủ tịch Hồ Chí Minh và Tổng Tư lệnh Fidel Castro dày công gây dựng.

Chuyến thăm diễn ra đúng vào dịp Việt Nam long trọng tổ chức Lễ Kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, một sự kiện trọng đại đối với dân tộc Việt Nam. Cùng với đó, năm 2025 cũng là “Năm Hữu nghị Việt Nam – Cuba”, kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước (2/12/1960 – 2/12/2025).

Đại sứ Việt Nam tại Cuba kiêm nhiệm Cộng hòa Dominica Lê Quang Long. (Nguồn: ĐSQ Việt Nam tại Cuba)

Sự cộng hưởng của các dấu mốc này đã làm cho chuyến thăm trở nên đặc biệt hơn bao giờ hết, thể hiện sự coi trọng và tình cảm chân thành mà Đảng, Nhà nước và nhân dân Cuba dành cho Việt Nam. Bằng chứng rõ nét là việc Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba đã long trọng tổ chức lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh Việt Nam tại thủ đô La Habana vào ngày 25/8/2025, chỉ vài ngày trước chuyến thăm của Chủ tịch Díaz-Canel. Điều này khẳng định rằng mối quan hệ giữa hai nước không chỉ là một chương trong lịch sử mà là một dòng chảy liên tục của tình đồng chí, vượt qua mọi rào cản về địa lý và thời gian.

Chuyến thăm của Chủ tịch Díaz-Canel tiếp nối một loạt các tiếp xúc cấp cao gần đây, bao gồm chuyến thăm cấp Nhà nước tới Cuba của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm vào tháng 9/2024. Chuyến thăm này đã được cả hai bên đánh giá là “mở ra giai đoạn mới trong quan hệ hợp tác và hữu nghị đặc biệt giữa hai nước với những kết quả thiết thực và bền vững hơn”. Gần đây nhất, trong khuôn khổ Hội nghị thượng đỉnh BRICS mở rộng tại Brazil vào tháng 7/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã hội kiến với Chủ tịch Díaz-Canel, cũng như chuyến thăm lần này của Bí thư thứ nhất, Chủ tịch nước Miguel Díaz-Canel thể hiện sự ưu tiên cao nhất của lãnh đạo hai nước trong việc củng cố và phát triển mối quan hệ song phương, sẽ là dấu mốc quan trọng để cụ thể hóa các cam kết, làm cho tình cảm truyền thống trở thành động lực cho sự phát triển thực chất trong giai đoạn mới. Chuyến thăm lần này mang ý nghĩa biểu tượng lịch sử đồng thời sẽ mở ra một giai đoạn mới trong quan hệ hợp tác và hữu nghị đặc biệt hai nước với những kết quả thiết thực và bền vững hơn.

Quan hệ Việt Nam - Cuba luôn được đánh giá là trong sáng, mẫu mực, thủy chung hiếm có trong quan hệ quốc tế. Đại sứ nhìn nhận như thế nào về những thành tựu nổi bật của quan hệ song phương trong thời gian qua, thưa Đại sứ?

Trong gần 65 năm qua, quan hệ đoàn kết, hữu nghị và hợp tác toàn diện Việt Nam – Cuba không ngừng được củng cố, phát triển mạnh mẽ trên nhiều lĩnh vực. Đặc biệt, chuyến thăm cấp Nhà nước của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm tới Cuba vào tháng 9/2024 đã mở ra giai đoạn mới: từ một quan hệ chủ yếu dựa trên sự ủng hộ chuyển thành đối tác phát triển thực chất, cùng có lợi, vì lợi ích thiết thực của nhân dân hai nước. Trong đó, quan hệ hai Đảng là nền tảng chính trị; ngoại giao, quốc phòng – an ninh là trụ cột; hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư là động lực; hợp tác địa phương và giao lưu nhân dân là chất xúc tác.

Mối quan hệ chính trị đặc biệt giữa hai Đảng và hai Nhà nước tiếp tục là nền tảng vững chắc, được duy trì qua trao đổi đoàn cấp cao thường xuyên và phối hợp chặt chẽ trên các diễn đàn quốc tế. Việt Nam luôn coi đoàn kết, ủng hộ và hợp tác với Cuba là trách nhiệm và đạo lý, là đóng góp mẫu mực cho phong trào tiến bộ trên thế giới. Tuyên bố chung sau chuyến thăm của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm năm 2024 đã khẳng định rõ lập trường ủng hộ Cuba vượt qua khó khăn, phản đối cấm vận kinh tế – thương mại – tài chính và kêu gọi đưa Cuba ra khỏi danh sách các nước tài trợ khủng bố.

Chủ tịch nước Lương Cường tiếp Phó Chủ tịch nước Cuba Salvador Valdes Mesa, nhân dịp Đoàn đại biểu cấp cao Cuba sang Việt Nam dự Lễ kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền nam, thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2025). (Nguồn: Nhân Dân)

Ngày 24/7/2025, hai Bộ Ngoại giao tổ chức Hội đàm tham vấn chính trị lần thứ 8, thống nhất Kế hoạch tham vấn chính trị giai đoạn 2026–2028, tạo lộ trình hợp tác ngoại giao dài hạn, bài bản. Tháng 8/2025, Bộ Công an Việt Nam và Bộ Nội vụ Cuba ký thỏa thuận hợp tác về an ninh mạng và phòng chống tội phạm công nghệ cao – một bước đi mới, vừa củng cố lòng tin chính trị, vừa mở rộng hợp tác sang các lĩnh vực hiện đại, đáp ứng yêu cầu của thời đại số.

Sau chuyến thăm Cuba năm 2024 của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm, hai bên quyết tâm nâng kim ngạch thương mại song phương lên 500 triệu USD trong 5 năm tới, tập trung vào các lĩnh vực ưu tiên: lương thực, thực phẩm, dược phẩm – công nghệ sinh học, y tế, năng lượng, viễn thông, xây dựng, du lịch, công nghệ cao và đổi mới sáng tạo.

Đảm bảo an ninh lương thực cho Cuba tiếp tục là ưu tiên hàng đầu. Tháng 4/2025, Việt Nam hỗ trợ Cuba 10.000 tấn gạo – sự giúp đỡ “kịp thời, ý nghĩa” trong bối cảnh khó khăn nguồn cung. Song song, hai bên đẩy mạnh mô hình hợp tác sản xuất tại chỗ: dự án trồng lúa của doanh nghiệp Việt Nam tại Los Palacios (Pinar del Río) đã thu hoạch vụ đầu tiên với năng suất 7,2 tấn/ha; diện tích tiếp tục được mở rộng, hướng tới nâng sản lượng nội địa và giảm nhập khẩu. Những chương trình về giống, kỹ thuật, tổ chức sản xuất do Việt Nam hỗ trợ cũng giúp Cuba cải thiện rõ rệt năng suất, góp phần củng cố mục tiêu an ninh lương thực. Trong thời gian tới, sẽ có thêm một số doanh nghiệp Việt Nam mới dự kiến đầu tư vào các lĩnh vực sản xuất nông nghiệp tại Cuba.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính hội kiến với Bí thư thứ nhất, Chủ tịch nước Cuba Miguel Díaz-Canel Bermúdez trong khuôn khổ dự Hội nghị Thượng đỉnh BRICS Rio de Janeiro, Brazil, ngày 6/7/2025. (Nguồn: TTXVN)

Trong kinh tế – đầu tư, Việt Nam vẫn là đối tác thương mại châu Á hàng đầu và là một trong những nhà đầu tư năng động nhất tại Khu phát triển đặc biệt Mariel (ZED Mariel) của Cuba. Hiện nay, có 7 dự án do doanh nghiệp Việt Nam đầu tư tại ZED Mariel trong các lĩnh vực: cơ sở hạ tầng khu công nghiệp, sản xuất vật liệu xây dựng, sản xuất bột giặt, bỉm tã lót, năng lượng Mặt trời, thức ăn chăn nuôi và sản xuất lúa gạo; góp phần cung cấp hàng hóa cho thị trường Cuba và tạo công ăn việc làm cho người dân địa phương. Hạ tầng công nghiệp ViMariel do doanh nghiệp Việt Nam phát triển đang thu hút đầu tư vào các lĩnh vực dược – thiết bị y tế, vật liệu xây dựng, hàng tiêu dùng. Các nhà máy bỉm, khăn ướt, sản phẩm vệ sinh… tại Mariel góp phần thay thế nhập khẩu, đáp ứng nhu cầu thị trường Cuba.

Ở lĩnh vực y tế – công nghệ sinh học – là lĩnh vực Cuba có thế mạnh, hợp tác được nâng tầm từ mua bán sản phẩm sang kết nối nghiên cứu – sản xuất. Tháng 5/2025, BioCubaFarma và các doanh nghiệp Việt Nam ký thỏa thuận liên doanh sản xuất dược phẩm, chuyển giao công nghệ sinh phẩm và hóa dược, đồng thời thúc đẩy phân phối thuốc Cuba tại Việt Nam. Ngày 28/8/2025, hai nước công bố “Mạng lưới công nghệ sinh học Việt Nam – Cuba” nhằm đẩy nhanh các dự án chung về y tế, nông nghiệp và tăng cường kết nối viện – trường – doanh nghiệp.

Ở năng lượng tái tạo, trọng tâm là các dự án điện mặt trời quy mô hàng chục MW do doanh nghiệp Việt Nam tham gia tại Mariel, cũng như nhiều địa phương khác và dự kiến sẽ có thêm dự án mới đầu tư trong lĩnh vực năng lượng tái tạo trong thời gian tới. Đây là lĩnh vực được hai bên tái khẳng định tại Kỳ họp lần thứ 42 Ủy ban liên Chính phủ Việt Nam – Cuba (27/8–2/9/2025), bên cạnh nông nghiệp và công nghệ sinh học.

Để thúc đẩy hợp tác đầu tư – thương mại, hai nước đang chuẩn bị nhiều hoạt động xúc tiến: doanh nghiệp Cuba lần đầu tiên sẽ tham gia Triển lãm Sourcing 2025 tại TP. Hồ Chí Minh (tháng 9/2025), trong khi Việt Nam sẽ cử hơn 20 doanh nghiệp sang dự Hội chợ FIHAV 2025 tại La Habana (tháng 11/2025). Đây không chỉ là cơ hội giao thương mà còn là minh chứng cho quyết tâm củng cố quan hệ kinh tế.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và Chủ tịch Quốc hội Cuba Esteban Lazo Hernandez thăm Khu Di tích Quốc gia Đặc biệt Đôi bờ Hiền Lương-Bến Hải, ngày 26/9/2023. (Ảnh: ĐK)

Tổng thể, hợp tác Việt Nam – Cuba đang chuyển từ “viện trợ – cung ứng” sang “hợp tác cùng có lợi” dựa trên thế mạnh mỗi bên, với ba hướng chính: (i) sản xuất lương thực tại chỗ bằng công nghệ Việt Nam; (ii) phát triển cụm công nghiệp – logistics tại ZED Mariel; (iii) hợp tác y sinh, giáo dục, hạ tầng số và năng lượng tái tạo. Các định hướng này đang được cụ thể hóa qua những thỏa thuận, chương trình hành động và dự án hợp tác mới.

Không chỉ là quan hệ chính trị, hợp tác, mà tình cảm gắn bó giữa nhân dân hai nước luôn được nhắc đến. Đại sứ có thể chia sẻ thêm về những biểu tượng, hình ảnh hoặc câu chuyện xúc động thể hiện tình hữu nghị đặc biệt Việt Nam - Cuba?

Bên cạnh hợp tác chính trị và kinh tế, sợi chỉ đỏ xuyên suốt trong quan hệ Việt Nam – Cuba vẫn là tình cảm “nghĩa tình thủy chung” giữa hai dân tộc. Đảng, Nhà nước Việt Nam luôn coi trọng, ủng hộ, tạo điều kiện để các địa phương và nhân dân Việt Nam tăng cường các hoạt động giao lưu, hợp tác với các địa phương và nhân dân Cuba; quan tâm bồi dưỡng giáo dục thế hệ trẻ hai nước là lực lượng kế cận trung thành của lịch sử quan hệ đoàn kết và hữu nghị đặc biệt, mẫu mực và thủy chung giữa hai dân tộc.

Mặc dù cách xa nhau về địa lý nhưng trong những năm qua, quan hệ giao lưu, hợp tác giữa các địa phương, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân hai nước diễn ra khá sôi động, đạt nhiều kết quả tích cực. Từ năm 2020 đến nay, đã có hàng chục cuộc trao đổi đoàn giữa các tỉnh, thành phố và các đoàn thể, tổ chức chính trị - xã hội hai nước, với các chương trình trao đổi văn hóa, giáo dục và y tế.

Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn tiếp Thứ trưởng Thứ nhất Bộ Ngoại giao nước Cộng hòa Cuba trong chuyến thăm và tham khảo chính trị tại Việt Nam, ngày 23/7/2025. (Nguồn: VGP)

Nhân dịp kỷ niệm 65 năm quan hệ ngoại giao (1960–2025) và 85 năm ngày sinh Anh hùng Nguyễn Văn Trỗi, Đại sứ quán Việt Nam tại Cuba đã có sáng kiến và khởi xướng chuyến thăm của đoàn thiếu nhi tiêu biểu Cuba tới Đà Nẵng – quê hương Anh hùng Trỗi. Đoàn gồm 7 em nhỏ được chọn từ cuộc thi văn học – mỹ thuật “Cuba và Việt Nam: Một tình bạn không biên giới” với sự tham gia của 454 bài dự thi từ 58 trường thuộc 12 tỉnh/thành phố Cuba. Đây là lần đầu tiên một đoàn thiếu nhi Cuba sang thăm Việt Nam theo hình thức này. Chuyến đi không chỉ thể hiện tình hữu nghị đặc biệt mà còn góp phần gắn kết thế hệ trẻ, mở ra hình thức hợp tác mới giữa các địa phương Việt Nam và tổ chức nhân dân Cuba.

Gần đây, chương trình vận động “65 năm nghĩa tình Việt Nam – Cuba” do Hội Chữ thập đỏ Việt Nam phát động với mục tiêu 65 tỷ đồng hỗ trợ lương thực, nhu yếu phẩm đã thu hút sự tham gia của đông đảo tầng lớp nhân dân, trong đó có học sinh, sinh viên. Đây là minh chứng sống động rằng tình đoàn kết Việt Nam – Cuba không chỉ là ký ức lịch sử, mà đang được tiếp nối, nuôi dưỡng qua nhiều thế hệ.

Hợp tác địa phương và giao lưu nhân dân tạo ra sự gắn kết mạnh mẽ giữa các thế hệ và văn hóa của hai nước; đồng thời góp phần xây dựng nền tảng vững chắc cho mối quan hệ chính trị và kinh tế giữa hai nước Việt Nam – Cuba.

Đại sứ Lê Quang Long cùng các chuyên gia thăm cánh đồng lúa tại Cuba. (Nguồn: TTXVN)

Đại sứ kỳ vọng thế nào về sự phát triển mới của mối quan hệ đoàn kết, hữu nghị và hợp tác toàn diện Việt Nam – Cuba sau chuyến thăm rất ý nghĩa này của Bí thư thứ nhất, Chủ tịch nước Cuba Miguel Díaz-Canel?

Chuyến thăm của Bí thư thứ nhất, Chủ tịch nước Cuba Miguel Díaz-Canel không chỉ là dịp để ôn lại quá khứ vẻ vang mà còn là cơ hội để định hình tương lai. Mối quan hệ Việt Nam – Cuba đang đứng trước một chương mới, nơi tình đồng chí được củng cố bằng sự hợp tác thực chất, hiệu quả. Hai nước đang chuyển dịch từ “viện trợ – cung ứng” sang “hợp tác cùng có lợi”, trở thành đối tác phát triển bền vững, dựa trên thế mạnh của mỗi bên và khả năng hỗ trợ lẫn nhau.

Việt Nam, với nền kinh tế tăng trưởng mạnh mẽ và kinh nghiệm "Đổi mới" quý báu, sẽ tiếp tục là một người bạn, một đối tác đáng tin cậy của Cuba. Với quyết tâm chính trị ở cấp cao nhất và sự đồng lòng của nhân dân, hai bên sẽ vượt qua những khó khăn hiện tại, biến các cam kết thành hành động cụ thể, hướng tới mục tiêu nâng cao kim ngạch thương mại và mở rộng hợp tác sang các lĩnh vực tiềm năng khác. Mối quan hệ Việt Nam – Cuba sẽ tiếp tục là một biểu tượng mẫu mực của tình đoàn kết quốc tế, là nguồn cảm hứng cho các dân tộc đấu tranh vì độc lập, tự do, và hạnh phúc, đồng thời khẳng định giá trị bền vững của một tình bạn đặc biệt, son sắt.

Tôi tin tưởng rằng với quyết tâm và nỗ lực chung của hai Đảng, hai nước và Nhân dân hai nước, quan hệ đoàn kết, hữu nghị và hợp tác toàn diện Việt Nam – Cuba, đặc biệt là hợp tác kinh tế-thương mại, đầu tư giữa hai nước sẽ có bước tiến triển và có những thành tựu mới, xứng đáng hơn nữa với tầm mức quan hệ song phương Việt Nam – Cuba hiện nay.

Xin trân trọng cảm ơn Đại sứ!

Đại diện Công ty TNHH Agri VMA, các kỹ sư, nông dân, cán bộ Việt Nam và Cuba vui mừng trước năng suất cao của các cánh đồng lúa. (Nguồn: TTXVN)

Đức Khải