Việt Nam đứng thứ 3 khu vực ASEAN về chỉ số đổi mới sáng tạo

Việt Nam đứng thứ 3 khu vực ASEAN về chỉ số đổi mới sáng tạo. Ảnh minh họa: Hà Anh/Mekong ASEAN.

Chiều 16/9, Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) công bố báo cáo Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (Global Innovation Index – GII) năm 2025 tại Geneva (Thụy Sỹ). Năm nay, số lượng quốc gia và vùng lãnh thổ nằm trong danh mục khảo sát tăng từ 133 lên 139.

Theo báo cáo, Việt Nam giữ vị trí thứ 44, không thay đổi so với năm 2024. Trong khu vực ASEAN, Việt Nam vượt Thái Lan, đứng thứ 3, sau Singapore (hạng 5) và Malaysia (hạng 34).

Việt Nam tiếp tục có sự cải thiện thứ hạng đầu vào đổi mới sáng tạo khi tăng 3 bậc so với năm 2024, từ vị trí 53 lên 50. Đầu vào đổi mới sáng tạo gồm 5 trụ cột: thể chế, nguồn nhân lực và nghiên cứu, cơ sở hạ tầng, trình độ phát triển của thị trường, trình độ phát triển của doanh nghiệp.

Về đầu ra đổi mới sáng tạo, Việt Nam giảm một bậc, từ vị trí 36 xuống 37. Đầu ra đổi mới sáng tạo gồm 2 trụ cột: sản phẩm tri thức và công nghệ, sản phẩm sáng tạo.

Với điểm số 37,1, Việt Nam duy trì thành tích nổi bật trong nhóm quốc gia có thu nhập trung bình thấp, xếp thứ hai chỉ sau Ấn Độ (hạng 38) và cao hơn Philippines (hạng 50). Báo cáo GII 2025 cũng ghi nhận Việt Nam là một trong 9 quốc gia thu nhập trung bình cải thiện thứ hạng nhanh nhất kể từ năm 2013. Đặc biệt, Việt Nam và Ấn Độ là hai quốc gia duy trì kết quả đổi mới sáng tạo vượt mức phát triển trong suốt 15 năm liên tiếp.

Việt Nam cũng nằm trong nhóm 3 quốc gia có tốc độ tăng trưởng năng suất lao động nhanh nhất giai đoạn 2014 – 2024, cùng với Trung Quốc và Ethiopia.

Năm 2025, Việt Nam tiếp tục đứng đầu thế giới ở 3 chỉ số, đó là nhập khẩu công nghệ cao, xuất khẩu công nghệ cao và xuất khẩu hàng hóa sáng tạo. Về nhập khẩu công nghệ cao, Việt Nam xếp số một thế giới, cùng vị trí với Hong Kong (Trung Quốc), với tỷ lệ 29,4%.

Về xuất khẩu công nghệ cao, Việt Nam cùng Malaysia và Philippines đồng xếp hạng nhất thế giới, chiếm 36,1% tổng thương mại. Việt Nam cũng đồng dẫn đầu về xuất khẩu hàng hóa sáng tạo, cùng các nền kinh tế như Trung Quốc, Cộng hòa Séc, Hong Kong (Trung Quốc) và Malaysia.

Ngoài 3 chỉ số đứng đầu thế giới, Việt Nam còn nằm trong Top 10 quốc gia dẫn đầu ở các chỉ số khác như tốc độ tăng năng suất lao động (hạng 4), số lượng ứng dụng di động được tạo ra (hạng 7), tỷ lệ chi cho nghiên cứu phát triển do doanh nghiệp trang trải trên tổng chi nghiên cứu, phát triển (hạng 8).

Một số chỉ số cần được cải thiện

Bên cạnh những kết quả tích cực, một số chỉ số của Việt Nam vẫn chưa cải thiện hoặc còn ở thứ hạng thấp. Ở nhóm thể chế, chỉ số chất lượng quy định pháp luật đứng ở vị trí 95, trong khi hiệu quả thực thi pháp luật xếp hạng 67. Ở lĩnh vực giáo dục và đại học, mức chi cho giáo dục so với GDP đứng ở hạng 116, giảm 10 bậc so với năm 2024; tỷ lệ học sinh/giáo viên trung học cũng ở hạng 107, giảm 5 bậc.

Về cơ sở hạ tầng, nhóm chỉ số hạ tầng công nghệ thông tin (ICT) được xếp hạng 69, tăng 3 bậc. Tuy nhiên, sự cải thiện này chủ yếu do WIPO loại bỏ một chỉ số mà Việt Nam trước đó đứng ở vị trí 71, hơn là từ thay đổi thực chất. Các chỉ số khác trong nhóm này lại có xu hướng giảm như truy cập ICT ở hạng 77 (giảm 2 bậc), sử dụng ICT hạng 54 (giảm 6 bậc). Nhóm chỉ số về bền vững sinh thái xếp hạng 63, giảm 8 bậc.

Trong lĩnh vực đầu tư, các chỉ số về đầu tư mạo hiểm chưa có cải thiện, khiến nhóm chỉ số này giảm 12 bậc, xuống vị trí 62. Chỉ số tín dụng vi mô cho sản xuất kinh doanh xếp hạng 58, giảm 2 bậc.

Ở nhóm sản phẩm tri thức và công nghệ, số công bố bài báo khoa học và kỹ thuật đứng ở hạng 105, giảm 8 bậc; chỉ số về tiền bản quyền, lệ phí và giấy phép tính trên tổng giao dịch thương mại xếp hạng 112, giảm 7 bậc; xuất khẩu dịch vụ ICT ở hạng 103, giảm 8 bậc.

Đối với sản phẩm sáng tạo, dù ngành công nghiệp sáng tạo đã có những dấu hiệu tích cực trong những năm gần đây, vẫn còn một số chỉ số ở thứ hạng thấp. Xuất khẩu dịch vụ văn hóa và sáng tạo tính theo tỷ trọng trong tổng giao dịch thương mại xếp hạng 95, giảm 14 bậc; chỉ số phim truyện quốc gia được sản xuất trên một triệu dân trong độ tuổi 15–69 xếp hạng 87, giảm 11 bậc.

Hà Anh