Việt Nam nỗ lực hướng đến tương lai số an toàn

Tội phạm mạng gia tăng về quy mô và độ phức tạp

Sự kiện được đồng tổ chức bởi Bộ Công an Việt Nam (MPS), Bộ Ngoại giao và Thương mại Úc (DFAT), Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF), Cơ quan Liên Hợp Quốc về Bình đẳng giới và Trao quyền cho phụ nữ (UN Women) và Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA). Đây là một phần của Chương trình chung của Liên Hợp Quốc về Chấm dứt Bạo lực đối với Phụ nữ và Trẻ em (EVAWC) do DFAT tài trợ.

Trên toàn cầu, 300 triệu trẻ em bị bóc lột trực tuyến mỗi năm, và các báo cáo về dụ dỗ, tống tiền tình dục tăng gần gấp ba lần trong năm 2024. Ước tính 38% phụ nữ có truy cập Internet đã từng bị bạo lực trực tuyến. Ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, từ 16 đến 58% phụ nữ từng bị lạm dụng qua công nghệ, nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết phải làm cho thế giới số trở nên an toàn hơn cho mọi phụ nữ và trẻ em.

Theo thống kê, tại Việt Nam, gần 9 trong 10 trẻ em trong độ tuổi 12 - 17 sử dụng Internet, nhưng chỉ một phần ba được học cách tự bảo vệ an toàn trực tuyến. Các nghiên cứu cho thấy nhiều em bị quấy rối hoặc tiếp xúc với nội dung tình dục trên mạng, và gần một nửa không chia sẻ với ai - vì không biết phải tìm đến đâu để được giúp đỡ. Trong khi 13% phụ nữ Việt Nam từng trải qua bạo lực tình dục, hiện chưa có dữ liệu quốc gia về các hình thức xâm hại trực tuyến, khiến mức độ thực tế vẫn chưa được nhìn nhận đầy đủ.

Đại tá Lê Hoàng Dương, Phó Cục trưởng Cục Đối ngoại Bộ Công an phát biểu tại hội thảo.

Đại tá Lê Hoàng Dương, Phó Cục trưởng Cục Đối ngoại Bộ Công an Việt Nam, cho biết: Trong bối cảnh kỷ nguyên công nghệ 4.0, Việt Nam cũng ghi nhận nhiều trường hợp bạo hành trẻ em và bạo lực giới trên internet với các hình thức ngày càng tinh vi và phức tạp. Thực tế cho thấy, nhận thức của cộng đồng, đặc biệt là cha mẹ và nhà trường về an toàn mạng vẫn còn thấp; nhiều hành vi lạm dụng diễn ra ẩn danh, gây khó khăn trong việc xác định đối tượng; đặc biệt, sự xuất hiện của các công nghệ mới như AI, deepfake và chatbot lừa đảo làm tăng nguy cơ lạm dụng... Những thách thức này đòi hỏi các giải pháp toàn diện; sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan đồng thời kêu gọi sự hỗ trợ và hợp tác từ toàn xã hội.

Còn bà Silvia Danailov (Trưởng đại diện UNICEF), thay mặt UNFPA, UNICEF và UN Women nhấn mạnh: “Đằng sau mỗi thống kê là một cô gái trẻ bị mồi chài gạ gẫm vì mục đích tình dục hoặc tống tiền thông qua một nền tảng xã hội, một bé trai bị ép chia sẻ hình ảnh nhạy cảm, một người phụ nữ bị nhắm mục tiêu thông qua các mối đe dọa hoặc deepfake. Đây không phải là những vấn đề riêng biệt. Chúng là một phần của cùng một chuỗi bạo lực bắt đầu từ thời thơ ấu, gia tăng qua tuổi chuẩn bị thành niên và thông thường sẽ đi theo phụ nữ trong suốt cuộc đời của họ”.

Bóc lột và xâm hại tình dục trẻ em trực tuyến và bạo lực trên cơ sở giới trên nền tảng số cùng có chung một hệ sinh thái số, cùng một thủ phạm và thường nạn nhân cũng là một. Sự chồng lắp của hai hình thức này rõ ràng nhất ở nhóm các em gái chưa thành niên, hữu hình trên mạng nhưng vô hình đối với các hệ thống bảo vệ vẫn tách biệt theo 2 nhóm “phụ nữ” và “trẻ em”.

Theo bà Silvia Danailov, những tác hại này vi phạm quyền con người, quyền an toàn, quyền riêng tư, bình đẳng và sự tham gia của các em. Vì vậy cần có sự phối hợp giữa các hệ thống, lấy nạn nhân và trẻ em làm trung tâm, với các dịch vụ chuyên biệt được kết nối thông qua chuyển tuyến, quản lý trường hợp và chia sẻ trách nhiệm giải trình về an toàn và phục hồi.

Bảo vệ phụ nữ, trẻ em trên không gian mạng

Sự kiện quan trọng này là diễn đàn để các nhà hoạch định chính sách, chuyên gia quốc tế, đại diện xã hội dân sự và khu vực tư nhân cùng nhau xây dựng tầm nhìn chung về một tương lai số an toàn hơn, đặc biệt cho phụ nữ và trẻ em.

Sự kiện quan trọng này là diễn đàn để các nhà hoạch định chính sách, chuyên gia quốc tế... cùng nhau xây dựng tầm nhìn chung về một tương lai xây dựng không gian mạng an toàn và toàn diện.

Các đại biểu cùng thảo luận việc triển khai chính sách, cơ chế báo cáo, giám sát dựa trên bằng chứng, thiết kế an toàn ngay từ đầu (safety-by-design) và phối hợp đa ngành. Các đại biểu cũng xem xét mối liên hệ giữa bóc lột và lạm dụng tình dục trẻ em trên mạng (OCSEA) và bạo lực trên cơ sở giới qua công nghệ (TF-GBV), nhấn mạnh nhu cầu xây dựng phản ứng tích hợp và đa ngành, bảo vệ phụ nữ, trẻ vị thành niên và trẻ em.

Đại tá Lê Hoàng Dương, Phó Cục trưởng Cục Đối ngoại Bộ Công an cho biết, lễ ký Công ước Hà Nội với chủ đề “Chống tội phạm mạng - Chia sẻ trách nhiệm - Hướng tới tương lai” thể hiện trách nhiệm và thúc đẩy các sáng kiến về an ninh mạng vì một không gian mạng an toàn, lành mạnh và bền vững. Công ước hứa hẹn sẽ trở thành công cụ pháp lý để tất cả các quốc gia thành viên hợp tác ngăn chặn và chống tội phạm mạng trên quy mô toàn cầu, tạo ra một diễn đàn mới để các quốc gia trực tiếp tương tác và trao đổi với nhau nhằm ngăn chặn tội phạm mạng, ngay cả giữa các quốc gia có sự khác biệt về giá trị quốc gia và quy định pháp luật.

Bà Silvia Danailov, Trưởng đại diện UNICEF cho rằng nhiệm vụ chung hiện nay là làm cho Công ước Hà Nội không chỉ là một công cụ pháp lý mà còn là một khuôn khổ sống động để tăng cường các hệ thống bảo vệ để làm việc cùng nhau, không tách rời.

“Thông qua Chương trình Xóa bỏ Bạo lực đối với Phụ nữ và Trẻ em (EVAWC), chúng tôi đang kết nối các hệ thống này: đào tạo nhân viên ứng phó tuyến đầu, hỗ trợ các dịch vụ lấy nạn nhân và trẻ em làm trung tâm, đồng thời vận động đảm bảo an toàn số được đưa vào trong mọi lớp học, phòng khám và cộng đồng. Đây là cách Việt Nam có thể biến các cam kết quốc tế thành hiện thực cho mọi phụ nữ, thanh thiếu niên và trẻ em”, bà Silvia Danailov chia sẻ.

Với vai trò là Trưởng chương trình Bảo vệ trẻ em, UNICEF Việt Nam, bà Lê Hồng Loan chia sẻ công ước này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, bởi nó không chỉ dừng lại ở việc thiết lập các quy định pháp lý, mà còn thúc đẩy hợp tác toàn cầu, chia sẻ thông tin và tăng cường trách nhiệm giữa các quốc gia. Điều đó có nghĩa là các nước có thể phối hợp điều tra, ngăn chặn và truy tố tội phạm mạng xuyên biên giới, giúp bảo vệ trẻ em ở mọi nơi.

Tại hội thảo, các đại biểu và tổ chức quốc tế kỳ vọng rằng Công ước Hà Nội sẽ không chỉ là một công cụ pháp lý mà còn là một khuôn khổ sống động để tăng cường các hệ thống bảo vệ, làm việc cùng nhau và không tách rời. Việt Nam cam kết tăng cường pháp luật, nâng cao nhận thức cộng đồng và năng lực thực thi để bảo vệ mọi công dân, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em, thông qua lộ trình quốc gia về bảo vệ an toàn số, được đồng kiến tạo bởi Chính phủ, các tổ chức phát triển và đối tác quốc tế.

Minh Ngọc/Báo Tin tức và Dân tộc