Việt Nam tiếp tục nâng cao hiệu quả khi tham gia các cơ chế đa phương

Đại sứ Mai Phan Dũng, Trưởng Phái đoàn Việt Nam tại Geneva.

Đại sứ Mai Phan Dũng cho biết, trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương quan trọng nhằm nâng tầm vai trò của ngoại giao đa phương, thể hiện rõ trong Nghị quyết số 59-NQ/TW của Bộ Chính trị về nâng cao hiệu quả hội nhập quốc tế đến năm 2030. Nghị quyết nhấn mạnh yêu cầu Việt Nam phải chủ động, tích cực và nâng cao chất lượng tham gia các cơ chế đa phương, qua đó đóng góp thiết thực vào hòa bình và phát triển chung, đồng thời phục vụ trực tiếp sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đây cũng là việc cụ thể hóa sâu sắc tầm nhìn chiến lược của Đảng về vai trò của đối ngoại trong giai đoạn phát triển mới.

Đại sứ Mai Phan Dũng cũng nhắc lại nhận định rất quan trọng mà cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là người đầu tiên đưa ra và được Đại hội XIII chính thức ghi vào Văn kiện: “Với tất cả sự khiêm tốn, chúng ta vẫn có thể nói rằng: Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay". Hai yếu tố nền tảng là “cơ đồ và tiềm lực” đã và đang được tăng cường vững chắc; từ đó tạo dựng và củng cố “vị thế và uy tín” của Việt Nam trên trường quốc tế. Đây là thành quả tổng hòa của nỗ lực toàn Đảng, toàn dân, toàn quân, trong đó đối ngoại – bao gồm ngoại giao đa phương – giữ vai trò rất quan trọng.

Ngoại giao đa phương ngày nay bao trùm hầu hết các lĩnh vực của đời sống quốc tế, từ chính trị, an ninh, kinh tế, thương mại, tới văn hóa, giáo dục, y tế, lao động, khoa học–công nghệ và môi trường. Hệ thống các cơ quan, tổ chức đa phương cơ bản được hoàn chỉnh với Liên hợp quốc (LHQ) là trung tâm. Với ngoại giao đa phương, cộng đồng quốc tế đã trang bị các luật lệ, quy định, nguyên tắc, định hướng…, làm cơ sở và nền tảng để các quốc gia và các chủ thể khác tham gia vào đời sống quốc tế, bảo vệ và thúc đẩy lợi ích của mình, đồng thời hướng tới mục tiêu cao cả là duy trì hòa bình và an ninh, thúc đẩy quan hệ hữu nghị, hợp tác quốc tế vì phát triển, tôn trọng quyền con người và xây dựng một thế giới công bằng, thịnh vượng như Hiến chương LHQ đã khẳng định.

Dù có nhiều thăng trầm và thách thức, hệ thống đa phương với LHQ là hạt nhân đã góp phần định hình thế giới ngày nay. Từ sau Chiến tranh Thế giới thứ hai, chủ nghĩa đa phương đã giúp nhân loại ngăn ngừa nguy cơ xảy ra một cuộc đại chiến mới, giảm nghèo cho hàng trăm triệu người, nâng cao tuổi thọ trung bình toàn cầu, nhanh chóng chế ngự nhiều nạn dịch, mở rộng cơ hội giáo dục, thúc đẩy thương mại quốc tế và đặc biệt là duy trì, củng cố vai trò của luật pháp quốc tế cùng văn hóa đối thoại và hợp tác. Dù thế giới thay đổi, tinh thần cốt lõi của chủ nghĩa đa phương – “cùng nhau giải quyết những vấn đề chung bằng luật lệ và hợp tác” – vẫn giữ nguyên giá trị, là kim chỉ nam cho mọi tiến trình hợp tác quốc tế mà Việt Nam luôn chủ động tham gia.

Theo Đại sứ Mai Phan Dũng, ngoại giao đa phương đòi hỏi sự tham gia và phối hợp của rất nhiều chủ thể, từ các cơ quan Đảng, Quốc hội, Chính phủ, bộ, ban, ngành, địa phương, cho tới cộng đồng doanh nghiệp, học giả, tổ chức xã hội. Bên cạnh hệ thống cơ quan trong nước, Việt Nam triển khai ngoại giao đa phương thông qua mạng lưới cơ quan đại diện tại các trung tâm đa phương lớn của thế giới, bao gồm New York (Mỹ), Geneva (Thụy Sĩ), Paris (UNESCO, Pháp)), Vienna (Áo), Jakarta (ASEAN, Indonesia), Brussels (EU, Bỉ) và một số cơ quan đại diện song phương tham gia đa phương tại chỗ. Sự phối hợp đồng bộ giữa trong nước và các cơ quan đại diện ở nước ngoài, giữa kênh đa phương và song phương là yếu tố then chốt để tạo thế và lực, nâng cao tiếng nói của Việt Nam trong hệ thống quốc tế.

Đại sứ nhấn mạnh trong thời gian qua, ngoại giao đa phương của Việt Nam nói chung và tại Geneva nói riêng đã đạt nhiều thành tựu quan trọng, vừa đóng góp vào giải quyết các vấn đề quốc tế, toàn cầu, vừa bảo vệ và thúc đẩy các lợi ích của Việt Nam, qua đó nâng cao vai trò, vị thế, uy tín của Việt Nam tại các diễn đàn đa phương.

Về an ninh - chính trị, Việt Nam nhiều lần được cộng đồng quốc tế tín nhiệm trong các diễn đàn an ninh của LHQ; Việt Nam từng hai lần đảm nhiệm cương vị Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an LHQ, đóng góp chủ động, trách nhiệm vào xử lý các hồ sơ an ninh khu vực và toàn cầu. Việt Nam cũng tiếp tục đóng góp cho hoạt động gìn giữ hòa bình LHQ, với hàng trăm lượt cán bộ, sĩ quan và bệnh viện dã chiến được cử sang các phái bộ như Phái bộ gìn giữ hòa bình LHQ tại Nam Sudan (UNMISS), Phái bộ gìn giữ hòa bình tại CH Trung Phi (MINUSCA) và Lực lượng An ninh lâm thời LHQ tại khu vực Abyei (UNISFA). Gần đây, Việt Nam được bầu làm Chủ tịch Hội nghị kiểm điểm Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT) lần thứ 11 năm 2026, một trong những diễn đàn khó khăn và nhạy cảm bậc nhất của hệ thống LHQ, thể hiện niềm tin quốc tế vào năng lực dẫn dắt và bản lĩnh đối thoại của Việt Nam. Ngoài ra, Việt Nam lần đầu tiên đề cử ứng cử viên cho vị trí Thẩm phán tại Tòa án Luật Biển Quốc tế (ITLOS) cho nhiệm kỳ 2026 – 2035, thể hiện bước tiến trong việc tham gia sâu hơn vào các cơ chế giải quyết tranh chấp dựa trên luật pháp quốc tế.

Về dân chủ và nhân quyền, Việt Nam đã được tín nhiệm 3 lần trúng cử Hội đồng Nhân quyền LHQ, trong đó có nhiệm kỳ 2026 - 2028 sắp tới. Với phương châm đối thoại, hợp tác và chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn, Việt Nam đã chủ động đóng góp xây dựng các nghị quyết và sáng kiến tại Hội đồng, đưa ra các cam kết cụ thể nhằm thúc đẩy quyền phát triển, bình đẳng giới, bảo vệ các nhóm dễ bị tổn thương và quyền tiếp cận y tế, giáo dục, việc làm - những giá trị gắn liền với con người và tiến bộ xã hội.

Tinh thần này giúp Việt Nam được nhìn nhận như một cầu nối tin cậy giữa các nhóm quốc gia, góp phần xây dựng không khí hợp tác, thu hẹp khác biệt và tăng cường đồng thuận quốc tế về nhân quyền.
Về kinh tế, thương mại và phát triển, Việt Nam đã chuyển mình mạnh mẽ từ một quốc gia từng chịu bao vây cấm vận thành một điểm sáng của hội nhập kinh tế toàn cầu: tham gia và thực thi các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam - EU (EVFTA), Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP), giúp các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thị trường và chuỗi giá trị toàn cầu; đồng thời tăng cường vị thế quốc gia trong thu hút đầu tư nước ngoài. Việt Nam nằm trong nhóm các điểm đến đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) hàng đầu khu vực và thế giới. Việt Nam cũng cam kết hành động mạnh mẽ về khí hậu và tuyên bố mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050; tích cực hợp tác quốc tế trong chuyển đổi năng lượng, thúc đẩy kinh tế xanh và bảo tồn đa dạng sinh học.

Trong lĩnh vực y tế toàn cầu, Việt Nam chủ động theo dõi và phối hợp quan điểm tại Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đóng góp vào quá trình thông qua Thỏa thuận quốc tế về đại dịch nhằm hướng tới công bằng trong tiếp cận vaccine, thuốc và công cụ y tế cho các nước đang phát triển.

Những chính sách, cam kết và hành động cụ thể này đều cho thấy cam kết sâu sắc của Việt Nam trong hội nhập và hợp tác quốc tế toàn diện. Nhìn tổng thể, mỗi kết quả ở các trụ cột an ninh - chính trị, nhân quyền, kinh tế - phát triển đều góp phần làm sáng rõ hình ảnh một Việt Nam chủ động, có trách nhiệm, hội nhập sâu rộng và kiên định bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc, đồng thời nỗ lực đóng góp vào lợi ích chung của cộng đồng quốc tế”.

Bài và ảnh: Anh Hiển (TTXVN)