Việt Nam trước 'cơ hội vàng' để 'giải cơn khát' nhân lực bán dẫn thế giới

Cuối năm 2024, Việt Nam chính thức công bố mục tiêu đào tạo 50.000 kỹ sư bán dẫn đến năm 2030. Đây là một lời khẳng định một giấc mơ lớn: Việt Nam không muốn chỉ gia công, mà muốn làm chủ chuỗi giá trị bán dẫn toàn cầu.

Chỉ trong vòng một năm kể từ khi Chính phủ công bố mục tiêu, các hệ thống đại học Việt Nam đã có những chuyển động đáng kể. Những cái tên đầu ngành như Đại học Bách khoa Hà Nội, Trường Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh) và Trường Đại học Công nghệ (Đại học Quốc gia Hà Nội) nhanh chóng công bố các kế hoạch đào tạo nhân lực, phát triển ngành bán dẫn.

Tại Lễ công bố thành lập Liên minh bán dẫn và diễn ra tại Hà Nội, Phó Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội Phạm Bảo Sơn khẳng định, phát triển ngành bán dẫn không chỉ là mục tiêu chiến lược mà còn là cơ hội then chốt để Việt Nam vươn lên làm chủ các công nghệ cốt lõi, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và khẳng định vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Cơ hội tham gia cung ứng nhân lực bán dẫn toàn cầu

Tại Hội thảo "Tăng cường hợp tác để thúc đẩy đào tạo và nghiên cứu trong lĩnh vực bán dẫn" trong khuôn khổ Lễ công bố diễn ra ngày 27/11, nhiều chuyên gia nhận định việc thiếu hụt nhân lực là "điểm nghẽn" của ngành bán dẫn toàn cầu, nhưng cũng giúp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng.

Bà Vũ Kim Chi - Giám đốc phát triển thị trường của Viện nghiên cứu Mitsubishi. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)

Bà Vũ Kim Chi - Giám đốc phát triển thị trường của Viện nghiên cứu Mitsubishi cho biết, Nhật Bản sẽ thiếu khoảng 200.000 nhân lực bán dẫn vào năm 2035. Nhu cầu tăng mạnh sau trong bối cảnh Nhật đặt mục tiêu chiếm 15% thị phần bán dẫn toàn cầu trong 10 năm tới nhằm lấy lại vị thế từng có.

Theo bà, nguồn nhân lực nước này cần trải rộng ở nhiều vị trí, từ kỹ sư sản xuất ở nhà máy tiền kỳ, hậu kỳ, kỹ thuật viên vận hành nhà máy sản xuất, đến kỹ sư R&D. Họ cần kỹ sư am hiểu chuỗi sản xuất bán dẫn, có kinh nghiệm thực hành và khả năng giao tiếp tiếng Nhật. Ngoài ra, kiến thức về phân tích dữ liệu, AI, robotic cũng được xem trọng.

Từ góc độ doanh nghiệp, ông Wan Azmi Bin Wan Hussin - COO (Giám đốc vận hành) của CT Semiconductor (thành viên của CT Group) cho biết tình trạng thiếu nhân lực là vấn đề chung của cả châu Á và châu Âu. Riêng châu Á thiếu khoảng 450.000 nhân lực bán dẫn trình độ cao. Việt Nam cũng không nằm ngoài xu hướng này.

Ông cho rằng ngành công nghiệp bán dẫn đang phát triển nhanh hơn so với nguồn cung nhân lực có kỹ năng, được đào tạo đại học. Bên cạnh đó, còn khoảng cách giữa lý thuyết khi đào tạo và nhu cầu của doanh nghiệp.

Theo ông, kỹ sư mới ra trường khó có thể đáp ứng ngay yêu cầu thực tế mà cần ít nhất 6 tháng mới quen máy móc. Trong quá trình xây dựng nhà máy ở Việt Nam, doanh nghiệp này phải nhờ chuyên gia Hàn Quốc hỗ trợ vì thiếu nguồn nhân lực trong nước.

COO của CT Semiconductor cũng chia sẻ, trên thế giới hiện có hai quốc gia đang theo đuổi ngành bán dẫn rất mạnh mẽ, đó là Việt Nam và Ấn Độ. Hai quốc gia thậm chí sẽ tạo ra thách thức đối với các ngành công nghiệp bán dẫn đã phát triển hơn trên thế giới hiện nay như Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc, Hoa Kỳ hay Malaysia.

Ông Wan Azmi Bin Wan Hussin - COO của CT Semiconductor cho biết tình trạng thiếu nhân lực là vấn đề chung của cả châu Á và châu Âu. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)

Đi tìm "lời giải" cho bài toán nhân lực ngành bán dẫn

Theo ông Wan Azmi Bin Wan Hussin - COO của CT Semiconductor, cùng với làn sóng đầu tư từ trong nước và quốc tế vào Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp trong nước như CT Semiconductor, FPT, Viettel, cũng như các doanh nghiệp toàn cầu như Intel, HANA Micron, Amkor,… Việt Nam có tham vọng rất lớn trở thành trung tâm bán dẫn.

"Nhưng chỉ đầu tư thôi là chưa đủ. Dù có rất nhiều vốn đầu tư, chúng ta vẫn cần nguồn nhân lực chất lượng cao để vận hành ngành công nghiệp bán dẫn. Chỉ khi cả hai yếu tố này song hành thì ngành công nghệ bán dẫn mới có thể thành công."

Ông cũng chia sẻ, lực lượng nhân lực bán dẫn hiện nay tại Việt Nam là 15.000 chuyên gia, kỹ sư nhưng mục tiêu của Việt Nam cần đến 50.000 vào năm 2030. Nếu nhìn vào con số đó, chỉ có 8.000 người đang làm trong lĩnh vực đóng gói, trong khi nhu cầu là khoảng 35.000. Như vậy, chúng ta thiếu 27.000 kỹ sư trong 5 năm tới. "Vì thế, chúng tôi đang hợp tác với các trường đại học để đào tạo và cung cấp nguồn nhân lực mà ngành cần," COO của CT Semiconductor chia sẻ.

Bà Vũ Kim Chi - Giám đốc phát triển thị trường của Viện nghiên cứu Mitsubishi cũng nhấn mạnh: "Đây là lúc Việt Nam có thể nghĩ tới việc vừa đào tạo cho nhu cầu trong nước, vừa cung ứng nhân lực ra nước ngoài. Viện nghiên cứu Mitsubishi đề xuất mô hình hợp tác ba bên giữa trường đại học, doanh nghiệp và công ty trung gian đào tạo (staff agency) để rút ngắn khoảng cách giữa đào tạo với nhu cầu tuyển dụng."

Ông Kenneth Tse - Tổng giám đốc Intel Products Việt Nam thì cho rằng để giải bài toán nhân lực, sự phối hợp giữa nhà nước, nhà trường và doanh nghiệp là yếu tố then chốt. Theo ông, làm việc trực tiếp tại dây chuyền sản xuất là cách học tốt nhất và điều này sẽ mang lại kiến thức thực tế. Ông cũng đề xuất xây dựng cơ chế hợp tác mà các bên cùng có lợi để thúc đẩy sự phát triển ngành.

Dù đánh giá Việt Nam có tiềm năng, các chuyên gia đồng thuận rằng thách thức lớn nhất vẫn là tốc độ chuẩn bị. Nhu cầu nhân lực tăng nhanh hơn khả năng đào tạo, trong khi doanh nghiệp cần kỹ sư có thể làm việc ngay trên dây chuyền. Việc mở rộng hợp tác quốc tế, đưa sinh viên vào môi trường sản xuất sớm và chuẩn hóa chương trình đào tạo được xem là các bước đi cấp thiết.

Ông Phạm Bảo Sơn - Phó Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội. (Ảnh: Minh Sơn/Vietnam+)

Ông Phạm Bảo Sơn - Phó Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội khẳng định đại học Quốc gia Hà Nội đã chuẩn bị sẵn sàng từ việc đầu tư vào hạ tầng nghiên cứu, thiết kế các chương trình đào tạo chuyên sâu cho đến triển khai các đề tài trọng điểm với mục tiêu đưa ra sản phẩm cụ thể phục vụ doanh nghiệp và xã hội. Trong đó, Đại học Quốc gia Hà Nội đang triển khai nhiều đề tài nghiên cứu và xây dựng Trung tâm thiết kế, chế tạo, kiểm thử vi mạch quốc gia, phòng thí nghiệm dùng chung tại Hòa Lạc.

Đại học Quốc gia Hà Nội cũng đặt mục tiêu đào tạo 10.000 chuyên gia trong lĩnh vực bán dẫn từ nay đến năm 2030, đồng hành cùng định hướng quốc gia phát triển ngành công nghiệp này./.

(Vietnam+)