Vỡ đập ở Tuy Phong (Lâm Đồng): Thảm họa đã được cảnh báo từ trước

Sau gần 5 ngày xảy ra vụ vỡ đập trong đêm gây lũ quét kinh hoàng, ông Nguyễn Thân, nhà ở Thôn 2, xã Tuy Phong vẫn chưa hết bàng hoàng. Thẫn thờ nhìn làng xóm tan hoang, nhà cửa ruộng vườn nơi bị nước cuốn sâu, xói lở, nơi bị vùi lấp trong đất đá ông chỉ còn biết thở dài. Ông Thân cho biết, đêm xảy ra vụ vỡ đập ông dắt vợ con chạy về phía núi thoát thân. Dù liên tục động viên các thành viên trong gia đình còn người là còn của nhưng bản thân ông giờ cũng chưa biết phải bắt đầu lại từ đâu.

“Nhà thì thiệt hại 3 sào táo với lại 1 mẫu ruộng, 1 mẫu đất. Thiệt hại hết, xói lở hết. Ruộng lở thành sông luôn rồi. Táo thì không còn nữa, không còn gì để thu nhập, giờ là trắng tay rồi... Phải rất lâu nữa mới có thể khắc phục hậu quả mưa lũ”.

Vị trí đập nước bị vỡ trên núi Tân Lai, xã Tuy Phong, tỉnh Lâm Đồng gây ra lũ quét

Trận lũ quét do vỡ đập hồ chứa nước trên núi Tân Lai, xã Tuy Phong, tỉnh Lâm Đồng bất ngờ xảy ra vào đêm 1/11 khiến một cháu bé 13 tuổi tử vong. Cùng với đó, lũ quét khiến 109 hộ dân ở 3 thôn: Tuy Tịnh 1, 2 và Thôn 2 thiệt hại nặng về nhà cửa, ruộng vườn; hơn 100ha đất bị lũ cuốn gây xói lở, vùi lấp; công trình thủy lợi, đường điện bị hư hỏng… Trong đau thương, mất mát, khó khăn chồng chất bất ngờ ập xuống, nhiều người dân xã Tuy Phong, tỉnh Lâm Đồng cho rằng, nguy cơ vỡ hồ chứa nước trên núi gây lũ quét là điều đã được cảnh báo trước.

Ông Trần Thanh Vinh thu gom những trái dừa còn sót lại sau vụ vỡ đập gây lũ quét

Ông Trần Thanh Vinh, nhà ở Thôn 1, có 1,5 sào vườn trồng cây ăn trái cạnh tỉnh lộ ở Thôn 2 bị lũ phá hỏng, cuốn trôi, bức xúc: “Người dân đã phản ánh nhiều năm nay, họ biết đập không đảm bảo an toàn. Một cái đập bằng bê tông cốt thép còn có nguy cơ, huống chi là đập đất. Người dân đã lo và cảnh báo từ trước, nhưng vẫn bị bỏ qua. Bây giờ xảy ra thiệt hại như thế này, chúng tôi cũng không biết phải làm sao”.

Thực tế cho thấy, đã có sự buông lỏng quản lý đối với chủ đầu tư dự án nông nghiệp trên núi Tân Lai là Công ty TNHH Thương mại Trang trại Việt Phong Phú. Lỗ hổng quản lý này đã tạo điều kiện để doanh nghiệp tự ý đắp nhiều hồ đập, tạo thành quả bom nước treo trên khu dân cư. Đáng nói, dù người dân trong xã đã có ý kiến, phản ánh về sự nguy hiểm của những hồ chứa nước này nhưng không được lắng nghe. Chỉ cách vụ vỡ đập gây lũ quét kinh hoàng vào đêm 1/11 hơn 1 tháng, tại dự án này của doanh nghiệp cũng đã từng xảy ra vỡ đập gây thiệt hại hoa màu của người dân nhưng nguy cơ tái diễn đã không được ngăn chặn.

Lũ quét từ vụ vỡ đập hồ chứa trên núi Tân Lai khiến kênh mương thủy lợi và đồng ruộng của người dân bị cuốn trôi, hư hỏng

Có mặt tại xã Tuy Phong sau vỡ đập gây lũ quét, ông Nguyễn Hà Lộc, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Lâm Đồng, khẳng định: “Trên đỉnh có hơn 20 ha mặt nước, sâu nhất từ 5-6 m, dung tích trung bình khoảng 900.000 m3, đủ lớn để được gọi là hồ chứ không phải ao. Dự án được cấp giấy chứng nhận đầu tư từ năm 2017, cũng như giấy phép tháng 6/2025, đều không có hạng mục hồ. Ngoài đập chính, còn nhiều hồ nhỏ khác”.

Xử lý hậu quả lũ quét sau vỡ đập hồ chứa nước trên núi Tân Lai do Công ty TNHH Thương mại Trang trại Việt Phong Phú tự ý đào đắp, UBND tỉnh Lâm Đồng giao Công an tỉnh chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan tổ chức điều tra toàn diện nguyên nhân gây vỡ ao, hồ chứa; kiểm tra tính pháp lý đối với các ao, hồ chứa nước tại dự án và có phương án xử lý theo quy định. Đối với các hồ đập còn lại, tỉnh Lâm Đồng yêu cầu công ty phải bơm tháo cạn nước và phá bỏ toàn bộ nhằm tránh tái diễn sự cố tương tự.

Nhà một hộ dân ở Thôn 2, xã Tuy Phong bị nước lũ bùn đất bủa vây

Dự án Nông nghiệp công nghệ cao mô hình VAC của Công ty TNHH Thương mại Trang trại Việt Phong Phú trên núi Tân Lai, ở xã Tuy Phong, tỉnh Lâm Đồng có tổng diện tích hơn 346ha. Quá trình triển khai thực hiện dự án từ năm 2018 đến nay doanh nghiệp đã đào đắp 6 hồ, đập. Hồ lớn nhất trong số này là hồ bị vỡ đêm 1/11, không có trong chủ trương đầu tư của UBND tỉnh Bình Thuận cũ, không có trong nội dung báo cáo đánh giá tác động môi trường đã được phê duyệt và không thuộc nội dung giấy phép xây dựng do UBND huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận cũ cấp.

Khoa Điềm/VOV-Tây Nguyên