'Vỡ tiến độ' dự án cầu Đuống mới do vướng mặt bằng

Dự án nâng cấp tuyến vận tải thủy sông Đuống (cầu Đuống mới) bị "lỡ hẹn" không thể hoàn thành đưa vào khai thác cuối năm nay theo đúng kế hoạch.

Mới đây, qua rà soát thực tế, Bộ Xây dựng đã quyết định phê duyệt điều chỉnh tiến độ, thời gian hoàn thành dự án được giãn, lùi sang năm 2026.

Mặt bằng “đóng băng”

Hành lang đường thủy số 1 dài 250km bắt đầu từ Quảng Ninh qua sông Đuống tới cảng Việt Trì trên sông Lô đã được tiến hành đầu tư, nâng cấp. Tuy nhiên, trên hành lang này, “điểm nghẽn” chính là cầu Đuống xây dựng từ năm 1902, tĩnh không rất thấp, mùa mưa chỉ còn chưa đầy 3m, khổ thông thuyền nhịp giữa chỉ khoảng 26m, lại kết hợp cả đường bộ và đường sắt (Hà Nội-Đồng Đăng).

Tĩnh không cầu thấp, khổ thông thuyền hẹp của cầu Đuống đã làm tốn kém chi phí vận tải, gia tăng thời gian, đồng thời tiềm ẩn nhiều nguy cơ đâm va, mất an toàn trên hành lang đường thủy quan trọng này.

Phối cảnh cầu đường sắt và cầu đường bộ Đuống mới.

Để tăng năng lực vận tải trên hành lang số 1, tách cầu đường bộ khỏi cầu đường sắt nhằm cải thiện điều kiện giao thông, từng bước hoàn thiện mạng lưới giao thông theo định hướng Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô Hà Nội, Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) đã phê duyệt dự án nâng cấp tuyến vận tải thủy sông Đuống có tổng mức đầu tư gần 1.850 tỷ đồng, giao Ban Quản lý dự án đường sắt làm chủ đầu tư.

Dự án gồm 2 gói thầu xây lắp: cầu đường sắt (XL-CĐ-01) và cầu đường bộ (XL-CĐ-02). Hạng mục cầu đường sắt và đường dẫn dài 1.000m, tim cầu mới cách tim cầu Đuống cũ về phía thượng lưu khoảng 16,5m, trùng vị trí dự kiến đầu tư xây dựng đường sắt đô thị Hà Nội tuyến số 1 Yên Viên-Ngọc Hồi.

Các thiết bị, phương tiện của nhà thầu được huy động ra công trường nhưng chỉ thi công cầm chừng, gây lãng phí lớn.

Cầu đường sắt gồm 6 nhịp dầm thép và dàn thép dài 280m, được xây dựng bảo đảm cho đường sắt đơn khổ lồng 1.000mm và 1.435mm; tốc độ thiết kế 80km/giờ. Khổ giới hạn thông thuyền được phân kỳ đầu tư với tĩnh không 7m, giai đoạn hoàn thiện là 9,5m; tĩnh không đường chui dưới cầu bảo đảm hơn 4,75m. Đường hai đầu cầu đường sắt dài 720m là đường sắt cấp 2 - đường sắt lồng.

Cầu đường bộ và đường dẫn có điểm đầu tại nút giao đầu cầu Đuống cũ trên đường Ngô Gia Tự, thuộc địa phận phường Việt Hưng; điểm cuối tại nút giao giữa đường Hà Huy Tập với đường Phan Đăng Lưu, thuộc địa phận xã Phù Đổng.

Cầu đường bộ dài 382m, quy mô vĩnh cửu bằng bê-tông cốt thép và bê-tông cốt thép dự ứng lực, kết hợp hệ dây văng; phân kỳ xây dựng 1 đơn nguyên theo quy hoạch. Sau khi hoàn thành, cầu Đuống hiện tại sẽ được dỡ bỏ, mở rộng phạm vi cho tàu thuyền qua lại.

Ông Chu Văn Tuân, Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án đường sắt (chủ đầu tư) cho biết, chi phí giải phóng mặt bằng giai đoạn 1 của dự án lên tới gần 652 tỷ đồng bằng nguồn ngân sách nhà nước, phấn đấu hoàn thành toàn bộ dự án vào năm 2025. Theo kế hoạch, quận Long Biên và huyện Gia Lâm sẽ hoàn thành giải phóng, bàn giao mặt bằng cho nhà thầu trong quý IV/2024 (bao gồm cả cưỡng chế nếu có).

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện, một số nội dung bị kéo dài (phê duyệt tiểu dự án chậm 6 tháng, Luật Đất đai mới có hiệu lực từ ngày 1/8/2024,...) dẫn đến tiến độ giải phóng mặt bằng không đáp ứng yêu cầu. Bộ Xây dựng đã nhiều lần có văn bản đề nghị Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội có giải pháp tháo gỡ vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ bàn giao mặt bằng sạch. Tuy nhiên, việc giải phóng mặt bằng phục vụ thi công dự án không thể hoàn thành trước ngày 30/5/2025 theo cam kết ban đầu của thành phố.

Gói thầu XL-CĐ-01 (cầu đường sắt) được khởi công ngày 12/9/2023, đến nay khối lượng hoàn thành hơn 49% giá trị hợp đồng. Nhà thầu đã thi công xong các trụ cầu chính (từ T1 đến T5), 3/6 mố các cầu chui, 7/8 bản sàn giảm tải, 3/6 đoạn tường chắn bê-tông cốt thép, khoảng 80% hạng mục tường chắn có cốt, hoàn thành lắp dựng thử trong xưởng 9 dầm thép, lắp dựng dầm 100m vào vị trí và đắp đất đường sắt tạm phía Gia Lâm.

Các hạng mục còn lại (mố M1, M2 cầu chính và các mố cầu chui còn lại...) chưa triển khai thi công do vướng giải phóng mặt bằng, làm ảnh hưởng tới công tác lao lắp dầm mới.

Gói thầu XL-CĐ-02 (cầu đường bộ) khởi công ngày 5/9/2023, khối lượng hoàn thành đạt 43,7% so với hợp đồng, đã hoàn thành trụ T3; các trụ T4, T5 hoàn thành kết cấu phần dưới, hiện đang triển khai thi công tháp cầu.

Các hạng mục cầu dẫn, đường đầu cầu, đường gom, tuyến nhánh,... bị đình trệ, chưa triển khai thi công được do vướng mắc mặt bằng.

Lùi tiến độ hoàn thành sang năm 2026

Mới đây nhất, ngày 8/10, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội, Dương Đức Tuấn đã chủ trì họp nghe báo cáo tiến độ giải phóng mặt bằng của dự án.

Đồng chí Dương Đức Tuấn đánh giá: Mặc dù Ủy ban nhân dân thành phố có nhiều văn bản chỉ đạo tháo gỡ vướng mắc và yêu cầu quận Long Biên và huyện Gia Lâm (trước đây), phường Việt Hưng và xã Phù Đổng (hiện nay) đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, song tiến độ vẫn rất chậm, tiềm ẩn nguy cơ lãng phí nguồn lực, phải tạm dừng, giãn tiến độ, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư. Điều này cho thấy công tác giải phóng mặt bằng của chính quyền địa phương chưa đạt yêu cầu, cần được tập trung chỉ đạo quyết liệt hơn trong thời gian tới.

Nhà thầu chỉ thi công được các hạng mục ở giữa sông do không phải giải phóng mặt bằng.

“Để thúc đẩy tiến độ dự án, Ủy ban nhân dân thành phố và các địa phương liên quan thống nhất quyết tâm cao, phấn đấu hoàn thành giải phóng mặt bằng trong tháng 12/2025; yêu cầu chính quyền phường Việt Hưng và xã Phù Đổng nâng cao tinh thần trách nhiệm, chủ động, tập trung nguồn lực sớm hoàn thành giải phóng mặt bằng, có phương án, lộ trình cụ thể, rà soát, xác định rõ từng trường hợp vướng mắc, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng cán bộ phụ trách, coi đây là nhiệm vụ trọng tâm trong quý IV này.

Thành phố yêu cầu phường Việt Hưng tập trung thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, thu hồi đất và di dời công trình hạ tầng kỹ thuật, bàn giao toàn bộ mặt bằng cho Ban Quản lý dự án đường sắt trong tháng 12/2025”, Phó Chủ tịch Dương Đức Tuấn nhấn mạnh.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân và Bí thư đảng ủy xã Phù Đổng cũng được yêu cầu thống nhất chỉ đạo trong hệ thống chính trị, vận động nhân dân chấp hành đúng chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, có nghiệp vụ xử lý đối tượng có hành vi không đúng; hoàn thành bàn giao toàn bộ mặt bằng trong tháng 12/2025 theo đúng tiến độ cam kết.

Có thể thấy, đến thời điểm này, thành phố Hà Nội mới hạ quyết tâm phấn đấu bàn giao mặt bằng trong tháng 12, chậm 1 năm so với mục tiêu ban đầu, do đó, Bộ Xây dựng cũng phải điều chỉnh tiến độ hoàn thành, lùi tương ứng 1 năm đối với dự án . Theo đó, thời gian hoàn thành dự án nâng cấp tuyến vận tải thủy sông Đuống được điều chỉnh sang năm 2026 (thời gian thực hiện trước đó từ năm 2022-2025).

“Ban Quản lý dự án đường sắt thực hiện quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của chủ đầu tư trong việc triển khai dự án, tuân thủ quy định pháp luật; quản lý chặt chẽ chất lượng, tiến độ và tổng mức đầu tư, bảo đảm không vượt tổng mức đầu tư đã được phê duyệt, tránh thất thoát, lãng phí; chịu trách nhiệm toàn diện trước pháp luật và Bộ trưởng Xây dựng về công tác quản lý thực hiện dự án theo quy định pháp luật.

Đồng thời, chịu trách nhiệm phối hợp chặt chẽ với các sở, ngành, chính quyền thành phố Hà Nội và các đơn vị liên quan khẩn trương hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng, di dời hạ tầng kỹ thuật, bàn giao mặt bằng sạch cho nhà thầu tổ chức thi công; kịp thời báo cáo Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội các khó khăn, vướng mắc (nếu có) để được xem xét, giải quyết theo thẩm quyền", Thứ trưởng Xây dựng Nguyễn Danh Huy yêu cầu.

Dự án bị "vỡ" tiến độ, lùi thời gian hoàn thành 1 năm để lại nhiều hệ lụy xấu, tiềm ẩn nguy cơ đội vốn và thất thoát tài sản Nhà nước.

Lãnh đạo Bộ Xây dựng cũng yêu cầu cơ quan này phải lập kế hoạch và tiến độ thi công tổng thể, chi tiết, phù hợp với tiến độ giải phóng mặt bằng của địa phương và kế hoạch vốn được cấp có thẩm quyền chấp thuận, bảo đảm tiến độ cam kết, sớm hoàn thành dự án đưa vào khai thác, phát huy hiệu quả đầu tư. Căn cứ tình hình thực tế và điều khoản hợp đồng đã ký, Ban Quản lý dự án đường sắt cần xử lý các nội dung liên quan theo quy định; hoàn thiện thủ tục cần thiết để triển khai, bảo đảm mục tiêu, hiệu quả đầu tư và thời gian thực hiện dự án được duyệt.

QUANG HƯNG