Vụ nổ sao lùn đỏ với sức hủy diệt gấp hàng vạn lần bão Mặt Trời

Các nhà khoa học đã có phát hiện mang tính đột phá về một vụ bùng nổ vật chất từ một ngôi sao bên ngoài Hệ Mặt Trời với khả năng gây ra các hiện tượng tương tự bão Mặt Trời nhưng với sức hủy diệt tàn khốc hơn hàng vạn lần, đài CNN hôm 16-11 đưa tin.

Nghiên cứu do PGS. TS Joe Callingham thuộc Viện Thiên văn học Anton Pannekoek (Đại học Amsterdam, Hà Lan) dẫn đầu. Ngôi sao lùn đỏ có tên StKM 1-1262 đã phun ra các luồng vật chất mạnh tới mức có thể cuốn bay bầu khí quyển của các hành tinh xoay quanh nó.

Vụ nổ này kéo dài chỉ khoảng 1 phút, được mạng lưới kính thiên văn LOFAR ở châu Âu ghi nhận hôm 16-5-2016. Kết quả nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature hôm 12-11-2025.

Nhóm nghiên cứu lưu ý rằng vụ nổ trên ngôi sao lùn đỏ StKM 1-1262 phóng ra các loạt sóng với tốc độ kinh hoàng 2.400 km/giây, vô cùng hiếm gặp trong các vụ phun trào vật chất tương tự trên Mặt Trời (tỉ lệ 1/2.000).

Ảnh minh họa vụ nổ vật chất tương tự "bão Mặt Trời" được phát hiện trên ngôi sao lùn đỏ StKM 1-1262. Ảnh: CNN/ESA/J. Callingham và cộng sự

Nhà nghiên cứu Cyril Tasse đến từ Đài quan sát Paris (Pháp) – đồng tác giả nghiên cứu – nhấn mạnh rằng “ngôi sao này hoạt động như một thùng plasma sôi sục và bị từ hóa cực mạnh”, tạo ra “vụ nổ mạnh hơn từ 10.000 đến 100.000 lần so với vụ nổ mạnh nhất mà Mặt Trời có thể tạo ra”.

Việc phát hiện ra vụ nổ trên ngôi sao này có ý nghĩa khoa học rất quan trọng, giúp các nhà thiên văn học có thêm cơ sở để xác định liệu có hành tinh nào ngoài Hệ Mặt Trời có khả năng tồn tại sự sống hay không.

Các vụ bùng nổ vật chất từ các ngôi sao như Mặt Trời được gọi là hiện tượng phun trào nhật hoa (CME), tạo ra các loạt sóng vô tuyến cực mạnh, vượt xa bầu khí quyển của ngôi sao đó.

Trên Trái Đất, CME từ Mặt Trời tạo ra hiện có thể gây ra các hiện tượng cực quang và bão điện từ (được gọi là bão Mặt Trời) gây nhiễu hệ thống định vị, sóng radio, mạng lưới điện dưới mặt đất và hệ thống vệ tinh trên quỹ đạo.

PGS. TS Callingham lưu ý rằng phát hiện CME từ các ngôi sao bên ngoài Hệ Mặt Trời là công việc khó khăn vì chúng ở quá xa để quan sát trực tiếp hiện tượng này.

Sao lùn đỏ StKM 1-1262 là trường hợp đầu tiên các nhà khoa học có thể ghi nhận rõ ràng quá trình CME bên ngoài Hệ Mặt Trời. Trước đó, CME từ các ngôi sao khác không phải Mặt Trời chỉ được xác định qua dấu hiệu là các dòng plasma bắt đầu được bắn ra trong giai đoạn đầu của vụ nổ.

Ông Callingham cho biết các ngôi sao lùn đỏ duy trì từ trường mạnh hơn từ trường của Mặt Trời, có thể gấp tới 1.000 lần. Riêng StKM 1-1262 có khối lượng bằng một nửa nhưng quay nhanh gấp 20 lần, tạo ra từ trường mạnh hơn 300 lần Mặt Trời.

Một số bằng chứng khoa học ủng hộ nhận định rằng có ít nhất một hành tinh xoay quanh StKM 1-1262. Tuy nhiên, khả năng hành tinh quanh một ngôi sao có duy trì sự sống hay không còn phụ thuộc vào từ trường của chính hành tinh đó. Do đó, vẫn cần thêm nhiều nghiên cứu để xác nhận khả năng có sự sống quanh ngôi sao lùn đỏ này.

HOÀN ĐỨC