Vụ Vingroup khởi kiện 68 đối tượng: Có thể làm gì với tổ chức, cá nhân ở nước ngoài?

Cơ quan nào thụ lý, luật pháp nước nào được áp dụng luật?

Việc tố cáo, khởi kiện các tổ chức, cá nhân này có thể được thực hiện theo pháp luật Việt Nam, tại các cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam hoặc cũng có thể tại nước ngoài theo pháp luật của các quốc gia có liên quan.

Tùy theo mục đích, tính chất và mức độ vi phạm của hành vi và chiến lược pháp lý cụ thể của mình, nguyên đơn có thể cân nhắc lựa chọn con đường khởi kiện dân sự hoặc tố giác về hành vi vi phạm pháp luật hình sự để đạt được mục đích là buộc các chủ thể đó phải chấm dứt hành vi vi phạm, cải chính công khai, khắc phục hậu quả, bồi thường thiệt hại phát sinh hoặc phải chịu thêm những chế tài hình sự nghiêm khắc hơn nhằm tăng cường khả năng răn đe và phòng ngừa việc tái diễn những hành vi tương tự trong tương lai.

Trong trường hợp muốn sử lý bằng con đường hình sự, Vingroup có thể tố giác về hành vi vi phạm tới các cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam. Các cơ quan tiến hành tố tụng của Việt Nam sẽ tiếp nhận thông tin tố giác và điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật Việt Nam. Theo Bộ luật hình sự 2015 (sửa đổi năm 2017), việc xử lý đối với các vụ án hình sự có yếu tố nước ngoài được thực hiện như sau:

Tội phạm xảy ra trên lãnh thổ Việt Nam sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo pháp luật Việt Nam, không phụ thuộc vào quốc tịch của người phạm tội. Điều này có nghĩa là bất kỳ hành vi phạm tội nào xảy ra trên lãnh thổ Việt Nam, dù là do người Việt Nam, pháp nhân thương mại Việt Nam hay người nước ngoài, pháp nhân thương mại nước ngoài, người không có quốc tịch cư trú tại Việt Nam thực hiện, đều thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án Việt Nam và áp dụng pháp luật hình sự Việt Nam.

Đối với người nước ngoài, pháp nhân thương mại nước ngoài thuộc đối tượng được hưởng quyền miễn trừ ngoại giao hoặc lãnh sự theo pháp luật Việt Nam, theo điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên hoặc theo tập quán quốc tế, thì vấn đề trách nhiệm hình sự của họ được giải quyết theo quy định của điều ước quốc tế hoặc theo tập quán quốc tế; trường hợp điều ước quốc tế không quy định hoặc không có tập quán quốc tế thì trách nhiệm hình sự của họ được giải quyết bằng con đường ngoại giao trên cơ sở nguyên tắc có đi, có lại.

Công dân Việt Nam, pháp nhân thương mại Việt Nam phạm tội ở nước ngoài có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự tại Việt Nam theo quy định của pháp luật Việt Nam (tuy nhiên, nếu người đó đã bị truy cứu trách nhiệm hình sự ở nước ngoài thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự).

Người nước ngoài, pháp nhân thương mại nước ngoài phạm tội ở ngoài lãnh thổ Việt Nam cũng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật Việt Nam trong trường hợp hành vi phạm tội xâm hại quyền, lợi ích hợp pháp của công dân Việt Nam hoặc xâm hại lợi ích của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam hoặc theo quy định của điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên. Cũng cần lưu ý rằng, xuất phát từ vấn đề chủ quyền quốc gia, các quốc gia nơi hành vi phạm tội diễn ra hoặc người thực hiện hành vi phạm tội mang quốc tịch thường giành quyền xử lý vụ việc theo pháp luật của quốc gia mình.

Tuy nhiên, do những cá nhân, tổ chức này hiện đang cư trú ở nước ngoài, nên việc điều tra, xử lý họ theo pháp luật Việt Nam của các cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam sẽ gặp rất nhiều khó khăn và hoàn toàn phụ thuộc vào các hoạt động hỗ trợ tư pháp.

Nếu giữa Việt Nam và quốc gia đó đã ký kết hiệp định tương trợ tư pháp thì các cơ quan thực thi pháp luật nước bạn có thể hỗ trợ các các cơ quan Việt Nam trong việc thu thập chứng cứ, bắt giữ, dẫn độ… theo các nội dung của thỏa tuận đã ký. Nếu Việt Nam và nước bạn chưa có hiệp định tương trợ tư pháp, hai bên sẽ phải đàm phán về từng vụ việc cụ thể trên nguyên tắc có đi có lại.

Vingroup cũng có thể tố cáo hành vi vi phạm pháp luật của các tổ chức, cá nhân tới các cơ quan có thẩm quyền của quốc gia mà tại đó hành vi vi phạm diễn ra hoặc quốc gia mà tổ chức, cá nhân đó có quốc tịch. Tuy nhiên, khả năng các quốc gia này xử lý hành vi vi phạm bằng biện pháp hình sự là rất thấp vì sự khác biệt trong chính sách hình sự và các quy định pháp luật cụ thể của mỗi quốc gia. Một hành vi được xem là tội phạm tại quốc gia này nhưng chưa chắc đã bị xem là phạm tội tại quốc gia khác.

Như vậy, trong trường hợp tổ chức, cá nhân thực hiện hành vi vi phạm ở nước ngoài và cũng không mang quốc tịch Việt Nam, việc Vingroup khởi kiện dân sự tại Tòa án của các quốc gia đó để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình và yêu cầu bồi thường thiệt hại (nếu có) sẽ là giải pháp khả thi hơn. Trong trường hợp này, cơ quan tài phán và luật áp dụng để giải quyết vụ việc sẽ là của quốc gia đó.

Nếu Vingroup thắng kiện, việc thực thi bản án tại quốc gia mà các bị đơn cư trú và có tài sản sẽ thuận lợi hơn rất nhiều. Bản án của tòa án nước ngoài nếu muốn được thực hiện tại Việt Nam sẽ phải thông qua thủ tục công nhận và cho thi hành bản án nước ngoài (theo Bộ luật Tố tụng Dân sự Việt Nam và các hiệp định song phương/multilateral).

Ảnh minh họa

Kết hợp thực hiện ngoại giao và hành chính

Theo Vingroup, bên cạnh việc khởi kiện các cá nhân tập thể ở nước ngoài, tập đoàn này cũng sẽ gửi thông báo đến đại sứ quán nước ngoài tại Việt Nam và đại sứ quán Việt Nam tại các nước có công dân là "chủ tài khoản vi phạm" đang cư trú.

Động thái này có thể hiểu là những thông báo chính thức, đặt vụ việc trong khuôn khổ quan hệ quốc tế, không chỉ dừng ở tranh chấp cá nhân–doanh nghiệp. Thông báo này cũng công khai khu biệt những mâu thuẫn tranh chấp trong phạm vi hoạt động của doanh nghiệp, không liên quan đến những lĩnh vực khác như chính trị, ngoại giao cũng như mối quan hệ của Việt Nam và các nước có công dân vi phạm.

Bên cạnh đó động thái này tạo áp lực ngoại giao, khi đại sứ quán nhận thông báo, họ có trách nhiệm báo cáo về chính phủ sở tại. Điều này giúp vụ việc được theo dõi ở mức quốc gia.

Ngoài ra động thái này cũng là thông điệp doanh nghiệp muốn chứng minh rằng mình minh bạch, sử dụng kênh chính thống, không chỉ đơn thuần là "đi kiện để bịt miệng ai đó".

Với các Đại sứ quán nước ngoài tại Việt Nam, khi nhận thông báo để biết công dân của họ bị cáo buộc vi phạm pháp luật Việt Nam hoặc gây thiệt hại đến doanh nghiệp Việt Nam. Họ có thể khuyến cáo công dân, hoặc chuẩn bị hỗ trợ pháp lý nếu vụ kiện xảy ra.

Với các Đại sứ quán Việt Nam ở nước ngoài, khi nhận thông báo họ sẽ bảo vệ quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp VN khi công dân/cá nhân ở nước sở tại có hành vi xâm phạm. Đây cũng là cách tạo cơ sở cho hợp tác quốc tế (tương trợ tư pháp, chia sẻ thông tin).

* Như PNVN đã đưa tin, ngày 8/9, ông Nguyễn Việt Quang, Phó Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc tập đoàn Vingroup, cho hay 68 tổ chức, cá nhân trên là chủ tài khoản của các trang thông tin hoặc trang cá nhân "có hành vi xuyên tạc, thông tin sai sự thật" về Chủ tịch Vingroup Phạm Nhật Vượng và một số lãnh đạo cao cấp của tập đoàn trên các nền tảng mạng xã hội như TikTok, Facebook, YouTube...

Vingroup cho biết đã lập vi bằng về các hành vi trên, khởi kiện dân sự hoặc trình báo cơ quan có thẩm quyền theo quy trình pháp luật tại Việt Nam. Tập đoàn cũng đang làm việc với luật sư quốc tế để khởi kiện theo quy định pháp luật của quốc gia liên quan. Vingroup sẽ gửi thông báo đến đại sứ quán nước ngoài tại Việt Nam và đại sứ quán Việt Nam tại các nước có công dân là "chủ tài khoản vi phạm" đang cư trú.

Tú Trần