Vụ xe tải lao vào chợ Quảng Trị: Lời cảnh tỉnh về an toàn phanh

Tai nạn giao thông đặc biệt nghiêm trọng tại Quảng Trị, Thủ tướng chỉ đạo khẩn trương khắc phục hậu quả

Vụ tai nạn xe tải lao vào chợ Tân Long (huyện Hướng Hóa, Quảng Trị) ngày 17.9 khiến 3 người tử vong và nhiều người bị thương đã để lại nỗi đau lớn cho gia đình nạn nhân và là lời cảnh tỉnh mạnh mẽ về nguy cơ mất phanh, mất lái trên đường. Theo khai báo ban đầu, tài xế cho biết chiếc xe đã “bất ngờ mất phanh” trước khi lao vào khu chợ. Sự việc này đặt ra câu hỏi: vì sao xe tải dễ gặp sự cố mất phanh, mất lái và tài xế cần xử lý thế nào trong tình huống nguy cấp?

Hiện trường vụ xe tải mất lái lao vào chợ.

Nguyên nhân thường dẫn đến mất phanh, mất lái

Xe tải là phương tiện nặng, di chuyển nhiều trên các tuyến đường dốc, dài, và thường chở tải trọng lớn. Những yếu tố này khiến hệ thống phanh phải hoạt động ở cường độ cao. Có nhiều nguyên nhân phổ biến dẫn tới mất phanh:

Phanh quá nhiệt (brake fade): Khi xe phanh liên tục trên dốc dài hoặc tải nặng, má phanh và đĩa/tang trống bị nóng quá mức, lực ma sát giảm, khiến hiệu quả phanh suy giảm đáng kể.

Hỏng hệ thống thủy lực hoặc khí nén: Với xe phanh dầu, rò rỉ hoặc mất áp suất dầu khiến bàn đạp phanh “rơ”; với xe phanh hơi, sự cố máy nén khí hoặc van hỏng làm mất áp lực, phanh không còn hiệu lực.

Lỗi cơ khí: Má phanh, đĩa, tang trống bị mòn, nứt hoặc lắp sai, hỏng van phân phối lực hoặc trợ lực phanh.

Quá tải, phân bổ hàng hóa sai: Tăng quán tính xe, kéo dài quãng đường phanh, gây áp lực vượt ngưỡng cho hệ thống.

Bảo dưỡng kém: Không thay dầu phanh định kỳ, ống dẫn cũ nứt, hệ thống khí nén không được kiểm tra.

Yếu tố đường sá và hành vi lái: Mặt đường trơn, dốc gắt, hoặc tài xế chạy quá tốc độ, đánh lái gấp dễ dẫn đến tình trạng vừa mất phanh vừa mất lái.

Trong vụ tai nạn ở Quảng Trị, chiếc xe được cho là vừa mất phanh vừa đánh lái để tránh va chạm, nhưng với tốc độ lớn, chiếc xe không thể kiểm soát và lao thẳng vào khu chợ đông người.

Cách xử lý khi xe tải mất phanh

Khi mất phanh, tài xế chỉ có vài giây để phản ứng. Giữ bình tĩnh và thực hiện đúng thao tác có thể cứu sống cả bản thân và người khác:

Giữ bình tĩnh, đánh giá tình huống: Nếu bàn đạp phanh xuống sâu và không phản hồi, xác định ngay xe đã mất phanh hoàn toàn hay chỉ giảm lực.

Dùng phanh động cơ: Về số thấp để tận dụng lực hãm từ động cơ. Không được về số mo vì sẽ mất hoàn toàn lực hãm này.

Nhấp phanh liên tục (nếu xe phanh dầu): Có thể tạo áp lực tạm thời nếu hệ thống bị rò rỉ nhẹ.

Kéo phanh tay khẩn cấp: Kéo từ từ để tránh khóa bánh, phối hợp cùng phanh động cơ nhằm giảm tốc an toàn.

Tìm chướng ngại an toàn: Hướng xe vào bãi đất trống, lề đường nhiều ma sát hoặc escape ramp (nếu có) để hãm tốc.

Báo hiệu khẩn cấp: Bật đèn, bấm còi liên tục để cảnh báo cho người đi đường, tránh gây thương vong hàng loạt.

Điều quan trọng là tài xế cần được huấn luyện kỹ năng xử lý khẩn cấp này, thay vì chỉ lái theo thói quen.

Phòng ngừa mất phanh, mất lái

Để tránh những thảm kịch tương tự, các biện pháp phòng ngừa cần được thực hiện nghiêm túc:

Bảo dưỡng định kỳ: Kiểm tra phanh, dầu, má, tang trống, hệ thống khí nén, thay thế linh kiện đúng hạn.

Đào tạo kỹ năng lái: Huấn luyện tài xế sử dụng phanh động cơ, phanh tay khẩn cấp và cách tìm đường thoát hiểm.

Không chở quá tải: Tuân thủ trọng tải và phân bổ hàng hóa hợp lý.

Tuân thủ tốc độ, biển báo: Đặc biệt ở đường dốc dài, gần khu dân cư.

Hạ tầng an toàn: Xây dựng escape ramp ở các tuyến đèo dốc, làm dải phân cách, rào chắn bảo vệ khu dân cư, di dời chợ hoặc trường học sát quốc lộ ra khu vực an toàn hơn.

Bài học từ vụ tai nạn tại chợ Tân Long (Quảng Trị)

Sự cố tại chợ Tân Long cho thấy rõ nhiều vấn đề: xe tải có thể gặp sự cố kỹ thuật bất cứ lúc nào, trong khi hạ tầng ven quốc lộ chưa đủ an toàn cho người dân. Chợ họp ngay bên quốc lộ, không có rào chắn bảo vệ, khiến hàng chục người bị cuốn vào vụ tai nạn.

Không chỉ trách nhiệm của tài xế, an toàn giao thông cần sự phối hợp từ nhiều bên: lái xe và chủ doanh nghiệp phải bảo dưỡng xe đúng chuẩn, chính quyền cần rà soát quy hoạch chợ, trường học sát đường lớn, còn cơ quan quản lý hạ tầng phải bổ sung biện pháp an toàn.

Mất phanh là tình huống cực kỳ nguy hiểm nhưng không phải “vô phương cứu chữa”. Nếu lái xe được đào tạo kỹ năng ứng phó, phương tiện được bảo dưỡng nghiêm ngặt và hạ tầng có giải pháp giảm thiểu rủi ro, hậu quả sẽ không còn thảm khốc như vụ tai nạn ở Quảng Trị. Đó là bài học đắt giá để tất cả chúng ta cùng chung tay vì sự an toàn trên mọi cung đường.

HÙNG NGUYỄN