Vượt 'ranh' khi đòi nợ, hậu quả chờ sẵn

Vừa qua, Công an TP HCM đã khởi tố, ra lệnh bắt để tạm giam Hồ Thành Được (biệt danh là Được Đất Bắc, SN 1991, quê Đồng Tháp) cùng 19 người khác về tội "Cưỡng đoạt tài sản". Hiện nay, Công an TP HCM tiếp tục điều tra mở rộng vụ án, khẩn trương làm rõ 478 hợp đồng mua bán nợ đã thu giữ.

Lời cảnh báo nghiêm khắc

Về mặt pháp lý, mua bán nợ là giao dịch hợp pháp nếu tuân thủ đúng quy định của Bộ Luật Dân sự, Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư.

Về hoạt động chuyển nhượng nợ, pháp luật cho phép chủ nợ cá nhân bán khoản nợ hợp pháp (có hợp đồng, biên nhận hoặc bản án) cho tổ chức khác. Tuy nhiên, giao dịch này chịu sự ràng buộc chặt chẽ về quy trình thông báo. Theo khoản 2 điều 17 Thông tư số 09/2015/TT-NHNN, bên bán nợ có nghĩa vụ thông báo bằng văn bản cho bên nợ về việc bán nợ chậm nhất 5 ngày làm việc kể từ ngày ký kết hợp đồng. Trong một số trường hợp, việc thông báo phải thực hiện trước khi ký kết. Thời điểm thông báo này mang tính quyết định hiệu lực thực tế của hợp đồng mua bán nợ.

Khi tiếp nhận khoản nợ, công ty mua nợ không chỉ "mua quyền đòi tiền" mà còn nhận toàn bộ trách nhiệm pháp lý liên quan. Do đó, doanh nghiệp buộc phải thẩm định kỹ tính hợp pháp của khoản nợ, bảo đảm không phát sinh từ tín dụng đen hay cờ bạc, đồng thời đánh giá đúng tình trạng pháp lý của con nợ. Hợp đồng chuyển nhượng phải được lập thành văn bản với đầy đủ các điều khoản về giá, phương thức thanh toán và cam kết của các bên.

Tuy nhiên, thực tế đã xuất hiện tình trạng lợi dụng danh nghĩa này để cho vay nặng lãi, cưỡng đoạt tài sản. Núp bóng doanh nghiệp, các đối tượng tự xưng "chủ nợ hợp pháp" thường xuyên khủng bố tinh thần, bôi nhọ danh dự người vay và gia đình.

Điển hình, vụ việc Công an TP HCM bắt giữ Hồ Thành Được cùng 19 người khác cho thấy việc cơ quan chức năng mạnh tay xử lý các biến tướng này là cần thiết để lập lại trật tự xã hội, đồng thời là lời cảnh báo nghiêm khắc đối với các doanh nghiệp, cá nhân khi tham gia thị trường mua bán nợ.

Hồ Thành Được (thứ 2 từ trái qua) cùng đồng phạmẢnh: HẠNH NGUYÊN

Nghiêm cấm mọi hình thức đe dọa, gây áp lực

Về bản chất, hành vi tập trung đông người hoặc thuê nhóm người đến nơi ở, nơi làm việc, cơ sở kinh doanh để gây áp lực buộc trả nợ là trái pháp luật. Dù mục đích là thu hồi khoản nợ có thật, hành vi này vẫn vi phạm các quy định về an ninh trật tự, danh dự và quyền con người.

Công ty mua bán nợ phải chịu hoàn toàn trách nhiệm nếu để nhân viên hoặc bên thứ ba thực hiện hành vi trên. Tùy mức độ vi phạm, doanh nghiệp có thể bị xử phạt hành chính, thu hồi giấy phép hoặc người quản lý bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Cụ thể, đối với hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc các biện pháp trái luật khác để đòi nợ, mức phạt tiền từ 20 - 40 triệu đồng. Nghiêm trọng hơn, người thực hiện có thể bị truy cứu các tội danh như "Cưỡng đoạt tài sản" hoặc "Gây rối trật tự công cộng".

Quan trọng nhất, quá trình thu hồi nợ chỉ được thực hiện bằng các biện pháp hòa bình như thương lượng, hòa giải hoặc khởi kiện ra tòa. Pháp luật nghiêm cấm mọi hình thức đe dọa, gây áp lực. Doanh nghiệp cũng cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về kế toán, thuế và lưu trữ hồ sơ để chứng minh tính hợp pháp của quyền đòi nợ khi có tranh chấp phát sinh.

Luật sư MAI THANH BÌNH (Công ty Luật TNHH Mai Thanh Bình)