Xây dựng cấp xã thực sự trở thành một 'pháo đài' vững chắc, đủ năng lực tự ứng phó

Chiều 24/7, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo phòng thủ dân sự quốc gia, chủ trì Phiên họp lần thứ nhất của Ban Chỉ đạo về công tác phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn năm 2025.

Theo các báo cáo, Ban Chỉ đạo Trung ương phòng chống thiên tai, Ủy ban Quốc gia tìm kiếm cứu nạn trước đây, nay là Ban Chỉ đạo phòng thủ dân sự quốc gia và ban chỉ huy các cấp đã phát huy vai trò trung tâm, quán triệt sâu sắc phương châm hành động: "Chủ động, quyết liệt, phòng ngừa, ứng phó ở mức cao nhất, sẵn sàng ứng phó với các tình huống xấu nhất". Phương châm "bốn tại chỗ" đã được phát huy hiệu quả, đặc biệt là khơi dậy được sự chủ động của người dân và vai trò trung tâm của chính quyền cơ sở; huy động sức mạnh tổng lực, góp phần giảm thiểu những thiệt hại nặng nề hơn có thể xảy ra.

Thủ tướng nêu rõ, Chủ tịch UBND các tỉnh, TP và các xã, phường, đặc khu phải là một "tư lệnh chỉ huy" về phòng thủ dân sự trên địa bàn.

Hàng trăm nghìn lượt cán bộ, chiến sĩ - lực lượng nòng cốt, xung kích, "chiến đấu trong thời bình" được huy động, không quản ngại hiểm nguy, có mặt ở những nơi khó khăn nhất, nguy hiểm nhất , để di dời dân, đảm bảo an ninh trật tự và tham gia cứu nạn, cứu hộ.

Tại phiên họp, Ban Chỉ đạo phòng thủ dân sự quốc gia dành thời gian trao đổi trực tiếp với điểm cầu các xã, đặc khu tại các tỉnh, thành phố Nghệ An, Ninh Bình, Hải Phòng - là địa bàn trọng điểm bị ảnh hưởng bởi bão số 3 về tình hình bão lũ và công tác khắc phục hậu quả, nhất là việc đảm bảo thông tin liên lạc, giao thông, phòng, chống dịch bệnh, cung cấp lương thực, thực phẩm, ổn định đời sống, sản xuất của người dân.

Phiên họp được kết nối trực tuyến từ trụ sở Chính phủ tới 34 tỉnh, TP trực thuộc Trung ương, 3.321 xã, phường, đặc khu trên cả nước.

Tại phiên họp, lãnh đạo xã Mường Xén, tỉnh Nghệ An cho biết, từ tối 21/7, mưa lớn trên địa bàn, nước sông Nậm Mộ dâng nhanh, tràn vào các khu vực dân cư ven sông ở thị trấn Mường Xén. Nhiều nơi ngập sâu từ 1-4 m, buộc người dân phải di dời khẩn cấp. Có khoảng 10-20 bản tại xã Mường Xén bị ngập từ 1 đến 3,5 m. Một số tuyến đường bị sạt lở gây cô lập hoàn toàn; toàn bộ địa bàn xã Mường Xén bị chia cắt, mất điện, mất sóng điện thoại; mất nước sinh hoạt tại nhiều khu vực. Đến nay, nước đã rút, nhưng nhiều tuyến đường vẫn còn ngập trong bùn đất, có đoạn lớp bùn cao tới hơn 3 m.

Về công tác ứng phó, ngay trong đêm 21/7 và sáng 22/7, các lực lượng, chính quyền xã đã di dời hàng trăm hộ dân ở vùng nguy hiểm. Đặc biệt trong đêm 21/7, lực lượng chức năng đã kịp thời giải cứu 3 hộ gia đình với 9 người bị mắc kẹt trên mái nhà giữa dòng nước chảy xiết tại khối 5 và khối 3.

Phát biểu kết luận phiên họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, các báo cáo, ý kiến đã cho thấy bức tranh tổng thể về hoạt động phòng thủ dân sự nói chung và công tác phòng chống thiên tai, tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn nói riêng.

Thủ tướng nhấn mạnh, cường độ, tần suất và tác hại của thiên tai ngày càng nặng nề, vượt qua mọi kỷ lục. Tại Việt Nam, năm 2024 và 7 tháng đầu năm 2025 là một giai đoạn hết sức cam go. Toàn quốc đã xảy ra hơn 10.200 sự cố, thiên tai, làm 1.389 người chết, 398 người mất tích và thiệt hại vật chất vô cùng lớn. Trong đó, bão Yagi năm 2024 mạnh nhất trong 70 năm trên đất liền, cùng trận "đại hồng thủy" lịch sử sau đó đã tàn phá nặng nề 26 tỉnh thành phía Bắc; cướp đi sinh mạng của 345 đồng bào ta và gây thiệt hại kinh tế gần 85 nghìn tỷ đồng…

Theo Thủ tướng, hoạt động phòng thủ dân sự phải tuân thủ 3 nguyên tắc cơ bản: Phòng ngừa phải từ sớm, từ xa, từ khi chưa xảy ra sự cố; ứng phó phải bình tĩnh, sáng suốt, kịp thời, phù hợp, an toàn, hiệu quả; khắc phục phải chung tay, cơ bản, toàn dân, toàn diện, toàn phần.

Biểu dương các lực lượng tuyến đầu, nhất là lực lượng quân đội, công an và người dân là trung tâm, chủ thể của phòng thủ dân sự, Thủ tướng cho biết, Chính phủ đã huy động 5.530 tỷ đồng từ nguồn dự phòng ngân sách Trung ương năm 2024 để hỗ trợ các địa phương; xuất cấp 1.052 tấn gạo, 629 tấn hạt giống các loại và 90 nghìn lít hóa chất khử trùng từ dự trữ quốc gia. Các địa phương cũng nỗ lực rất lớn trong việc khắc phục hậu quả thiên tai.

Mưa lũ tại xã Mường Xén, Nghệ An khiến khoảng 10-20 bản bị ngập từ 1 đến 3,5m. Ảnh: Đức Hùng

Thủ tướng Chính phủ cũng chỉ rõ những những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân, cũng như kinh nghiệm trong công tác dự báo, ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai. Thủ tướng Chính phủ cho biết, theo dự báo, diễn biến thiên tai năm 2025 là hết sức phức tạp; công tác phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn năm 2025 và những năm tiếp theo đặt ra các yêu cầu nhiệm vụ hết sức cấp bách và toàn diện.

Thủ tướng cho rằng, nhiệm vụ này đòi hỏi một cuộc cách mạng thực sự. Trong đó, phải thay đổi tư duy, chuyển từ bị động ứng phó sang chủ động phòng ngừa, lấy quản lý rủi ro thiên tai làm trọng tâm trong mọi quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội; hoạt thiện thể chế; tạo đột phá về năng lực. Đặc biệt, củng cố toàn diện từ cơ sở, xây dựng cấp xã thực sự trở thành một “pháo đài” vững chắc, đủ năng lực tự ứng phó hiệu quả theo phương châm "4 tại chỗ".

Thời gian tới, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu Bộ Quốc phòng chỉ đạo các lực lượng duy trì nghiêm công tác ứng trực phòng thủ dân sự các cấp, không để bị động bất ngờ trước mọi tình huống xảy ra; phối hợp tuyên truyền về phòng thủ dân sự; triển khai hệ thống Tổng đài 112 phục vụ cho tiếp nhận, xử lý thông tin về sự cố, thảm họa đảm bảo thông suốt, không bị gián đoạn…

Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương liên quan ứng phó thảm họa cháy lớn ở các khu đô thị, khu công nghiệp, khu dân cư; phối hợp tổ chức lực lượng, phương tiện sẵn sàng ứng phó sự cố, thảm họa theo quy định; nghiên cứu âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, chống đối lợi dụng sự cố, thảm họa để kích động chống phá.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương thực hiện các biện pháp giảm nhẹ hậu quả thảm họa thiên tai theo quy định của pháp luật về phòng, chống thiên tai; cứu trợ đột xuất các đối tượng bị ảnh hưởng do sự cố, thiên tai, thảm họa; chủ trì công tác dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn; thực hiện nhiệm vụ theo quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực các sông; chỉ đạo, tổ chức xây dựng tài liệu, hướng dẫn, tập huấn, phổ biến, thông tin truyền thông qua nền tảng mạng xã hội, nâng cao nhận thức cộng đồng về phòng, chống thiên tai, phòng thủ dân sự…

Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Y tế chịu trách nhiệm công bố, thông tin về tình hình dịch bệnh, mức độ ảnh hưởng và biện pháp phòng, chống dịch bệnh. Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp lập Quỹ Phòng thủ dân sự, cân đối, ngân sách bố trí cho các dự án đầu tư phát triển thuộc lĩnh vực phòng thủ dân sự. Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với bộ, cơ quan, đơn vị liên quan có giải pháp hiệu quả tăng cường ứng dụng khoa học, công nghệ trong phòng thủ dân sự…

Thủ tướng Chính phủ chỉ rõ, chính quyền xã, phường, thị trấn, đặc khu là “pháo đài”, là tuyến đầu quyết định thành bại. Do đó, cấp xã phải xây dựng lực lượng xung kích tại chỗ; lập phương án sơ tán "rõ đến từng nóc nhà”; truyền tin cảnh báo sớm nhất, dễ hiểu nhất để người dân chủ động, phòng, chống, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai; chủ động hậu cần tại chỗ; tổ chức tuần tra, canh gác và cưỡng chế khi cần thiết…

T.Linh