Xây dựng đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số trong thời kỳ mới - Kỳ cuối: Tháo gỡ những 'lực cản' để phát triển
Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng hiện nay, việc xây dựng đội ngũ cán bộ là người dân tộc thiểu số (DTTS) không chỉ đòi hỏi sự cân đối, hài hòa về cơ cấu, mà còn yêu cầu nâng cao chất lượng chuyên môn, nghiệp vụ, năng lực thực thi công vụ. Đây là yếu tố then chốt đảm bảo đội ngũ cán bộ người DTTS thực sự đáp ứng yêu cầu công việc trong thời kỳ mới, đóng góp hiệu quả vào sự phát triển bền vững của tỉnh.
Vẫn còn khó khăn trong tuyển dụng, tạo nguồn kế cận
Tỉnh Khánh Hòa (cũ) có 885/24.908 cán bộ, công chức, viên chức (CB-CC-VC) người DTTS (chiếm 3,55%); tỉnh Ninh Thuận (cũ) có 2.973/14.216 CB-CC-VC người DTTS (chiếm 20,91%). Theo lãnh đạo Sở Nội vụ, tỷ lệ các cơ quan, đơn vị khối Nhà nước có cán bộ lãnh đạo, quản lý người DTTS còn thấp, không đồng đều giữa các cơ quan, đơn vị, nhiều cơ quan không có CB-CC-VC DTTS; nguồn kế cận cán bộ là người DTTS gặp nhiều khó khăn. Kết quả tuyển dụng gần nhất (kỳ tuyển dụng công chức tỉnh Khánh Hòa năm 2023) thông qua hình thức xét tuyển đối với 20 trường hợp xét tuyển vào các cơ quan thuộc địa bàn huyện Khánh Sơn (cũ), huyện Khánh Vĩnh (cũ), chỉ có 6 trường hợp người DTTS trúng tuyển.
Trước khi sáp nhập, cả 2 tỉnh Khánh Hòa và Ninh Thuận đều quan tâm đến việc ban hành các nghị quyết, kế hoạch, đề án phát triển nguồn nhân lực DTTS. Tuy nhiên, quy mô đội ngũ cán bộ DTTS của từng tỉnh còn nhỏ lẻ, phân tán, chưa tạo ra sức bật mạnh mẽ để hình thành nguồn cán bộ chất lượng cao. Ở tỉnh Ninh Thuận (cũ), tuy có lợi thế về tỷ lệ dân số DTTS cao, nguồn đào tạo tại chỗ phong phú, nhưng cơ sở hạ tầng và điều kiện phát triển còn hạn chế; ở tỉnh Khánh Hòa (cũ), tuy có điều kiện kinh tế - xã hội thuận lợi hơn, song tỷ lệ cán bộ DTTS trong các cơ quan, đơn vị chưa cao, đặc biệt là các vị trí lãnh đạo, quản lý.
Cán bộ dân tộc thiểu số ở xã Trung Khánh Vĩnh cùng công an địa phương hướng dẫn người dân thực hiện thủ tục hành chính.
Ông Võ Chí Vương - Giám đốc Sở Nội vụ cho biết, nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế xuất phát từ nhiều yếu tố: Vùng DTTS thường nằm ở địa bàn khó khăn, điều kiện kinh tế - xã hội chưa phát triển đồng đều, ảnh hưởng đến việc đào tạo, tiếp cận giáo dục và nâng cao trình độ chuyên môn của CB-CC-VC; các cơ chế, chính sách đặc thù trong tuyển dụng, quản lý, sử dụng, đãi ngộ chưa đủ hấp dẫn; chưa có nhiều chính sách thu hút nhân tài là người DTTS sống tại địa phương về làm việc sau khi tốt nghiệp cao đẳng, đại học. Sự hạn chế về điều kiện vật chất, cơ sở hạ tầng, điều kiện làm việc cũng là nguyên nhân khiến công tác tuyển dụng, quy hoạch, xây dựng đội ngũ CB-CC-VC người DTTS gặp nhiều khó khăn.
Sau sáp nhập, tỉnh Khánh Hòa (mới) có điều kiện thuận lợi hơn để phát huy lợi thế và khắc phục hạn chế của cả hai địa phương. Việc thống nhất quản lý, quy hoạch và đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực DTTS được triển khai đồng bộ hơn, phạm vi đối tượng được mở rộng, tạo cơ hội tăng tỷ lệ và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ người DTTS. Đây cũng là cơ sở để tỉnh xây dựng chính sách phát triển nhân lực DTTS mang tính chiến lược, gắn với quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội; đồng thời khắc phục tình trạng manh mún, cục bộ trong đào tạo, tuyển dụng trước đây.
Quan tâm đào tạo cán bộ theo vị trí việc làm
Để rèn giũa CB-CC-VC ở môi trường làm việc mới, từ ngày 1-1-2020 đến 30-6-2023, tỉnh Ninh Thuận (cũ) đã thực hiện luân chuyển, bố trí, sử dụng cán bộ theo tiêu chuẩn chức danh, cán bộ tại chỗ theo cơ cấu dân số: Từ huyện về xã 5 cán bộ người DTTS, từ xã về huyện 3 cán bộ người DTTS, từ xã này sang xã khác 1 cán bộ người DTTS. Tỉnh Khánh Hòa (cũ) từ năm 2015 đến trước tháng 7-2025 có 17 cán bộ người DTTS luân chuyển các cấp. Nhờ công tác luân chuyển cán bộ thường xuyên được Đảng, Nhà nước quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo đã giúp nhiều cán bộ được đào tạo, bồi dưỡng toàn diện, rèn luyện, thử thách qua nhiều lĩnh vực công tác, tích lũy kinh nghiệm thực tiễn, tăng cường cán bộ cho cơ sở, cơ quan, đơn vị, góp phần khắc phục tình trạng thiếu hụt, cục bộ, khép kín trong bố trí, sử dụng cán bộ.
Tuy vậy, bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn phát sinh thực trạng khi luân chuyển cán bộ là người Kinh về vùng đồng bào DTTS thì thuận lợi; thế nhưng việc luân chuyển cán bộ người DTTS ở chiều ngược lại thì không đảm bảo yêu cầu chuyên môn gắn với vị trí việc làm. Bà Lưu Hồng Vân - Hiệu trưởng Trường Chính trị tỉnh nhìn nhận, thực tế hiện nay cho thấy, việc đào tạo đội ngũ CB-CC-VC người DTTS vẫn còn một số khó khăn nhất định như: Trình độ đầu vào còn chênh lệch, khả năng tiếp thu kiến thức lý luận còn hạn chế ở một số đối tượng; điều kiện công tác ở vùng sâu, vùng xa khiến việc bố trí học tập trung gặp khó khăn. Ngoài ra, quá trình luân chuyển CB-CC-VC người DTTS về vùng đồng bằng, đô thị hay chuyển đổi vị trí công tác thường chưa được chuẩn bị kỹ về kiến thức, kỹ năng mềm cần thiết, do đó hiệu quả công tác chưa cao...
Ông Mấu Văn Phi - Bí thư Đảng ủy xã Khánh Vĩnh cho rằng, sự thay đổi của môi trường công tác đòi hỏi đội ngũ CB-CC-VC người DTTS phải không ngừng nâng cao năng lực, cập nhật kiến thức và mở rộng phạm vi công tác. Những năm qua, nhiều CB-CC-VC luân chuyển qua nhiều vị trí công tác; việc thay đổi vị trí việc làm, bắt nhịp với nhiệm vụ mới với những thay đổi liên tục các quy định pháp luật trong từng ngành, lĩnh vực cũng là một trong những áp lực lớn đối với CB-CC-VC người DTTS. Do đó, Nhà nước cần tiếp tục có các kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho đội ngũ CB-CC-VC người DTTS theo vị trí việc làm.
Xây dựng đội ngũ hài hòa về cơ cấu, chất lượng
Theo bà Lưu Hồng Vân, nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ CB-CC-VC trong giai đoạn phát triển mới, Trường Chính trị tỉnh sẽ tiếp tục mở rộng và đa dạng hóa các loại hình đào tạo, bồi dưỡng phù hợp với nhu cầu, đặc điểm của cán bộ là người DTTS; đẩy mạnh tổ chức các lớp tại địa bàn vùng sâu, vùng xa, linh hoạt về thời gian, hình thức; xây dựng tài liệu dành cho đối tượng là CB-CC-VC người DTTS, đặc biệt là nội dung về kỹ năng lãnh đạo, quản lý, vận động quần chúng, xử lý tình huống thực tiễn... Cùng với đó, trường tiếp tục tăng cường phối hợp với Sở Dân tộc và Tôn giáo, các địa phương có đông đồng bào DTTS để khảo sát nhu cầu, dự báo nguồn cán bộ quy hoạch. Từ đó, có kế hoạch đào tạo mang tính chủ động, sát thực tế; bồi dưỡng giảng viên am hiểu đặc thù vùng đồng bào DTTS, mời báo cáo viên từ địa phương chia sẻ thực tiễn để tăng tính thiết thực của chương trình giảng dạy.
Đồng chí Chamaleá Thị Thủy - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo cho biết, thời gian tới, cần khuyến khích CB-CC-VC trẻ người DTTS không ngừng nâng cao trình độ, phát triển toàn diện, góp phần chuẩn hóa đội ngũ, đáp ứng các yêu cầu ngày càng cao trong công tác quản lý, chỉ đạo và phục vụ Nhân dân. Các cơ quan, đơn vị, địa phương quan tâm tạo điều kiện để CB-CC-VC là người DTTS tự rèn luyện, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. Đặc biệt, cần quan tâm tháo gỡ những khó khăn về tài chính, điều kiện học tập cho CB-CC-VC người DTTS thông qua các chính sách hỗ trợ đặc thù như: Xét tuyển, cử tuyển, hỗ trợ chi phí đào tạo… nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho CB-CC-VC người DTTS tiếp cận các chương trình đào tạo chất lượng cao.
Để xây dựng, phát triển hài hòa về cơ cấu và chất lượng đội ngũ CB-CC-VC người DTTS trong giai đoạn phát triển mới của tỉnh, theo ông Võ Chí Vương, các cơ quan chức năng cần chú trọng chuẩn hóa tiêu chuẩn chức danh gắn với đào tạo thực chất, tránh chạy theo hình thức bằng cấp mà thiếu đi kỹ năng thực tiễn và phẩm chất đạo đức công vụ. Việc chuẩn hóa này nhằm nâng cao tính chuyên nghiệp, năng lực thực thi và trách nhiệm trong từng vị trí công tác. Cùng với đó, tiếp tục chú trọng việc thực hiện các chế độ, chính sách đối với CB-CC-VC người DTTS. Trong đó, tiếp tục triển khai có hiệu quả các chính sách về thu hút, trọng dụng, tạo nguồn, đào tạo, bồi dưỡng CB-CC-VC người DTTS; tiếp tục triển khai các chương trình đào tạo, bồi dưỡng để củng cố, nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, các kỹ năng làm việc cho CB-CC-VC người DTTS...
Việc triển khai đồng bộ các giải pháp nêu trên không chỉ mang tính chiến lược lâu dài mà còn nhằm xây dựng đội ngũ CB-CC-VC người DTTS vững mạnh, đáp ứng nhu cầu phát triển trong giai đoạn mới, góp phần quan trọng thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh.
