Xây dựng nguồn nhân lực bền vững cho ngành than

Chính sách thu hút thợ mỏ ngoại tỉnh

Tỉnh Quảng Ninh hay còn được gọi với cái tên thân thương “Vùng Mỏ” không chỉ là nơi chiếm tới 95% trữ lượng than của cả nước mà còn là “cái nôi” của thợ mỏ Việt Nam. Tại đây, hàng chục nghìn thợ mỏ ngày đêm bám lò trong môi trường lao động khắc nghiệt ở độ sâu hàng trăm mét dưới lòng đất. Đối diện với hiểm nguy, những người thợ mỏ vẫn vượt lên tất cả, vẫn yêu nghề, vẫn gắn bó với nghề để “sản xuất thật nhiều than cho Tổ quốc” như lời Bác Hồ dạy. Mỗi mét lò, mỗi tấn than không chỉ là thành quả của những giờ lao động miệt mài mà còn là minh chứng sống động cho truyền thống “Kỷ luật - Đồng tâm” của người thợ mỏ Quảng Ninh.

Thế nhưng, bởi tính chất công việc đặc thù nên không phải ai cũng dám thử sức và gắn bó với một nghề được xem là nặng nhọc, độc hại, tiềm ẩn nhiều rủi ro và nguy hiểm. Nhất là trước sự cạnh tranh gay gắt của thị trường lao động, sức hút của ngành than ngày càng suy giảm. Nếu như hơn một thập kỷ trước, trở thành thợ mỏ là niềm vinh dự, nhiều người lao động tại Quảng Ninh phải nỗ lực, mới có cơ hội, thì nay nghề thợ mỏ không còn hấp dẫn, thay vào đó, người lao động Quảng Ninh lựa chọn các ngành nghề “việc nhẹ, lương cao” như du lịch, dịch vụ, giải trí, công nghệ thông tin…

Trước thực tế ấy, để bảo đảm yêu cầu sản lượng than cung ứng cho nền kinh tế, ngành than buộc phải mở rộng diện tuyển dụng đến các vùng Đồng bằng Bắc Bộ, Trung du và miền núi phía Bắc. Đây là lí do mà từ nhiều năm qua lực lượng lao động đến từ các tỉnh Hà Giang, Cao Bằng, Sơn La, Lào Cai, Yên Bái, Hải Phòng, Thái Bình, Hải Dương, Hà Tĩnh, Nghệ An… đã chiếm một phần lớn trong cơ cấu lao động ngành than, đặc biệt tại các mỏ hầm lò.

Là nhà sản xuất than lớn nhất Việt Nam, trung bình mỗi năm, các đơn vị khai thác than thuộc Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) cần tuyển mới và đào tạo khoảng 4.000 - 4.500 lao động mỏ hầm lò nhằm bổ sung cho lượng công nhân nghỉ hưu, nghỉ việc. Muốn đáp ứng nhu cầu này, TKV phải nỗ lực bảo đảm chỉ tiêu bằng cách đổi mới cách thức tuyển dụng, tuyển sinh, đào tạo, nhất là với lực lượng lao động ngoại tỉnh cung cấp cho TKV mỗi năm từ 3.000 - 3.500 học sinh các nghề mỏ hầm lò.

Đơn cử, Công ty CP Than Núi Béo - Vinacomin hiện có khoảng 3.300 lao động với phần lớn lực lượng đến từ các tỉnh Trung du và miền núi phía Bắc nên công tác tuyển dụng tại các địa phương này luôn được chú trọng. Trao đổi với phóng viên Báo Pháp luật Việt Nam, ông Phạm Bá Tước - Phó Giám đốc Công ty CP Than Núi Béo - Vinacomin cho biết, mỗi năm đơn vị cần bổ sung từ 400 - 500 lao động mới.

Việc chăm lo đời sống cho thợ mỏ luôn được nhiều thế hệ lãnh đạo ngành than trao truyền và nỗ lực thực hiện.

Tuy nhiên, trong bối cảnh ngành than nói chung và nghề thợ mỏ hầm lò nói riêng đang đối diện với nhiều thách thức trong công tác tuyển dụng, Công ty đã và đang triển khai một số chính sách, giải pháp hỗ trợ. Tiêu biểu như, đài thọ toàn bộ chi phí đào tạo học nghề, hỗ trợ chi phí ăn ở trong tháng đầu thực tập sản xuất, hỗ trợ chi phí khám sức khỏe trước khi đi làm, bố trí xe đón học sinh về trường hay xem xét nới lỏng điều kiện đầu vào sức khỏe để tăng số lượng thí sinh nhập học.

Đặc biệt, xác định việc hợp tác với các cơ sở đào tạo nghề và đại học là giải pháp then chốt giúp chủ động xây dựng nguồn nhân lực lâu dài, Công ty đã phối hợp chặt chẽ với Trường Cao đẳng Than - Khoáng sản Việt Nam, đồng thời mở rộng kết nối với các địa phương và một số cơ sở đào tạo khác. Nhờ đó, các hoạt động tư vấn, tham quan thực tế, định hướng nghề nghiệp được duy trì thường xuyên, liên tục.

Song song, Công ty cũng áp dụng chính sách tái tuyển bằng cách rà soát và lập danh sách những lao động đã nghỉ việc để tuyên truyền, vận động trở lại, đồng thời hỗ trợ phương tiện đưa đón. Khuyến khích người lao động hiện có tham gia giới thiệu, tuyển dụng thêm lao động mới và có chế độ khen thưởng cho tập thể, cá nhân tích cực thực hiện.

Nhờ triển khai đồng bộ các chính sách và giải pháp, công tác tuyển dụng của Công ty CP Than Núi Béo - Vinacomin trong nhiều năm qua đã ghi nhận những kết quả khả quan. Lực lượng lao động bổ sung hàng năm không chỉ đáp ứng yêu cầu chuyển đổi từ khai thác lộ thiên sang hầm lò mà còn kịp thời bù đắp số lượng thợ mỏ hao hụt, bảo đảm duy trì nhịp độ sản xuất. Nhờ vậy, sản lượng khai thác than của Công ty đã có bước tăng trưởng ấn tượng, từ 60.000 tấn năm 2017 lên đến gần 2 triệu tấn/năm ở thời điểm hiện tại.

Giữ chân thợ mỏ bằng chính sách đãi ngộ hấp dẫn

Bên cạnh công tác tuyển dụng, ngành than luôn chú trọng duy trì những chính sách đãi ngộ tốt nhất để giữ chân đội ngũ thợ mỏ. Việc chăm lo đời sống, cải thiện môi trường làm việc, nâng cao thu nhập cho thợ mỏ luôn được nhiều thế hệ lãnh đạo ngành than trao truyền và nỗ lực thực hiện. Mục tiêu cao nhất là mang lại cho thợ mỏ điều kiện làm việc, sinh hoạt ngày càng đầy đủ, an toàn và văn minh, để họ yên tâm gắn bó lâu dài, đóng góp sức mình vào sự phát triển bền vững của doanh nghiệp, của tỉnh Quảng Ninh và đất nước.

Do đó, trong bộ tiêu chí “3 an, 4 hóa” được TKV triển khai một cách quyết liệt và bài bản, an sinh được xem là một trong những trụ cột quan trọng. Thực hiện chủ trương của Tập đoàn, xác định chăm lo đời sống cho người lao động là một trong những nhiệm vụ then chốt, Công ty Than Hòn Gai - TKV luôn chủ động, tích cực triển khai thực hiện có hiệu quả thông qua các hoạt động như xây dựng các công trình phúc lợi phục vụ người lao động.

Những năm qua, Công ty đã đầu tư xây dựng ba khu tập thể công nhân với tổng sức chứa gần 1.000 người. Với mỗi phòng rộng 45m² được bố trí cho 4 người, trang bị đầy đủ tiện nghi như điều hòa, bình nóng lạnh, máy giặt, tivi, tủ lạnh và wifi. Cùng với các hạng mục tiện ích như thư viện, phòng ăn, nhà tập thể dục, sân bóng, dịch vụ cắt tóc miễn phí mang đến không gian nghỉ ngơi, rèn luyện sức khỏe và thư giãn sau giờ làm việc cho thợ mỏ.

Không gian nghỉ ngơi, rèn luyện sức khỏe, thư giãn sau giờ làm việc của thợ mỏ.

Trong tổng số 4.000 lao động của Công ty Than Hòn Gai - TKV có khoảng 600 người là đồng bào dân tộc thiểu số, do đó, công tác chăm lo việc làm, đời sống và tinh thần cho lực lượng này cũng được chú trọng. Để hỗ trợ, Công ty đã cho triển khai nhiều giải pháp cụ thể như: bố trí cán bộ hướng dẫn, kèm cặp ngay từ ngày đầu nhập học; khi vào nghề được hưởng chế độ đặc biệt; cung cấp chi phí tối thiểu trang sắm; tạo điều kiện nghỉ lễ dài ngày về thăm gia đình… Đồng thời, sắp xếp chỗ ở, phân công việc theo nhu cầu của người lao động; tổ chức các sinh hoạt cộng đồng và mở rộng sân chơi thể thao, văn nghệ gắn với văn hóa dân tộc như ném còn, thổi khèn… Qua đó tạo nên một môi trường sinh hoạt gần gũi, giúp thợ mỏ là người dân tộc thiểu số nhanh chóng hòa nhập và gắn bó với nghề.

Rời quê Trạm Tấu (Lào Cai) xuống Quảng Ninh làm thợ mỏ tại Công ty Than Hòn Gai - TKV từ năm 2018, anh Giàng A Xang (SN 1987, dân tộc Mông) hiện đang được Công ty hỗ trợ ở tại khu tập thể. Anh Xang chia sẻ: “Đời sống tại khu tập thể được bảo đảm đầy đủ, cơ sở vật chất khang trang, không thiếu thốn thứ gì. Công ty thường xuyên tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao phù hợp với văn hóa dân tộc. Các dịp lễ, Tết cũng được chăm lo chu đáo”.

Được biết, cùng quê với anh Xang còn có khoảng 20 thợ mỏ khác đang làm việc tại Công ty. Với mức thu nhập bình quân từ 20 - 25 triệu đồng/tháng, anh Xang cho biết: “Ban đầu tôi chỉ xác định làm 1 - 2 năm rồi về nhưng vì chính sách đãi ngộ tốt, đến nay tôi đã gắn bó 7 năm và nhiều lúc nghĩ sẽ làm lâu dài”.

Bằng những việc làm cụ thể, thiết thực như cải thiện điều kiện làm việc, cải tiến cơ chế tiền lương, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần, Công ty Than Hòn Gai - TKV đã duy trì ổn định lực lượng lao động suốt hơn một thập kỷ. Nhờ bảo đảm chính sách an sinh, những người thợ mỏ yên tâm hoàn thành tốt công việc, góp phần vào hiệu quả sản xuất kinh doanh và sự phát triển bền vững của Công ty.

Thợ mỏ ngày đêm bám lò trong môi trường lao động khắc nghiệt ở độ sâu hàng trăm mét dưới lòng đất.

Nhìn vào chính sách tuyển dụng và đãi ngộ của ngành than thời gian qua, có thể thấy ngành than đã và đang xác định lược lượng lao động là vốn quý nhất trong quá trình sản xuất kinh doanh. Chính vì vậy, việc duy trì các chính sách hiện tại không chỉ là trách nhiệm mà còn là chiến lược lâu dài để xây dựng nguồn nhân lực bền vững. Trong tương lai, ngành than cần tiếp tục nghiên cứu phương án tăng đãi ngộ cho thợ mỏ, đồng thời thúc đẩy phát triển các khu nhà ở gia đình, giúp họ đưa vợ con từ quê lên sinh sống, thực hiện mong ước lớn nhất là an cư, lạc nghiệp.

Linh Chi