Xóa bỏ bạo lực gia đình đối với nam giới - Bài 1: Người trong cuộc cần 'cởi bỏ' định kiến

Tỷ lệ nạn nhân bị BLGĐ là nam giới có dấu hiệu tăng

Tháng 5/2024, lãnh đạo Bộ LĐ-TB&XH (nay là Bộ Nội vụ) thay mặt Chính phủ trình bày Báo cáo kết quả thực hiện các mục tiêu quốc gia về bình đẳng giới năm 2023. Theo đó, năm 2023 có 3.122 hộ xảy ra BLGĐ với tổng số 3.240 vụ. Trong tổng số vụ BLGĐ, bạo lực thân thể là hình thức bạo lực xảy ra nhiều nhất, tiếp đến là bạo lực tinh thần, bạo lực kinh tế và bạo lực tình dục. Có 3.193 nạn nhân của BLGĐ, trong đó nạn nhân nữ là 2.628 người, chiếm 82,3% (năm 2022 là 3.440 người, chiếm 87,73%); nạn nhân nam giới là 565 người, chiếm 17,7% (năm 2022 là 481 người, chiếm 12,27%). Như vậy, so với năm 2022 số vụ và số nạn nhân của BLGĐ đều giảm, tuy nhiên, tỷ lệ nạn nhân bị BLGĐ là nam giới có dấu hiệu tăng hơn so với năm trước.

Thực tế cho thấy, thông thường mọi người cho rằng BLGĐ chỉ là việc sử dụng vũ lực để đánh đập, la mắng. Tuy nhiên, BLGĐ không chỉ giới hạn ở việc tấn công thể xác. Theo Luật Phòng, chống BLGĐ, các hành vi bị coi là bạo lực gia đình có cả việc lăng mạ, chì chiết hoặc hành vi cố ý khác xúc phạm danh dự, nhân phẩm… Thực tế cho thấy, có trường hợp phụ nữ đẩy chồng vào tình thế chỉ biết phục tùng, thụ động, không dám có ý kiến trong gia đình. Một số khác coi chồng như của riêng mình, ngăn cấm mọi giao tiếp, quan hệ của chồng với bạn bè, đồng nghiệp; tìm đến cơ quan chồng làm việc thưa kiện làm mất danh dự của chồng hoặc dọa ly dị, giành quyền nuôi con để gây áp lực với chồng…

“Cô ấy thường chì chiết, khinh bỉ tôi. Lời nói của cô ấy đôi khi gây tổn thương hơn cả bạo lực thể xác”, một người đàn ông là nạn nhân của BLGĐ đã từng chia sẻ.

Cách đây không lâu, tại một bệnh viện lớn ở Hà Nội, một người đàn ông 70 tuổi sau khi thăm khám tại bệnh viện được chẩn đoán trầm cảm do thời gian dài bị vợ chỉ trích, cằn nhằn. Vợ ông thường nói ông giả bệnh, lười không muốn làm việc nhà, khiến ông cảm thấy mình vô dụng trong gia đình. “Bệnh nhân đến khám với triệu chứng mất ngủ, buồn chán, bi quan và các triệu chứng thần kinh thực vật. Vợ ông ấy có tác động lời nói, cảm xúc lặp đi lặp lại thường xuyên khiến ông ấy cảm thấy kém cỏi. Áp lực về thể xác và tinh thần thường gặp ở nữ giới và trẻ em nhiều hơn, nhưng các nghiên cứu gần đây cho thấy nam giới cũng gặp những vấn đề bạo lực tâm lý như giới nữ”, bác sĩ điều trị ca bệnh này cho biết.

“Cởi bỏ” định kiến

Cũng theo Báo cáo kết quả thực hiện các mục tiêu quốc gia về bình đẳng giới năm 2023, trên thực tế, nhiều người bị BLGĐ còn tâm lý cam chịu, sợ bị kỳ thị và không muốn đi báo cáo việc bị bạo lực. Họ chỉ đi báo cáo và tìm sự hỗ trợ của các cơ quan chức năng khi vụ việc nghiêm trọng, bạo lực xảy ra trong thời gian dài hoặc có thể dẫn đến chấm dứt hôn nhân. Điều này gây khó khăn cho công tác thống kê số liệu cũng như triển khai các giải pháp, dịch vụ hỗ trợ, can thiệp và ứng phó với BLGĐ.

Cần biết rằng, bình đẳng giới không phải là phong trào hành động thiên về phụ nữ. Chính những người đàn ông cũng cần được chia sẻ, được lắng nghe, thấu hiểu và được “cởi bỏ” định kiến rằng nam phải thế này, nữ là phải thế kia. Có những nam giới đã từng chia sẻ, vì trở thành nạn nhân của BLGĐ nên tìm đến rượu, bia để giải sầu và rồi trong cơn say, từ nạn nhân họ lại trở thành người gây ra BLGĐ với các hành vi bạo hành vợ con.

Vậy làm thế nào để kéo giảm tình trạng BLGĐ, ở cả nam giới lẫn nữ giới? Ở góc độ pháp luật, khắc phục những bất cập của Luật Phòng, chống BLGĐ năm 2007 và bảo đảm phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên tham gia, ngày 14/11/2022, tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Phòng, chống BLGĐ năm 2022 (có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2023), với nhiều điểm mới đáp ứng yêu cầu và sự thay đổi của xã hội trong tình hình mới. Theo đó, Luật mới tăng lên 16 hành vi so với 9 hành vi được quy định tại Luật Phòng, chống BLGĐ năm 2007, trong đó có nhiều hành vi mà trước nay nhiều người chưa nghĩ tới đó là BLGĐ và không lường trước được hậu quả có thể xảy ra...

Để triển khai thi hành Luật Phòng, chống BLGĐ năm 2022 đồng bộ, thống nhất và hiệu quả, ngày 1/11/2023, Chính phủ ban hành Nghị định số 76/2023/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều với Luật Phòng, chống BLGĐ 2022; ngày 18/5/2024, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 428/QĐ-TTg ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật Phòng, chống BLGĐ; ngày 13/02/2022, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 45/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình về phòng, chống BLGĐ trong tình hình mới đến năm 2025 với mục tiêu nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống BLGĐ, tạo chuyển biến về nhận thức, hành động để từng bước giảm dần tình trạng này và kịp thời hỗ trợ người bị BLGĐ…

Trong các văn bản này, các đối tượng là nạn nhân, có nguy cơ trở thành nạn nhân BLGĐ được quan tâm, chú trọng, mục tiêu là 70% người có nguy cơ bị BLGĐ được trang bị kiến thức, kỹ năng về ứng phó khi bị BLGĐ; 90% người bị bạo lực khi phát hiện sẽ được bảo vệ, trợ giúp pháp lý và chăm sóc sức khỏe…

Ở góc độ tâm lý, bên cạnh các giải pháp về hình thức xử phạt đối với các hành vi BLGĐ, thì cần nâng cao nhận thức cho người dân, lên án, bài trừ và mạnh mẽ tố cáo các hành vi BLGĐ. Về lâu dài, cần giáo dục ý thức cho tất cả người dân, đặc biệt là học sinh, ngay từ nhỏ các em cần học cách chung sống hòa bình, làm chủ cảm xúc và kỹ năng giải quyết vấn đề cũng như khả năng chia sẻ, cảm thông với người khác. Các cơ quan và đoàn thể cần phối hợp để tổ chức những khóa học tiền hôn nhân để cả nam và nữ trang bị cho mình những kiến thức, kỹ năng thật tốt trước khi chung sống cùng nhau…

Theo diễn giả Hoàng Anh Tú, xã hội và chính bản thân nam giới nên xóa bỏ định kiến giới và nhìn nhận khách quan về BLGĐ. “Chuyện nam giới bị bạo lực trong gia đình là một thực trạng đòi hỏi xã hội giải quyết, không phải là chuyện “câu like” trên mạng để cười đùa, giễu cợt”, theo ông Tú. Còn theo chuyên gia tâm lý Lã Linh Nga - Trung tâm nghiên cứu, phần mềm khoa học tâm lý giáo dục, thay vì giấu giếm, xấu hổ vì là nạn nhân của BLGĐ, đàn ông nên tâm sự với những người thân thiết như là bố mẹ, anh chị em vợ, bạn chung của hai người, nhằm giải tỏa căng thẳng và có thể nhờ sự tác động của họ…

(Còn tiếp)

Hồng Minh