Xóm Đồng Chúi giữ hồn chiêng Mường

Thành viên câu lạc bộ trao đổi làn điệu chiêng Mường

Xóm Đồng Chúi có 132 hộ, 628 nhân khẩu, với 95% là đồng bào Mường, với sự đồng lòng của người dân và định hướng đúng đắn của chính quyền, khu dân cư đã được công nhận là “Khu dân cư điển hình tiên tiến trong bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa” của tỉnh. Trong quá trình chuyển đổi cơ cấu kinh tế, phần lớn lao động của Đồng Chúi đã tham gia làm việc ở các khu công nghiệp, công ty, nhà máy trong và ngoài địa bàn, chỉ còn khoảng 10% gắn bó với nông nghiệp. Thu nhập bình quân đạt 60 triệu đồng/người/năm, tăng đều so với năm trước. Đời sống được cải thiện, nhưng giá trị văn hóa truyền thống vẫn không hề phai nhạt. Bà Hoàng Thị Hạnh, Trưởng xóm kiêm Chủ nhiệm CLB Chiêng Mường, chia sẻ: Dù đi làm ở đâu, mỗi dịp lễ hội hay sự kiện trọng đại của xóm, con em Đồng Chúi vẫn trở về, khoác lên mình bộ trang phục dân tộc, hòa nhịp vào tiếng chiêng, điệu múa. Đó là cách chúng tôi giữ lửa bản sắc. Hiện Đồng Chúi có 8 đội văn nghệ, 1 Câu lạc bộ Chiêng Mường, 1 Câu lạc bộ Giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, cùng 1 CLB Dân vũ thể thao. Các CLB này quy tụ hàng chục thành viên, hoạt động thường xuyên, đưa tiếng hát, điệu múa, chiêng Mường đến với đời sống đương đại. Nhiều đội văn nghệ của xóm đã đạt giải cao trong các hội thi do xã tổ chức, đồng thời góp mặt trong nhiều sự kiện văn hóa của huyện, tỉnh. Đặc biệt, CLB “Giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Mường” và CLB Chiêng Mường, thành lập năm 2023, đã trở thành hạt nhân lan tỏa tinh thần đoàn kết, khơi dậy niềm tự hào trong cộng đồng. “Người dân Đồng Chúi rất phấn khởi khi được thưởng thức những bài chiêng cổ xen lẫn chiêng hiện đại. Tuy nhiên, CLB hiện vẫn chưa gắn kết được hoạt động biểu diễn với du lịch cộng đồng để đem lại hiệu quả kinh tế. Chúng tôi cũng chưa thu hút được sự quay trở lại của một số thành viên từng nghỉ tham gia”- bà Hạnh chia sẻ.

Chị em phụ nữ xóm Đồng Chúi biểu diễn văn nghệ

Nhiều năm qua, Khu dân cư Đồng Chúi liên tục được nhận giấy khen của UBND xã, huyện, tỉnh: Năm 2020 – 2022: được khen thưởng vì thành tích xuất sắc trong phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”. Năm 2023: UBND tỉnh trao giấy khen về thực hiện Nghị quyết 33-NQ/TW của Trung ương về xây dựng và phát triển con người Việt Nam. Năm 2024: được công nhận danh hiệu “Thôn, tổ dân phố văn hóa” cấp huyện, cho thấy, Đồng Chúi không chỉ gìn giữ bản sắc mà còn biết cách lồng ghép văn hóa với các phong trào thi đua yêu nước, xây dựng đời sống văn minh, bài trừ mê tín, giữ gìn thuần phong mỹ tục.

Bà Nguyễn Thị Tiến, Phó Trưởng Phòng Văn hóa – Xã hội xã Lương Sơn, đánh giá: “Đồng Chúi là hình mẫu bảo tồn văn hóa Mường ở cấp cơ sở. Tuy nhiên, để mô hình này thực sự bền vững, cần hỗ trợ bà con gắn văn hóa với phát triển kinh tế. Chúng tôi đang định hướng đào tạo kỹ năng làm du lịch cộng đồng, kết nối với các tour trong và ngoài xã, đồng thời hỗ trợ cải tạo hạ tầng, homestay. Quan trọng nhất là giữ được hồn cốt văn hóa, tránh thương mại hóa làm mất giá trị.”

Từ một khu dân cư thuần nông, Đồng Chúi đã trở thành điểm sáng văn hóa của xã Lương Sơn. Kinh tế phát triển, thu nhập nâng cao, nhưng tiếng chiêng, điệu múa, làn điệu dân ca vẫn vang lên trong mỗi dịp hội hè, lễ tết. Để tiếng chiêng không chỉ “vang trong hội” mà còn “sống trong đời thường”, tạo sinh kế bền vững cho người dân. Muốn vậy, cần sự đồng hành của chính quyền, sự sáng tạo trong cách tổ chức hoạt động, và hơn hết là niềm tự hào, sự chung tay của mỗi người dân Đồng Chúi.

Lê Chung - Thùy Anh