Xu hướng thí sinh không chọn con đường vào đại học
Ở mùa tuyển sinh 2025 đang diễn ra, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) cho biết, hết thời hạn đăng ký xét tuyển, cả nước có hơn 7,6 triệu nguyện vọng đăng ký xét tuyển đại học (ĐH). Đáng chú ý, có tới hơn 300.000 thí sinh tốt nghiệp THPT bỏ cơ hội vào ĐH.
Cụ thể hơn, theo dữ liệu thống kê từ Bộ GDĐT, trong tổng số hơn 1,16 triệu thí sinh dự thi tốt nghiệp THPT năm 2025, có khoảng 310.489 thí sinh (chiếm gần 27%) không đăng ký xét tuyển vào ĐH - CĐ. Ngược lại, có 849.544 thí sinh đăng ký (chiếm 73,23%). Điều này có nghĩa là, trung bình cứ gần 4 thí sinh thi tốt nghiệp thì có 1 thí sinh từ chối xét tuyển ĐH. Tỷ lệ này có xu hướng giảm dần qua các năm: 36% năm 2022, 34% năm 2023, 31% năm 2024 và 27% năm 2025.
Trong những năm gần đây, số lượng lớn học sinh không xét tuyển ĐH khiến nhiều người quan tâm. ThS Phạm Thái Sơn - Giám đốc Tuyển sinh Trường ĐH Công thương TPHCM phân tích, tỷ lệ giảm đều này phần nào cho thấy hệ thống giáo dục ĐH trong nước đang có sức hút ngày càng khác. Đồng thời, cũng tồn tại một tỷ lệ ổn định thí sinh chọn con đường khác ngoài ĐH. Ông Sơn nhấn mạnh, giáo dục ĐH là một trong nhiều lựa chọn, không phải lựa chọn duy nhất, nhiều học sinh không chọn con đường ĐH là bình thường. Theo đó, ngoài những lý do như học sinh đi du học, học nghề, hay chọn những lối đi khác, hiện còn có xu hướng Gap Year (một khoảng dừng chân giữa trường cấp III và ĐH) của không ít học sinh gen Z hiện nay. Các em có xu hướng chọn trải nghiệm cuộc sống trước khi đưa ra lựa chọn phù hợp cho bản thân.
Không chỉ có hàng trăm nghìn học sinh không đăng ký xét tuyển ĐH, mỗi năm còn có hàng trăm nghìn em trúng tuyển nhưng không nhập học. Riêng năm 2024, hơn 122.000 thí sinh đã từ chối cơ hội vào ĐH. Đại học ngày càng trở thành một phương án dự phòng khi nhiều học sinh lựa chọn hướng đi khác phù hợp hơn với điều kiện, hoàn cảnh hoặc năng lực. Áp lực học phí, nỗi lo thất nghiệp sau tốt nghiệp cũng là lý do khiến nhiều em dừng lại trước cánh cửa ĐH.
Phụ huynh Phạm Hồng Hải (Quảng Ninh), có con đỗ vào Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐH Quốc gia Hà Nội) nhưng chọn cho con học nghề, chia sẻ: Không phải ai cũng cần hoặc nên vào đại học. Tỷ lệ 40 - 50% học sinh học tiếp lên ĐH là hợp lý, phần còn lại nên định hướng học nghề, học cao đẳng hoặc đi làm sớm để tích lũy kinh nghiệm, học tiếp khi sẵn sàng. Đào tạo ồ ạt dẫn đến thừa thầy, thiếu thợ, cử nhân phải đi làm công nhân, shipper… là sự lãng phí lớn của cả gia đình và xã hội.
Theo các chuyên gia, lý do thí sinh không đăng ký xét tuyển ĐH là bởi nhiều bạn chọn con đường học nghề hoặc đi du học để phù hợp với định hướng bản thân, kinh tế gia đình. GS.TS Phạm Tất Dong (nguyên Phó Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam) cho rằng, đây là tín hiệu tích cực khi nhiều bạn trẻ đã có những định hướng cho tương lai của chính mình.
Việc không đăng ký xét tuyển ĐH số lượng lớn như vậy đã thể hiện các em có định hướng rõ ràng hơn tương lai cho mình, cũng là dấu hiệu tích cực cho thấy tiết kiệm thời gian cũng như công sức của ngành giáo dục và toàn xã hội.
Xu hướng học sinh không chọn con đường vào ĐH cũng phần nào cho thấy rõ nét hơn mục tiêu của Chương trình GDPT 2018. Chương trình mới hướng tới trang bị cho học sinh phổ thông kiến thức, kỹ năng cơ bản và định hướng nghề nghiệp đa dạng để các em có thể tiếp tục học lên cao hoặc tham gia vào thị trường lao động. GDPT không đặt mục tiêu 100% học sinh phải vào ĐH. Việc học sinh không lựa chọn học ĐH là một xu hướng tất yếu, phù hợp với quan điểm và mục tiêu của GDPT. Trường học là nơi giúp các em phát triển năng lực toàn diện và được trang bị kỹ năng thích ứng với với cuộc sống.
